به گزارش شهرآرانیوز، زیست دائم ۳.۵ میلیون نفر در مشهد و حضور ده‌ها میلیون زائر سالانه در این شهر، نشان می‌دهد که مشهد موقعیت ویژه‌ای در میان شهر‌های کشور دارد. در کنار مضجع شریف و منور بارگاه رضوی، این شهر باید زیرساخت‌های حمل‌ونقلی درخور اتکایی برای میزبانی داشته باشد.
کمبود این زیرساخت‌ها البته بیشتر از آنکه به دلیل کوتاهی مدیریت شهری باشد، با کم‌توجهی ملی توسط دولت‌های مختلف توجیه‌پذیر است. در همین‌باره نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، در گفتگو با شهرآرا ضمن تشریح دستاورد‌های مدیریت شهری و شورای اسلامی شهر مشهد در ایجاد زیرساخت‌های کاهش آلودگی هوا و همچنین زیرساخت‌های حمل‌ونقلی، به نقش درخور توجه دولت برای ایجاد زیرساخت‌های یاد شده اشاره کرد.
ایمان فرهمندی با اشاره به این موضوع که آلودگی هوا یکی از موضوع‌های مهم و جزو معضلات اصلی کلان‌شهر‌ها و شهر‌های صنعتی، به‌ویژه شهر مشهد است، اظهار کرد: مشهد با توجه به وضعیت خود که به لحاظ جغرافیایی در بین دو رشته‌کوه قرار گرفته و به دلیل تولید آلاینده‌ها و نیز توسعه زندگی ماشینی در شهر، به آلودگی شدید هوا دچار شده است و سال به سال هم این مسئله جدی‌تر، پیچیده‌تر و خطرناک‌تر می‌شود.
وی با اشاره به هفته هوای پاک، افزود: در طول سال‌های مختلف برنامه‌های متنوعی در سطوح ملی، استانی و شهری طراحی شده، اما آن‌طور که روشن است مانع رشد آلودگی‌ها در شهر نشده و سال به سال شاهد کاهش تعداد روز‌های هوای پاک و افزایش شاخص میانگین کیفیت هوا (AQI) هستیم.
نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد تصریح کرد: این امور نشان می‌دهد باید اقدامات جدی و سازمان یافته‌ای در این حوزه انجام شود و هماهنگی بین‌سازمانی وجود داشته باشد و برای این کار مهم‌ترین موضوع این است که هدف‌گذاری درست و منطقی انجام می‌شود.
فرهمندی گفت: اگر منشأ اصلی آلودگی هوا را به درستی شناسایی نکنیم، نمی‌توانیم برای حل آن برنامه‌های درستی داشته باشیم و به نتیجه درستی هم نخواهیم نرسید.
وی با اشاره به اینکه توسعه فضای سبز و زیرساخت‌های سبز شهری می‌تواند در کاهش اثر آلودگی هوا بر سلامت شهروندان اثرگذار باشد و به عنوان سدی در مقابل هجوم ریزگرد‌ها به شهر عمل کند، تصریح کرد: کاشت درخت، آلودگی هوا را کاهش نمی‌دهد. مهم‌ترین بخش آلاینده‌ها بعد از گاز کربن دی‌اکسید (CO۲)، ذرات معلق و آلاینده‌های گازی سمی هستند که اثرات جدی روی سلامتی می‌گذارند و به‌وسیله درختان و فضای‌سبز تصفیه و تجزیه نمی‌شوند.
وی ادامه داد: بعد از گاز‌های گلخانه‌ای که اثرات کلان آب‌وهوایی دارند، اما معمولاً بیماری خطرناک ایجاد نمی‌کنند، آلاینده‌های دیگر مانند ذرات فلزی، ترکیبات شیمیایی و گازی و ذرات معلق دیگر که منشأ صنعتی دارند، بسیار خطرناک و سرطان‌زا هستند و متأسفانه بر اساس گزارش‌های علمی، غلظت این آلاینده‌ها نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است.
نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد تأکید کرد: ذرات معلق عنصر «روی» که به عنوان عنصری خطرناک شناخته می‌شود، ۴٨درصد کل فلزات معلق در هوای مشهد را به خود اختصاص داده و آلومینیم نیز به عنوان یکی دیگر از فلزات که به شدت روی سلامتی افراد تأثیر می‌گذارد و سبب بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون می‌شود، حدود ۴١درصد از آلاینده‌های شهری این شهر را شامل می‌شود.
فرهمندی گفت: یون‌های محلول در آب مثل یون‌های نیترات و سولفات وقتی در فضا منتشر می‌شوند هم خطرناک هستند و سهم بسزایی در آلودگی این کلان‌شهر دارند.
وی با اشاره به اینکه کلان‌شهر‌های دیگر هم درگیر این موضوع هستند، تأکید کرد: آمار و ارقام در مشهد درخورتوجه است و متأسفانه تعداد روز‌های هوای پاک در شهر به سیزده روز در سال رسیده است و نسبت به دوره گذشته ۶٠درصد کاهش داشته‌ایم؛ این امر باعث نگرانی جدی است و اگر بخواهیم به راه‌حل عملی دست یابیم ابتدا باید منشأ آلودگی را پیدا کنیم.
نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به اینکه بر اساس مطالعه سیاهه انتشار آلاینده‌های هوای مشهد که سال ١۴٠٠ منتشر شده، بیش از ٧٠درصد آلودگی هوای شهر ناشی از حوزه حمل‌ونقل است، بیان کرد: ۶۵درصدِ آلودگی هوای مشهد، از منابع متحرک و حدود ۷درصد از منابع ثابت حوزه حمل‌ونقل شامل فرودگاه، راه‌آهن و پایانه‌هاست. همچنین یک‌سوم آلودگی هوای شهر از خودرو‌های شخصی، ١٣درصد از کامیون‌ها، ٧درصد از وانت‌بارها، ۵درصد از موتورسیکلت‌ها، ١.٢درصد از تاکسی‌ها و ١.٣درصد از اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های سازمان اتوبوس‌رانی است و سایر اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های شهر که اغلب فرسوده هم هستند ٢.٧ درصد آلودگی تولید می‌کنند.
وی با اشاره به تولید آلودگی از منابع ثابت، ادامه داد: نیروگاه‌ها به عنوان مهم‌ترین عامل ثابت تولید آلودگی هوا، عامل آلودگی حدود ۲۰ درصد هوای شهر هستند. متأسفانه چهار نیروگاه در مشهد وجود دارد که مازاد بر نیاز شهر مشهد برق و به ازای آن آلودگی تولید می‌کنند. نکته مهم اینکه برق تولیدی آن‌ها، مازاد بر نیاز مشهد بوده، اما آلودگی ناشی از آن در شهر مشهد پراکنده می‌شود. در واقع این نیروگاه‌ها ۳ برابر همه صنایع موجود در پیرامون شهر، از جمله صنایع غذایی، فلزی، سیمان، ریخته‌گری، شن‌شویی‌ها و ... آلودگی تولید می‌کنند.
وی ادامه داد: صنایع نیز ۶درصد، جایگاه‌های بنزین ۵.٢ درصد و مجموع کاربری‌های تجاری و خانگی تنها ٣درصد در آلودگی هوای شهر سهم دارند. برخلاف آنچه تصور می‌شود سهم ناوگان اتوبوس‌رانی در تولید آلاینده‌ها زیاد نیست و در مجموع به حدود یک‌چهارم سهم موتورسیکلت‌هایی که در شهر تردد دارند می‌رسد!
نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به اینکه این مشکلات، وظیفه دستگاه متولی را به شدت سنگین می‌کند، بیان کرد: وزارت نیرو، سازمان استاندارد، محیط‌زیست و مالکان نیروگاه‌ها وظیفه کنترل این آلودگی را دارند؛ همان‌گونه که مدیریت شهری وظیفه دارد آلودگی‌های درون شهر را کنترل کند.
فرهمندی گفت: با توجه به نقش ویژه خودرو‌های شخصی در آلودگی هوا در مقایسه با حمل‌ونقل همگانی که سهم بسیار پایینی در این مشکل دارد، مدیریت شهری تلاش کرده تا شهروندان را به استفاده از حمل‌ونقل همگانی و پاک تشویق کند. سال‌های اخیر برای رسیدن به این هدف سیاست‌های مختلفی وضع شد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ترویج پیاده‌مداری و پیاده‌روی بود و برای این موضوع زیرساخت پیاده‌رو‌ها و پیاده‌رو‌سازی‌ها بهبود یافته است.
وی با اشاره به اینکه توسعه دوچرخه‌سواری در شهر به صورت جدی پیگیری شده است، افزود: به همین‌دلیل تعداد دوچرخه‌ها و ایستگاه‌ها در این دوره رشد درخورتوجهی یافت و تقریبا دو برابر شد و در کنار این امور، زیرساخت‌های مسیر دوچرخه‌سواری نیز توسعه یافت.
نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد افزود: متأسفانه در دوران شیوع کرونا، استفاده از حمل‌ونقل عمومی کاهش یافت و به دلیل وضعیت ایجاد شده، شهروندان از خودرو‌های شخصی بیشتر استفاده کردند و این امر در افزایش آلودگی هوا تأثیرگذار بود؛ البته این روز‌ها در حال بازگشت به آمار قبل از شیوع کرونا هستیم، ولی متأسفانه فرسودگی و کمبود ناوگان به شدت در مشهد احساس می‌شود و در این حوزه به توجه بیشتر و کمک دولت نیاز داریم.
فرهمندی با اشاره به سیاست پیگیرانه شورای ششم برای «برقی کردن ناوگان حمل‌ونقل همگانی»، ادامه داد: قطار شهری به طور کامل برقی است و فاز یک خط ۳ قطار شهری هم به زودی راه‌اندازی خواهد شد.
وی اظهار کرد: در حوزه برقی‌سازی حمل‌ونقل، سه پروژه مهم در حال پیگیری است: برقی‌سازی خط یک بی‌آرتی، مطالعه برقی‌سازی حمل‌ونقل شهر مشهد و تأمین ناوگان اتوبوس و تاکسی برقی. خوشبختانه پیگیری‌ها در این‌باره مثمرثمر بوده است و امیدواریم با کمک دولت بتوانیم در این سیاست موفق عمل کنیم.
وی ادامه داد: درباره تأمین زیرساخت برقی‌سازی دیگر مُدهای حمل‌ونقل نیز کار‌هایی همچون ایجاد جایگاه شارژ خودرو‌های برقی برای اولین بار بعد از تهران انجام شده است که هم‌اکنون امکان بهره‌برداری و توسعه را دارد. همچنین برنامه‌ای برای تأمین تا صد هزار دستگاه موتورسیکلت برقی تدوین شده که در دست اجراست و تاکنون تعداد درخورتوجهی هم واگذار و در شهر فعال شده‌اند.
فرهمندی تصریح کرد: در کنار سیاست‌گذاری‌های ایجابی، از سیاست‌گذاری‌های سلبی برای کاهش استفاده از خودرو‌های شخصی استفاده کردیم که یکی از نمونه‌های آن افزایش هزینه پارک حاشیه‌ای و در کنار آن افزایش نیافتن بهای حمل‌ونقل عمومی بود. باید گفت این سیاست‌گذاری تأثیر زیادی دارد و آن را ادامه خواهیم داد.
وی با اشاره به دیگر اقدامات مدیریت شهری گفت: اکنون مطالعات به‌روزرسانی اطلاعات سیاهه انتشار در حال انجام است تا اطلاعات دقیق‌تر و به‌روز درباره سهم و نقش منابع مختلف در آلایندگی هوا، آب، خاک، صوت و ... داشته باشیم. همچنین در حوزه ساخت‌وساز که یکی دیگر از منابع تولید آلودگی است، سندی تدوین شده است تا آلودگی‌های ناشی از این عملیات به حداقل برسد. امیدواریم با حمایت مجموعه‌های نظارتی، این سیاست‌ها را به قوت اجرا کنیم و ادامه دهیم.
وی گفت: انجام به‌موقع معاینه فنی خودروها، کاشت گونه‌های مختلف کم‌آب‌دوست و توسعه کمربند سبز جنوبی و شمالی از دیگر اقدامات مدیریت شهری برای کاهش آلودگی هوا از منابع مختلف است.
نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر مشهد با بیان این موضوع که در مسئله آلایندگی خودرو‌های شخصی، عوامل مختلفی نقش دارند، اظهار کرد: عواملی مثل میزان تولید و پایین بودن کیفیت خودروها و سوخت که در اختیار دولت هستند، در آلایندگی بالای خودرو‌های سواری نقش دارند؛ اما موضوع‌های دیگر مثل میزان و نحوه استفاده از آن‌ها می‌توانند در شهر مدیریت شوند. از جمله؛ اجرای طرح‌های بازدارنده مثل زوج‌وفرد و محدوده‌های ترافیکی، نرخ‌گذاری پارک حاشیه‌ای و غیرحاشیه‌ای و ... که می‌توانند به عنوان سیاست‌های مکمل استفاده شوند و مدیریت شهری در تلاش برای اجرای آن‌هاست.
فرهمندی تصریح کرد: همچنین با توجه به میانگین سنی بالای ۱۰سال و فرسودگی ناوگان اتوبوس‌رانی، طبق قانون دولت موظف است در این حوزه نیز کمک‌هایی داشته باشد و قدم جدی برای رفع آن‌ها بردارد. البته اقداماتی انجام شده، اما هنوز به نتیجه نرسیده است. امیدوارم بتوانیم به سرعت به نتایج خوبی دست یابیم. از جمله تأمین ۲ هزار دستگاه ناوگان ریلی و ۵ هزار دستگاه اتوبوس در قالب چند قرارداد توسط دولت و همچنین تأمین ناوگان جدید برای تاکسی‌رانی برای کشور در حال پیگیری است، اما متأسفانه هنوز به نتایج عملی دست نیافتیم.
فرهمندی با بیان اینکه مشهد به عنوان کلان‌شهر مذهبی، شهر ملی و جهانی شناخته می‌شود، ادامه داد: از دولت انتظار داریم نگاه ویژه‌تری به این شهر داشته باشد؛ برای خروج نیروگاه‌ها از شهر در میان‌مدت برنامه‌ریزی شود و در کوتاه‌مدت هم با اصلاح سوخت، تخصیص سوخت‌های پاک‌تر، نصب فیلتر در اگزوزها، ارتقای فناوری سوخت و ... تولید آلودگی در نیروگاه‌ها کاهش یابد.
وی با اشاره به اینکه برای اجرای طرح‌های زوج و فرد و محدوده‌های ترافیکی، باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود، گفت: سامان‌دهی کشف‌رود و منابع دیگر که سبب تولید آلودگی‌های مختلف زیست‌محیطی می‌شوند و همچنین تثبیت مراکز تولید ریزگرد‌ها در اطراف شهر و استان از دیگر برنامه‌هایی است که نیاز به عزم جدی دولت دارد تا اثر آن‌ها نیز در آلودگی هوای کلان‌شهر مشهد مقدس مدیریت شود.
وی افزود: امیدواریم با همت جمعی دولت و مدیریت استان و شهر برای تدوین و اجرای برنامه‌هایی هماهنگ و هم‌افزا، سلامتی و نشاط که امانات الهی هستند به زائران و مجاوران حضرت رضا (ع) هدیه داده شود و شاهد کاهش بیماری‌های خطرناک قلبی، مغزی، تنفسی و گوارشی ناشی از آلودگی‌های محیط‌زیست و ارتقای کیفیت زندگی و زیارت در این شهر ملی و جهانی باشیم.