مدرسان موسیقی از تجربه برگزاری کلاس‌های آنلاین آموزش موسیقی در مشهد می‌گویند
غلامرضا زوزنی/شهرآرانیوز - بسیاری از فعالیت‌های هنری در کشور به دلیل رعایت شرایط قرنطینه و خانه‌نشینی مردم تعطیل شده است. سینماها، تماشاخانه‌ها، نگارخانه‌ها و آموزشگاه‌های هنری هم متأثر از شرایط عمومی جامعه به تعطیلی کشیده شده‌اند. با این حال آن دسته از فعالیت‌های هنری که امکان داشت، بی‌آنکه قرنطینه شکسته شود برگزار شد. از این دسته فعالیت‌ها می‌توان به آموزش نوازندگی به صورت آنلاین، آفلاین و مجازی اشاره کرد. در این شیوه مدرس موسیقی محتوای آموزشی خود را بدون اینکه هنرجو به آموزشگاه موسیقی مراجعه کند به آن ارائه می‌کند. تعدادی از مدرس‌های آموزشگاه‌های موسیقی در مشهد با استفاده از این روش از تعطیلی آموزشگاه‌های خود در این مدت قرنطینه تا جای امکان جلوگیری کردند.
آن‌ها هنر خود را با استفاده از فضای مجازی آموزش دادند تا به این ترتیب آموزش موسیقی را متوقف نکرده باشند. با اینکه این روش در موسیقی، یک شیوه آموزشی نسبتا مرسوم در دنیاست، اما به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب در کشورمان مدرس‌ها را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. حامد طاهری تهرانیان، صمد برقی و امیررضا کاردار طهران، از نوازندگانی هستند که آموزش موسیقی به هنرجویانشان را به طور آنلاین و با استفاده از فضای مجازی انجام داده‌اند. در ادامه آن‌ها از تجربه این روش تدریس سخن گفته‌اند.
ضرورت توجه به آموزش آنلاین موسیقی
در آموزشگاهی که حامد طاهری تهرانیان، سنتور تدریس می‌کند نرم‌افزاری برای برگزاری کلاس‌های آموزش آنلاین موسیقی طراحی شده و در اختیار هنرجو و استاد قرار گرفته است. طاهری در این مدت یکی دو ماهه قرنطینه کلاس‌هایش را آنلاین برگزار کرده است و از این طریق توانسته دانسته‌هایش را به صورت زنده به هنرجویانش بیاموزد.
با این حال، نشستن پای آموزش هر هنری به ویژه موسیقی نیازمند این است که مدرس، از نزدیک به هنرجو ظریف‌کاری‌های نوازندگی را گوشزد کند. خیلی از مدرس‌های موسیقی از جمله طاهری باوردارند که آموزش موسیقی از راه دور چندان میسر نمی‌شود: «طبیعتا حال و هوایی که در آموزش حضوری برای موسیقی وجود دارد در آموزش به شیوه آنلاین نیست. جدای از این، امکانات خوبی برای برگزاری کلاس به این شیوه وجود نداشت و هر چه از اسفندماه گذشت اوضاع آموزش غیرحضوری بهتر شد. اما به طور کلی آموزش هنر و موسیقی به صورت آنلاین باز هم به پای آموزش حضوری نمی‌رسد.»
طاهری می‌گوید برگزاری چند جلسه آموزشی به صورت آنلاین برایش تجربه خوبی بوده و فکر می‌کند نباید دنیای آموزش موسیقی بی‌بهره از فضای مجازی باشد: «جدای از شرایطی که بیماری کرونا جبرا برای ما ایجاد کرد باید به فکر این باشیم که آموزش آنلاین و غیرحضوری را هم به سیستم آموزشی هنر اضافه کنیم. با اینکه ممکن است با عادی شدن شرایط آموزش آنلاین هم کمرنگ شود و اولویتش را از دست بدهد، اما به نظرم بعد از این شرایط عده‌ای به دنبال این خواهند بود تا زیرساخت‌هایی را برای آموزش هنر و موسیقی در فضای مجازی به صورت آنلاین ایجاد کنند. ما در موسسه آموزشی‌مان به این فکر افتاده‌ایم تا فضای آموزش آنلاین را جدی‌تر دنبال کنیم.»
آموزش موسیقی بالینی است
اوضاع برای صمد برقی، مدرس ویلون و کمانچه، کمی متفاوت است. او از شیوه «آفلاین» برای آموزش غیرحضوری بهره می‌برد. به این ترتیب که درس آموزشی خود را به طور کامل تصویر می‌گیرد و آن ویدئو را برای هنرجویش می‌فرستد. هنرجو با تماشای آن محتوای ویدئویی شروع به تمرین می‌کند و بعد ویدئویی از تمرینش ضبط کرده و برای رفع اشکال به برقی ارسال می‌کند. او می‌گوید: با این روش تنها بخشی از هنرجویان سطح بالاتر او در کلاس‌های آموزشی مجازی موسیقی حضور داشته‌اند. برقی درباره علت این استقبال نکردن می‌گوید: آموزش غیر حضوری و آنلاین برای هنرجویان مبتدی کار سختی است و این روش بیشتر برای هنرجویانی که سطح بالاتری دارند مفید است: «این روش آموزشی هم برای هنرجو و هم برای مدرس سخت‌تر است. سختی‌اش هم به این دلیل است که آموزش موسیقی بالینی است. اگر این‌طور نبود، صد‌ها ساعت ویدئوی آموزشی موسیقی در فضای مجازی وجود دارد و هر فردی می‌توانست با تماشای آن‌ها ساز بنوازد.»
«اولویت نداشتن آموزش موسیقی در شرایط قرنطینه» علت دیگری است که برقی برای استقبال نکردن هنرجویان از کلاس‌های آموزش غیرحضوری موسیقی بیان می‌کند: «چون ما در این شهر آنچنان که باید از آموزش موسیقی بازدهی نمی‌بینیم، موسیقی هم به اولویت چندم مردم در مشهد تبدیل شده است. در این شرایط که اقشار مختلف مردم به دلیل خانه‌نشینی درآمدی ندارند ترجیح می‌دهند از هزینه‌هایشان بکاهند و فراگیری موسیقی را به وقتی دیگر موکول کنند.»
به گفته این مدرس موسیقی، نمی‌شود همان محتوایی را که برای آموزش حضوری به هنرجو ارائه می‌شود را در کلاس آنلاین هم عرضه کرد: «آموزش مجازی نیاز به تجربه دارد. یک مدرس باید بداند برای هنرجویی که تصویرش را می‌بیند چه چیزی بگوید و چه محتوایی را تأکید کند. در آموزش مجازی توضیحات نیاز به بیان جزئیات بیشتری دارد. بالأخره هنرجو حضور ندارد و از امکاناتی که دیدن حضوری به او می‌دهد، محروم است. برای همین مباحث درس باید کامل به او توضیح داده شود و حتی چند بار تکرار شود.»
او انتظار داشته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از آموزشگاه‌های زیرمجموعه‌اش در این شرایط حمایت کند تا آن‌ها بتوانند به حیات خود ادامه دهند: «در جریان هستم مالکان آموزشگاه‌های موسیقی اجاره بهای ملکشان را به طور کامل دریافت کرده‌اند و این پرداخت هزینه برای آموزشگاهی که درآمد چندانی نداشته سنگین است.»
تازه‌کار‌ها سرخورده می‌شوند
امیررضا کاردار طهران، مدرس تمبک، دف و ساز‌های کوبه‌ای، از هر دو روشی که پیش‌تر گفته شد، آموزش آنلاین و آموزش آفلاین، استفاده کرده تا اوقات هنرجویانش را پر کند. به گفته او همه هنرجویانش در این شیوه آموزشی حضور نداشتند، اما تعطیلی آموزشگاه‌ها هم باعث شد تا جذب هنرجوی جدید ممکن نشود. این در حالی است که به ادعای کاردار طهران اوج تقاضا برای ثبت‌نام و فراگیری نوازندگی ساز، ماه‌های بهمن و اسفند است.
کاردار تجربه فراگیری موسیقی را به عنوان هنرجو دارد. او چند سالی است که برای فراگیری هرچه بهتر ساز‌هایی که می‌نوازد با پژمان حدادی و بابک نوربخش به صورت آنلاین ارتباط دارد. این ۲ استاد موسیقی که خارج از کشور به سر می‌برند به امیررضا کاردار، نوازندگی پیشرفته تمبک و پیانو را می‌آموزند. از همین روی او باور دارد این تجربه برای هنرجویان سطوح پایین‌تر نه تنها مفید نیست که مضر هم هست: «در سطح متوسطه و بالاتر بدون مشکل کلاس را برگزار کردیم؛ اما بازدهی کلاس‌های مجازی و آنلاین برای هنرجویانی که تازه ثبت‌نام کرده بودند خوب نبود. آموزش موسیقی برای آن‌هایی که تازه به فراگیری موسیقی روی آورده‌اند نیاز به حضور مدرس دارد. این ممکن است هنرجوی تازه‌وارد را سرخورده کند و حتی او را از ادامه فراگیری موسیقی منصرف کند. اغلب هنرجویان سطح یک خواستند که آموزششان تا بعد از عادی شدن شرایط متوقف شود.»
ظاهرا اداره ارشاد دستور العملی را صادر و در آن به آموزشگاه‌های هنری ابلاغ کرد هزینه آموزش غیرحضوری ۲۰ درصد از هزینه آموزش حضوری کمتر دریافت شود. کاردار با ابراز تعجب از این اقدام اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید: «نه تنها هزینه آموزش غیرحضوری به صورت آنلاین برای آموزشگاه کمتر نیست که در برخی مواقع هم بیشتر خواهد بود: «این اقدام کار عجیبی است. مدرس باید برای برگزاری کلاس به آموزشگاه بیاید. اجاره بهای آموزشگاه را اضافه کنید به هزینه‌ای که یک مدرس باید برای خرید حجم اینترنت پرداخت کند. حساب کنید برای هر جلسه کلاس آفلاین چندین ویدئو بین مدرس و هنرجو ردوبدل می‌شود. برای آموزش آنلاین هم همین هزینه‌ها وجود دارد و با توجه به سرعت پایین و گرانی اینترنت، اگر منطقی به موضوع نگاه کنیم می‌بینیم که کلاس آنلاین برای آموزشگاه و مدرس گران‌تر تمام خواهد شد. در همه جای دنیا هم همین‌طور است، کلاس‌های آنلاینی که برگزار می‌شود از کلاس‌های حضوری هزینه بیشتری دارد.»