تازه‌ترین نشست از سلسله نشست‌های زیست بوم رسانه و هنر، با گردهمایی جمعی از تولیدکنندگان محصولات فرهنگی و هنری همراه بود. این برنامه با محوریت لزوم ایجاد چهارچوب‌ها و چشم انداز‌های زیست بوم رسانه و هنر و چالش‌های آن دنبال شد.
حسین عمرانی، فعال فرهنگی، با اشاره به لزوم خلق یک مکان شهری برای این زیست بوم گفت: خلق مکان شهری فرایند خاص خودش را دارد و در شکل گیری آن، فهرست فعالیت‌ها و خرده فضاهاست که مهم است. آیا قرار است کار تیمی این مجموعه در قدم بعدی به صورت امدادی ادامه پیدا کند؟
آیا ما با یک کلان پروژه چندوجهی طرف هستیم؟ سؤال دیگری که باید از خود بکنیم این است که زیست بوم ما چه نسبتی با مسئله‌ها و نیاز‌های جامعه دارد. مشهدی که ما داریم، اکنون یک مشهد ادراکی است که خود از مشهد فیزیکی و مشهد مجازی تشکیل شده است. نظرات موجود در فضای مجازی درباره مشهد نشان می‌دهد بیشترین نگاه‌های شکل گرفته درباره شهرمان مبتنی بر آن چیزی است که در فضای مجازی وجود دارد؛ بنابراین اگر قرار است در مشهد زیست بومی شکل بگیرد باید در ساخت مشهد ادراکی تلاش شود.
او در بخش دیگری از صحبت هایش اظهار کرد: اساسا معنای زندگی مفهومی است که به آن بی توجهی شده است؛ در صورتی که با درک کامل و دقیق آن بسیاری از ناهنجاری‌های رایج فردی و اجتماعی، دیگر شکل نمی‌گیرد. به عنوان مثال، اگر در جامعه چالش‌هایی در موضوع هایی، چون زن و حجاب وجود دارد، به این علت است که در بُعد اعتقادی و معنای زندگی و جهان بینی، از کودکی پاسخ‌های شایسته داده نشده؛ چالش‌هایی که افراد به آن‌ها برمی خورند و به جامعه نیز منتقل می‌شود.
در ادامه این نشست، محمد جهان پا، بازیگر و کارگردان تئاتر، گفت: ما با این سؤال روبه روییم که چه پارامتری برای سنجش کار آن افراد حرفه‌ای که قرار است در این زیست بوم گرد یکدیگر جمع شوند وجود دارد. آن‌ها را با چه استاندارد‌هایی می‌خواهیم بسنجیم؟ ضروری است افرادی که در رأس این زیست بوم هستند و قرار است تصمیم گیرنده و پل ارتباطی‌ای باشند با جریان‌های شهری و ادارات و نهاد‌های دولتی، افرادی به شدت قوی و شاخص باشند.
حامد پویان، مستندساز، اصل شکل گیری ایده زیست بوم را اتفاق خوبی دانست و خاطرنشان کرد: دوستانی که بنای این اتفاق را گذاشته اند باید هرچه زودتر چهارچوب‌های آن را نیز مشخص کنند. به نظر می‌رسد دغدغه جمع حاضر نیز همین است که حد و مرز این اتفاق قرار است کجا باشد.
در ادامه این نشست سیدجواد اشکذری، کارگردان تئاتر و از اهالی رسانه، به لزوم وجود یک چشم انداز برای این زیست بوم اشاره کرد. او گفت: در همه سال‌های فعالیتم در حوزه هنر و رسانه، یکی از دغدغه هایم این بوده است که متولیان یک امر باید بر اساس نیاز‌های روز جامعه برای خود افق کوتاه مدت و بلندمدت تعریف کنند و برای تولید آثار تأثیرگذار برنامه ریزی کنند.
او با بیان اینکه برای شکل گیری یک زیست بوم در اتمسفر کنونی، قبل از انتخاب افراد برای تولید، باید به خوبی پژوهش کنیم، توضیح داد: ما باید دقیقا متوجه باشیم چه اهدافی را دنبال می‌کنیم و چه چیزی را می‌خواهیم تا بتوانیم کمی فضای تولیدات جریان ساز را بازتر کنیم.
این هنرمند خاطرنشان کرد: اگر در زیست بوم دنبال نتایج تأثیرگذار هستیم، باید در تشکیل کمیته‌های تخصصی برای تولید محتوا تلاش کنیم تا حداقل بدانیم در یک دهه آینده، به دنبال چه هستیم و بر اساس آن بتوانیم وظایف زیست بوم را به اهالی فرهنگ و هنر محول کنیم.
مصطفی معمی وند، طراح گرافیست، نیز درباره چشم انداز زیست بوم هنر و رسانه گفت: اصلی‌ترین نکته‌ای که اکنون در ذهن من شکل گرفته، این است که آینده این زیست بوم، مثلا در ۵ سال بعد، چگونه است. نکته‌ای که اکنون برای من مبهم است. اما اگر چشم اندازی وجود داشته باشد می‌توانم بفهمم که می‌خواهم خودم را با آن همراه کنم یا نه. بعد از این شفاف سازی به یک طرح توجیهی نیز نیاز داریم.
او ادامه داد: خود کلمه زیست بوم نیز برای من جای سؤال دارد. چه فاکتور‌هایی قرار است در این زیست بوم لحاظ شود؟ ضمن اینکه باید بگویم صحبت‌های جمع بیشتر ناشی از تفکر فردی بود، پس سازمان‌ها در این میان چه نقشی دارند و برای رشد آن‌ها چه اندیشه‌ای شده است؟
مجتبی احسانی، دیگر فعال حوزه فرهنگ، به تفاوت طرز فکر‌ها و چالش پیش رو اشاره کرد و گفت: آدم‌های علمی یا صنعتی یک طرز تفکر دارند و آدم‌های اهل هنر و رسانه تفکری دیگر. به دلیل همین تفاوت، کنار هم جمع کردن افرادی از طیف‌های مختلف کار سختی است و به احتمال زیاد چالش‌های فراوانی ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این، بحث حکمرانی نیز مهم است؛ این مجموعه قرار است زیرمجموعه کدام نهاد باشد؟
در ادامه بحث، هاشم مسعودی، فیلم ساز، از این گفت که برچسب یک مجموعه انقلابی و حاکمیتی، به کار همه عوامل ضربه می‌زند: در حیطه فعالیت خودمان یعنی فیلم و سینما، وقتی به عنوان مثال در مقابل بازیگر، از سازمان اوج نام می‌بریم، به سرعت یا رقم دستمزدش را چندبرابر می‌کند یا از حضور در کار پشیمان می‌شود. در حوزه سینما، ساخت مجموعه‌ای شخصی با افرادی که بتوانند قدرتمند شوند، خیلی اثرگذارتر از نهادهاست.
او همچنین اضافه کرد: البته در طراحی این زیست بوم باید به این نکته توجه کرد که طوری نشود ما کلی آدم را بیاوریم زیرمجموعه خودمان و بعد از چند سال، همه چیز تعطیل شود و آن‌ها دیگر قدرتی برای سرپا ماندن نداشته باشند. مشهد آدم‌های مستعد و توانمند زیادی دارد که می‌توانند در پروژه‌های مختلف عهده دار مسئولیت شوند، اما مسئله، حمایت کم نهاد‌های حاکمیتی از آن هاست؛ در صورتی که حمایت آن‌ها یعنی رشد مجموعه‌های خصوصی.
مجید ظریف، از دیگر تولیدکنندگان آثار فرهنگی و هنری حاضر در این نشست، گفت: در مسیر پیش رو، بیش از هر چیز باید حواسمان به این باشد که سازوکار‌ها به گونه‌ای پیش نرود که مجموعه‌ها و افرادی که اکنون مشغول فعالیت هستند، با مانعی روبه رو شوند یا دست از فعالیت بکشند و به عبارتی از ریل خارج شوند.
او همچنین از لزوم مسئله یابی و مسئله شناسی گفت و افزود: دغدغه کنونی بیشتر از اینکه معطوف به یک مکان به معنای مشخص باشد، ادوات و تجهیزاتی است که باید به صورت کامل در اختیار افراد حرفه‌ای حاضر در زیست بوم قرار بگیرد.
ظریف تأکید کرد: اگر واقعا دنبال یک حرکت رو به جلو هستیم، باید در عین حفظ استقلال به صورت یک خوشه هنری کار کنیم.
در ادامه، محمد حسین زاده، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، در جایگاه یک مسئول حاضر در نشست، سخنانی را بیان کرد. او زیست بوم را موجودی زنده خواند که افرادی که در آن نفس می‌کشند، شکل و جهتش را مشخص می‌کنند: اگر محیط، محیط سالمی باشد و عناصر امیدبخش و پرتحرکی داشته باشد، صرف ایجاد یک مکان برای کنار هم بودن افراد می‌تواند به شکل گیری روابط رشددهنده بینجامد. افرادی که این فضا را شکل می‌دهند، باید حواسشان باشد تا جریان غالب بر آن، همین جریان امیدبخش پرتحرک باشد تا در نهایت آن دسته کم کارکردتر نیز با فضای اصلی هم سو شوند.
حسین زاده در ادامه صحبت هایش گفت: اینکه بتوانیم یک مکان را تعیین و تثبیت کنیم و برای چند سال آینده آن سرمایه گذاری انجام دهیم و در این فضا با اهالی رسانه و هنرمندان وارد تعامل شویم، مهم‌ترین دغدغه است. زیست بوم نباید یک محیط ایزوله باشد و در عین حال باید بتواند برای بلندمدت خود نیز برنامه ریزی کند. مهم‌ترین کاری که مدیرعامل مؤسسه شهرآرا باید در شهرداری انجام دهد، ایجاد همین حس اطمینان برای یک فضای بلندمدت است و بعد از آن، یک چینش خوب تا افراد بتوانند به رشد یکدیگر کمک کنند.
همچنین، طراحی سیستم ورود به این محیط و خروج از آن نیز مهم است. ضمن اینکه باید بگویم زیست بوم مدنظر نباید چهارچوب‌های خیلی سخت گیرانه داشته باشد. باید اجازه دهیم افراد حاضر در آن در تعامل با یکدیگر اصول و چهارچوب‌های خود را مشخص کنند.
مجید عسگری، مدیر حوزه هنری استان، نیز گفت: بدنه مدیریت شهری، چه امروز و دیروز و چه در آینده، به دلیل فقدان ایده‌ها و مطالبات جدی در فضای فرهنگی و هنری، مجبور شده به سمتی رجوع کند تا از افراد کنونی و طرز تفکر آن‌ها استفاده کند. امثال ما هم که مسئولیتی را عهده دار شده ایم باید همین مسیر را بپیماییم؛ راهی که پرریسک است. با این حال باید یک مداخله جدی از جنس درست در این فضای فرهنگی داشته باشیم. تهدید‌هایی که در این زمینه وجود دارد، فقط از سمت مدیریت کلان کشور و مدیریت شهری نیست. فضای مجازی و رسانه‌ها نیز در این امر دخیل اند. فضایی که دارد ساخته می‌شود، دسترنج همه در کنار یکدیگر است، همه باید کمک کنیم.
ماندگاری زیست بوم نکته دیگری بود که عسگری به آن اشاره کرد و گفت: در حد توان برای این موضوع پیش بینی‌هایی شده است. مهم است که فضا تک مدیریتی نباشد. همچنین ماندگار شدن یک طرح بیشتر از اینکه به طراحی نیاز داشته باشد به عملیات نیاز دارد.
او تأکید کرد: انقلاب اسلامی برای ما موضوع نیست، بلکه رویکرد است. ما قرار است بچه‌های انقلابی‌ای را که اتمسفر انقلاب را فهم کرده اند، گرد یکدیگر جمع کنیم، البته با حفظ همه ملاحظات.
در پایان این نشست، سیدمیثم موسوی مهر، مدیرعامل مؤسسه شهرآرا، از لزوم تولید محتوا در زمینه موردبحث گفت و خطاب به فعالان حاضر در جمع بیان کرد: شهرآرا به عنوان بستری برای انتشار تولیدات در این زمینه و حتی بسته محتوای پشتیبان، پای کار است. این باید برای بچه‌هایی که با این موضوع در ارتباط هستند، به یک ادبیات جاری تبدیل شود. این اتفاق کمک می‌کند تا این جریان به واقعیت تبدیل شود و هزینه به کرسی نشاندن این ایده را کمتر می‌کند.
او خاطرنشان کرد: موضوع باید از دست تیم مدیریتی خارج شود و آنچه مهم است، گفتگو با صاحبان این عرصه است. چون اگر این دغدغه در بین عناصر اصلی این فضا شکل نگیرد، ممکن است در حد یک ژست مدیریتی باقی بماند.
موسوی مهر درباره بُعد مکانی زیست بوم رسانه و هنر هم گفت: ما تعمدا انگشت خود را به سمت ساختمان شمس می‌گیریم، چون هدفمان سایه انداختن چنین ایده‌هایی بر پهنه میدان شهداست. دوست داریم میدان شهدا هویت پیدا کند. امیدواریم این برندسازی جواب بدهد.
او اضافه کرد: درباره عقبه این کار، با وزیر ارشاد چندین مرتبه صحبت کردیم. رئیس جمهور نیز درباره بحث زیست بوم و سوغات زائر به وزیر ارشاد و وزیر صمت دستور صریح رسیدگی داد. در این باره، هم فعالان و تولیدکنندگان محصولات فرهنگی و هنری و هم سیستم حاکمیتی که می‌تواند پشتیبانی ایجاد کند باید پای کار باشند تا یک خواسته مشترک ایجاد شود و ماندگاری این ایده را رقم بزند و ارزش افزوده‌ای برای مشهد رقم بزنیم. نقش آفرینی این زیست بوم در عرصه بین المللی نیز یکی دیگر از مسائلی است که باید به آن توجه کنیم و مزیت اصلی آن را در این حیطه جست وجو کنیم.