به گزارش شهرآرانیوز، بیش از یک دهه است که شهر مشهد به عنوان دومین کلان‌شهر و البته به عنوان دومین شهر ایران پس از تهران مجهز به سامانه ریلی درون شهری است و همچنان فرایند توسعه خطوط مترویی مشهد پس از بهره‌برداری از خطوط یک و دو در حال انجام است. یکی از موضوع‌هایی که در زمان بهره‌برداری از این ناوگان انبوه‌بر حمل‌ونقل عمومی حائز اهمیت است، تعمیر، تأمین و تجهیز قطعات موردنیاز برای ارائه خدمت‌رسانی مناسب به مسافران است، اما از همان اوایل دهه ۹۰ که تازه سامانه قطارشهری در مشهد استفاده شد کشورمان با تحریم روبه‌رو و این اتفاق سبب شد تا مدیران شهری مشهد از همان ابتدای کار مترو در مشهد به فکر بومی‌سازی قطعات مترویی هم بیفتند و اکنون از مجموع حدود ۲۸۰۰ قطعه و تجهیز استفاده‌شده در قطارشهری، تعداد ۲۵۰ تجهیز توسط کارشناسان، مهندسان و طراحان داخلی کشورمان ساخته شده و شهرداری مشهد در هدف‌گذاری خود قرار است تا سال ۱۴۰۸ تعداد تجهیزات بومی‌سازی شده را به ۵۰۰ قطعه و تجهیز برساند.
در همین‌باره معاون فنی شرکت بهره‌برداری قطارشهری مشهد در گفتگو با شهرآرا درباره وضعیت بومی‌سازی تجهیزات و قطعات سامانه ریلی مشهد با اشاره به راه‌اندازی خطوط مترویی مشهد از سال ۸۹ گفت: دو سال پس از راه‌اندازی قطارشهری در مشهد با توجه به وجود مسائل مربوط به تحریم در قطارشهری نیز دچار معضلات مربوط به تأمین و تعمیر لوازم‌یدکی شدیم و این مشکل سبب شد که حتی هفت قطار به واسطه نبود یک برد الکترونیکی در سال ۹۳ متوقف شود.
موسی سالارپور افزود: با توجه به بروز چنین مشکلی از همان ابتدای فعالیت قطارشهری در مشهد، مدیران شهری به فکر ساخت داخل و تولید قطعات به صورت بومی افتادند و در این راستا در سال‌های ۹۰ تا ۹۲ عملیات بومی‌سازی لوازم مصرفی ناوگان قطارشهری آغاز و از‌سال ۹۲ تا ۹۵ علاوه بر موضوع ساخت لوازم مصرفی، تولید قطعات الکترونیکی نیز آغاز شد و این اتفاق سبب راه‌اندازی دوباره هفت قطار متوقف شده ناوگان قطارشهری مشهد شد.
وی افزود: این محدودیت‌ها و نگاه ویژه به بومی‌سازی قطعات قطارشهری سبب شد تا در همین موضوع قطعه الکترونیکی، اکنون سه‌تأمین‌کننده را در مشهد و تهران داشته باشیم.
سالارپور با بیان اینکه حدفاصل سال‌های ۹۳ تا ۹۵، تعداد ۱۰۰ قطعه در قالب بیست تجهیز به صورت بومی توسط متخصصان داخلی کشورمان ساخته شد و نتیجه ساخت این تجهیزات خودباوری در امر بومی‌سازی بود، تصریح کرد: یکی از تجهیزات که در این دوره ساخته شده، دستگاه «ترن‌واش» است. اگر می‌خواستیم این دستگاه را در آن سال‌ها تهیه کنیم باید رقمی بالغ بر یک میلیون یورو هزینه می‌کردیم، اما با استفاده از توان داخلی، این دستگاه با حدود ۴۰۰ میلیون‌تومان ساخته و ثبت اختراع شد.
وی با بیان اینکه از سال ۹۶ به بعد علاوه بر ساخت لوازم مصرفی و تجهیزات الکترونیکی به صورت بومی، به سمت ساخت قطعات مکانیکی رفتیم و همچنین یک سری اسناد فنی نیز تهیه شد، ادامه داد: براساس قراردادی که شرکت قطارشهری مشهد با دو دانشگاه فردوسی مشهد و صنعتی شریف منعقد کرده است تاکنون اسناد فنی ۲۱ قطعه و تجهیز قطارشهری از سوی دانشگاه فردوسی و ۲۳ قلم تجهیز از سوی دانشگاه صنعتی شریف تهیه شده است و اکنون در حال ساخت قطعات این اسناد فنی هستیم.
وی با بیان اینکه براساس برنامه‌ریزی انجام شده قرار است در بازه زمانی ۱۰ ساله از سال ۹۸ تا ۱۴۰۸، تعداد ۵۰۰ قطعه و تجهیز قطارشهری به صورت داخلی ساخته شود، تصریح کرد: تعداد تجهیزات ثابت و متحرک سامانه مترویی مشهد حدود ۲۸۰۰ قطعه و تجهیز است که هدف‌گذاری ساخت ۵۰۰ قطعه براساس اولویت‌بندی انجام می‌شود.
ورود شرکت قطارشهری مشهد به موضوع بومی‌سازی تجهیزات مربوط به آسانسور، پله‌برقی، تجهیزات مخابراتی و سیگنالینگی از سال ۹۸ بوده است که سالارپور به آن‌ها اشاره کرد. معاون فنی شرکت بهره‌برداری قطارشهری افزود: در پنج سال گذشته و براساس نرخ ارز ۳۰ هزارتومان، ساخت تجهیزات قطارشهری مشهد در داخل سبب صرفه‌جویی ارزی و ریالی به مبلغ ۱۵۰ میلیاردتومان شده است و از سال ۹۸ تا به امروز ۲۵۰ قطعه و تجهیز موردنیاز مترو مشهد توسط متخصصان داخلی طراحی و تولید شده که سامانه اطلاع‌رسانی مسافر، سامانه ترن واش و سامانه شبیه‌ساز راهبری قطار از جمله تجهیزات شاخص است.
وی با اشاره به وجود برخی از مشکلات قانونی برای فعالیت آسان شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی گفت: در راستای تسهیل فعالیت دانشجویان، پژوهشگران و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه ساخت قطعات و تجهیزات قطارشهری مشهد، لایحه‌ای با نام حمایت از ساخت داخل تهیه و به شورای شهر برای تصویب ارسال خواهد شد که در صورت تصویب و اجرایی‌شدن این لایحه برخی از مشکلاتی که تولیدکنندگان داخلی برای فعالیت دارند برطرف خواهد شد.
سالارپور در ادامه از تمام متخصصان، مهندسان، شرکت‌های دانش‌بنیان و کارشناسان حوزه‌های مرتبط با سامانه‌های ریلی دعوت کرد تا برای همکاری با شرکت بهره‌برداری قطارشهری برنامه‌های خود را اعلام کنند. وی تأکید کرد: هر چند نگاه مدیریت شهری حمایت از شرکت‌های داخلی و دانشجویان و پژوهشگران است، اما خط قرمز ما موضوع‌های مربوط به ایمنی است و نمی‌توانیم روی این موضوع چشم‌پوشی کنیم.
وی همچنین به موضوع تعمیرات اساسی در مترو مشهد هم اشاره و اظهار کرد: علاوه بر موضوع ساخت قطعات در داخل کشور، تعمیرات اساسی قطعات قطارشهری هم یکی از موضوع‌های مهم شرکت قطارشهری مشهد است.
معاون فنی شرکت بهره‌برداری قطارشهری مشهد در این‌باره گفت: در گذشته برای تعمیر اساسی بوژی و گیربکس قطار‌ها به خارج نیاز داشتیم، اما با توجه به اینکه شرکت سازنده این قطعات برای تعمیرات بوژی مبلغ ۵۰ هزاریورو و برای هر گیربکس مبلغ ۲۰ هزاریورو را در صورت ارسال این قطعات به کشور سازنده مطالبه کرده بود، از همین‌رو عملیات تعمیرات اساسی این قطعات در داخل شرکت بهره‌برداری قطارشهری به مرحله اجرایی رسید و فقط در این بخش توانستیم در سال گذشته حدود ۱۰۰میلیاردتومان صرفه‌جویی داشته باشیم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا اکنون باتوجه‌به بومی‌سازی برخی تجهیزات دارای اولویت، قطار متوقف‌شده وجود دارد یا نه؟ گفت: اکنون نیز چهار واگن شرکت بهره‌برداری قطارشهری متوقف است و دلیل این توقف نبود یک قطعه است. البته قرار بود یکی از دانشگاه‌های مشهد تا سال ۱۴۰۱ این قطعه را تولید کند، اما این اتفاق نیفتاد. در همین راستا با دو شرکت دیگر وارد مذاکره شدیم و قرار است تا یک ماه آینده این قطعات تولید شود تا بتوان این قطار‌ها را نیز به چرخه فعالیت بازگردانیم.
سالارپور در پایان افزود: در راستای ادامه فرایند بومی‌سازی قطعات مترویی امسال، هشت قرارداد اصلی برای ساخت یازده قطعه و تجهیز داریم و همچنین ۲۶ تجهیز دیگر را به بخش پژوهش‌های شهرداری مشهد برای تولید در سال جاری اعلام کرده‌ایم. همچنین برای سال ۱۴۰۳ نیز ساخت ۲۸ تجهیز دیگر را در دستورکار داریم.