روز دوشنبه بیست و یکم فروردین ماه عده‌ای در مقابل سفارت و کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در شهرهای کابل و هرات شعار سر داده و به کنسولگری ایران در هرات نیز تعرض صورت گرفت. این حوادث پیامدی است از جنجال‌هایی که از سه هفته پیش با انتشار ویدئوهایی در فضای مجازی آغاز شد.
تعداد وسیعی ویدئو در یک بازه زمانی کوتاه منتشر شد که عنوان آنها آزار و اذیت مهاجرین افغانستانی در ایران بود اما نگاهی دقیق‌تر به محتوای آنها نشان می‌داد که اکثریت آنها با قصد و غرض به این موضوع مرتبط شدند و مکان و زمان آنها چیز دیگری است.
بررسی فضای شبکه‌های اجتماعی طی چند هفته اخیر نشان از یک حرکت مشکوک به قصد تحریک افکار عمومی و ایجاد تنش بین ملت افغانستان و ایران را می‌داد و حادثه تروریستی در حرم امام رضا علیه السلام به شیوع این موج کمک کرد. به زودی بخش قابل توجهی از افکار عمومی دو کشور به تقابل با یکدیگر مشغول شدند و علاوه بر عامه مردم، قشر نخبگانی نیز وارد این تقابل‌ها و موضع‌گیری‌ها شدند.
در ایران، مسئولان با پرده برداشتن از یک توطئه که هدف آن بر هم زدن روابط افغانستان و ایران بود و موضع‌گیری مدبرانه، فضا نسبتا آرام شد اما در افغانستان متاسفانه این گونه نبود. فعالان رسانه‌ای طالبان و برخی از مقامات برحال و یا سابق این گروه با اظهارات و موضع‌گیری‌های خود احساسات مردم افغانستان را بیش از پیش تحریک کردند و سبب شد ویدئوهای تهدید آمیزی از سوی برخی از افراد طالبان منتشر شود که تهدیدات امنیتی علیه کشور ایران و اتباع ایرانی در آن مطرح گردید. با این وجود مقامات ارشد حکومت طالبان به جای آرام کردن فضا، در اقدام پوپولیستی از احضار مقامات سفارت ایران در کابل خبر دادند و در گام بعد اعلام کردند که در دیدار با سفیر ایران به وی گفته اند "تا این پیام را به رهبران خویش در ایران منتقل نماید که به نهادهای امنیتی و سایر نهادهای مربوطه در مورد چگونگی جلوگیری از سوء برخورد با مهاجران افغان در شهرها و مناطق مرزی دستورات لازم ارائه نمایند."
رسانه‌های افغانستان هم با پمپاژ اخباری که جمهوری اسلامی را متهم به بدرفتاری با مهاجرین می‌کردند به این فضا دامن زدند. نتیجه آن شد که فضا در افغانستان به گونه‌ای پیش رفت که طراحان و صحنه‌گردانان این توطئه خواسته بودند؛ ایران هراسی، تظاهرات ضد ایرانی و سرانجام تعرض به مرکز دیپلماتیک جمهوری اسلامی که حکم خاک ایران را دارد.
گذاره‌ای که از سوی برخی مطرح می‌شود مبنی بر این که حکومت طالبان در تظاهرات و تعرض به کنسولگری ایران در هرات مستقیما دست داشته است قابل پذیرش نیست اما با جرئت می‌توان گفت که سران طالبان نه تنها برای کنترل عواطف و احساسات مردم تهییج شده، تلاش نکردند بلکه در تحریک افکار عمومی افغانستان نقش داشتند. تعرض به کنسولگری ایران در هرات یکی از پیامدهای این سیاست طالبان است.
در شرایطی که جامعه جهانی به حکومت طالبان پشت کرده و بیشترین تعامل با حکومت طالبان از سوی کشورهای منطقه و همسایه صورت می‌گیرد، جای تعجب است که کابل چنین رویه‌ای را با ایران در پیش گرفت و در پازلی قرار گرفت که دشمنان ایران آن را برای برهم زدن روابط ایران – افغانستان طراحی کرده بودند. این گونه رفتارهای حکومت طالبان نه تنها بر محاسبات مردم و دولت ایران اثرگذار است بلکه کشورهای منطقه آن را به حافظه خواهند سپرد و در تعاملات یکجانبه و چند جانبه با حکومت طالبان مد نظر قرار خواهند داد.
منبع: کانال تلگرامی بررسی تحولات افغانستان