مرتضی محمدپور | شهرآرانیوز؛ اگرچه در دور نخست مذاکرات میان تهران و ریاض، به دلیل اینکه فضای گفتگو‌های دوجانبه تحت تأثیر وضعیت یمن قرار داشت، پیشرفت زیادی حاصل نشد، در آستانه ماه مبارک رمضان و پس از اینکه آتش بس دوماهه در یمن به پیشنهاد مبتکرانه نماینده سازمان ملل برقرار شد، ایران و عربستان همگرایی بیشتری پیدا کردند و تا کمتر از دو ماه پیش که دور پنجم گفتگو‌های تهران -ریاض در بغداد برگزار شد، این سیر صعودی به سمت تفاهم ادامه پیدا کرده است.
مصاحبه اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، با روزنامه «وچرنی لیست» و پاسخ وی به سؤال خبرنگار این رسانه کروات درباره چشم انداز رابطه ایران و عربستان، جدیدترین رویداد در روند تعاملات جدید دیپلماتیک میان تهران و ریاض و سیر این مذاکرات پررمزوراز بوده است. هم زمان با اعلام موضع ایران، شبکه «المیادین» اعلام کرد که مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، به عربستان و ایران سفر خواهد کرد و محور این سفر‌ها گفتگو‌های تهران-ریاض با میزبانی بغداد است. پیش از این، یک منبع آگاه در گفتگو با «میدل ایست نیوز» اعلام کرده بود که الکاظمی امروز در سفری ازپیش اعلام نشده وارد تهران خواهد شد.
از سوی دیگر، شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان، در مصاحبه اخیر خود با هفته نامه «فایننشال تایمز»، ضمن توصیف مذاکرات تهران-ریاض با عباراتی نظیر «صمیمانه»، گفته هنوز تغییرات چشمگیری در مناسبات دو کشور ایجاد نشده و آغاز اعزام ایرانیان به حج و البته بازگشایی دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی در جده، تنها دستاورد‌های این مذاکرات بوده است. در این شرایط، دولت سیزدهم که پیش تر، اراده جدی خود را در تعاملات دیپلماتیک با عمان، قطر، کویت، و پاکستان نشان داده است،
به نظر می‌رسد که در گفتگو با طرف سعودی هم مجدانه به دنبال حصول «نتیجه» باشد؛ نتیجه‌ای فراتر از اعزام حجاج یا حتی بازگشایی یک دفتر سیاسی.
حسین امیرعبداللهیان در گفتگو با «وچرنی لیست» تصریح می‌کند: ما امیدوار هستیم. در مذاکرات بغداد، حول چند موضوع اتفاق نظر وجود داشت و دو یا سه موضوع آن تا الان عملی شده است؛ از جمله موضوع اعزام حجاج ایرانی به حج تمتع و موضوع استقرار دیپلمات‌های ما در جده. توافقات دیگر ما به تبادل هیئت‌های فنی برای بازدید از سفارتخانه‌ها موکول شده که مقدمات آن در حال فراهم شدن است. امیدوارم که سایر توافقات هم به نتیجه برسد؛ زیرا ما از اینکه روابط دیپلماتیک عربستان و ایران به حالت طبیعی برگردد و سفارتخانه‌ها باز شود، استقبال می‌کنیم.
این بخش از اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان که از حسن نیت جمهوری اسلامی ایران و فعالیت صادقانه در مذاکرات دیپلماتیک حکایت دارد، در عرصه میدانی با تأکید ایران بر حفظ منافع منطقه‌ای خود همراه بوده و لذا سعودی‌ها را به این نتیجه رسانده است که اگر برای لبخند دوستانه دیپلمات‌های ایرانی در بغداد آغوش نگشایند، پیکارجویان افراطی وابسته به آنان هم در عرصه میدانی قادر به تأمین منافع آن‌ها نخواهند بود.
پس از هر مذاکره، هیئت‌های دیپلماتیک ایران و عربستان به کشورهایشان بازمی گردند، سربسته و بدون ذکر جزئیات دقیق از سازنده بودن گفتگو‌ها خبر می‌دهند و گمانه زنی رسانه‌ها و کارشناسان درخصوص آینده این گفتگو‌ها وارد فاز جدیدی می‌شود؛ با این حال، برآیند همه بررسی‌ها حکایت از این دارد که دولت سیزدهم در راستای اجرای سیاست حسن هم جواری و تقویت مناسبات سیاسی و اقتصادی با کشور‌های منطقه، در حساس‌ترین مرحله، سراغ عربستان سعودی رفته است؛ مذاکراتی که برخلاف گفتگو با کشور‌های شمالی نظیر ترکمنستان، تاجیکستان، قزاقستان و آذربایجان، شتاب مناسبی در دستیابی به نتیجه ندارد.
صباح زنگنه، نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری‌های اسلامی، در این باره می‌گوید: در مقابل مسائل اقتصادی جهان و به ویژه تحولات اقتصادی ایران، عربستان احساس می‌کند که خواهد توانست نفت خود را همچنان به قیمت زیاد به فروش برساند؛ زیرا در کشاکش افزایش قیمت جهانی نفت، این جمهوری اسلامی است که دشمن خود را دچار استیصال کرده، اما سعودی‌ها هم از فروش نفت به قیمت بازار امروز رضایت دارند. علاوه براین، آتش بس در یمن باعث شده است عربستان از آسیب ناشی از حملات مجاهدان یمنی هم احساس امنیت بیشتری داشته باشد و بنابراین منطقی است که سعودی‌ها برای رسیدن به تفاهم سیاسی با ایران عجله‌ای نداشته باشند.
به نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی بزرگ‌ترین نقطه اختلاف نظر در مذاکرات تهران ریاض باشد. سعودی‌ها که از سویی می‌دانند تنها راه حل بحران یمن و نیز چالش‌های منطقه‌ای آن‌ها از مسیر ایران می‌گذرد، از دیگر سو تحت فشار مستقیم تل آویو و لابی صهیونیستی فعال در هیئت حاکمه آمریکا هستند و از نظر آنان، نتیجه قابل قبول در مذاکره با تهران درصورتی حاصل می‌شود که منافع مشترک آنان با صهیونیست‌ها دست نخورده باقی بماند، موضوعی که تقریبا همه تحلیلگران، آن را رویای دور و دراز سعودی‌ها می‌خوانند.
وزیر امور خارجه کشورمان در بخش دیگری از گفت وگوی خود با روزنامه «وچرنی لیست» در این باره می‌گوید: در موضوع مذاکرات ما با طرف سعودی، ما حسن نیت خود را با تلاش برای استفاده از ارتباطات معنوی خود با هدف حفظ آتش بس نشان دادیم، اما سعودی‌ها به خوبی می‌دانند که ما هرگونه دیدار با مقامات رژیم صهیونیستی را خیانت به قدس و مردم فلسطین می‌دانیم و با آن مخالف هستیم.
در این شرایط، واضح است که سعودی‌ها باید از دو راه پیش روی خود، یکی را برگزینند؛ یا با تفاهم با ایران، به بحران‌های خود خاتمه دهند یا با استمرار ارتباط با رژیم صهیونیستی، در روند سقوط این رژیم همراه صهیونیست‌ها باشند.