به گزارش شهرآرانیوز؛ مشهدی‌ها از ۳۶۵ روز سال گذشته، ۹۰ روز در هوای ناسالم نفس کشیدند، ۹ روز ناسالم برای همه گروه‌ها را تجربه کرده‌اند و ۳ روز هم هوا در این کلان‌شهر ۴ میلیون نفری بسیار ناسالم بود و فقط ۲۶ روز تجربه تنفس در هوای پاک را داشتند. اما آن‌طور که در سیاهه آلودگی هوای شهر مشهد آمده است، نزدیک به ۳۶درصد از این آلایندگی‌ها توسط منابع ساکن و ثابت مثل صنایع و نیروگاه‌ها و... وارد هوای شهر مشهد می‌شود که براساس قانون و به دلیل آلوده کردن هوای شهر، باید عوارض آلایندگی یا همان عوارض سبز بپردازند.
عوارضی که سهم مشهد در سال گذشته و با وجود استقرار حدود ۲ هزار صنعت در حوالی این شهر، از آن فقط حدود ۳ میلیارد تومان بوده که تنها از ۱۰۰ واحد صنعتی آلاینده دریافت شده است. این درحالی است که کلان‌شهری مثل اصفهان ۲۱۰میلیارد تومان در سه سال گذشته از این محل دریافتی داشته است.
ماجرای پرداخت عوارض توسط صنایع به دلیل آلوده کردن هوا از سال ۱۳۸۷ آغاز شد و شهریورماه یک سال بعد، نمایندگان مجلس تصویب کردند تا یک درصد از عوارض وصولی از واحد‌های تولیدی آلاینده محیط‌زیست توسط شهرداری‌ها برای رفع آلودگی محیط‌زیست استفاده شود.
سال ۱۴۰۰ هم قانون مالیات بر ارزش افزوده اصلاح شد و بر اساس اصلاحیه‌ای که نمایندگان مجلس بر ماده ۲۷ این قانون انجام دادند، قرار شد تا همه واحد‌های تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده که به تشخیص سازمان حفاظت محیط‌زیست، حدود مجاز و استاندارد‌های زیست‌محیطی را رعایت نمی‌کنند، بر اساس معیار‌هایی نظیر شدت، مدت، نوع و مکان آلایندگی با نرخ‌های نیم‌درصد، یک‌درصد و یک ونیم‌درصد از فروش کالایشان را در قالب عوارض سبز یا آلایندگی به سازمان محیط‌زیست پرداخت کنند، و طبق همین قانون، بخش عمده‌ای از این عوارض باید به شهرداری‌ها اختصاص پیدا کند تا برای مسائل محیط‌زیستی شهر‌ها مثل بازچرخانی آب، توسعه فضای سبز، خرید اتوبوس و... خرج شود.
آمار‌های رسمی و غیررسمی می‌گوید که بیش از ۲ هزار واحد صنعتی و خدماتی در اطراف شهر مشهد وجود دارند که بخش زیادی از آنها مشمول این قانون می‌شوند و باید عوارض آلایندگی پرداخت کنند. سؤال اینجاست که سهم شهرداری مشهد در سال گذشته از این عوارض چقدر بوده است؟
رئیس اداره محیط‌زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد در پاسخ به این سؤال ما، از واریز تنها ۳ میلیارد تومان به عنوان این عوارض در دو سال گذشته به حساب شهرداری مشهد خبر داد و گفت: در دو سال گذشته، سهم شهر مشهد از عوارض آلایندگی حدود ۳میلیارد‌و۲۰۰ میلیون تومان بوده است که همین رقم هم با پیگیری‌های زیاد به ما اختصاص داده شده که از این عدد، حدود ۲میلیارد‌و۲۰۰ میلیون تومان برای سال ۱۴۰۱ بوده است و ۸۸۰ میلیون هم در سال ۱۴۰۲ و برای فقط ۱۰۰ واحد آلاینده به حساب شهرداری مشهد واریز شده است.
محمد پذیرا ادامه داد: هزینه‌هایی که ما در شهرداری برای موارد محیط‌زیستی در مشهد صرف می‌کنیم، بسیار بیشتر از این اعداد است. الان مشکل ما این است که چرا کمتر از دیگر شهر‌ها عوارض آلایندگی دریافت و به شهرداری تخصیص داده شده است؟ پرداخت این میزان از عوارض به گونه‌ای است که گویا ما پیشروترین شهر جهان در مسائل زیست‌محیطی هستیم و صنایع هیچ آلایندگی‌ای ندارند! متأسفانه پیگیری‌هایی که برای دریافتی سهم کم شهرداری مشهد از عوارض آلایندگی انجام شد، به هیچ نتیجه‌ای نرسید و جوابی نگرفتیم که چرا شهرداری مشهد کمترین عوارض آلایندگی ممکن را دریافت می‌کند.
از روز اول تصویب ماده ۲۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده تا همین امروز، پرداخت عوارض آلایندگی یکی از درگیری‌های همیشگی میان شهرداری‌ها و سازمان محیط‌زیست و صنایع بوده است و این عوارض با تأخیر به شهرداری‌ها پرداخت شده است. با این همه، اما پرداختی‌ها به برخی شهر‌ها و کلان‌شهر‌ها در یکی دو سال اخیر چندین برابر شهر مشهد بوده است و ۳میلیارد تومان واریزی عوارض آلایندگی برای شهرداری مشهد در مقابل آن اعداد بیشتر شبیه یک شوخی است. شهرداری اصفهان در سه سال گذشته بیش از ۲۱۰میلیارد تومان عوارض آلایندگی دریافت کرده است و در کل استان اصفهان ۳۶۰میلیارد تومان عوارض توزیع شده است.
شهرداری اهواز، براساس گفته‌های شهردارش، سال گذشته فقط ۱۰۵۰میلیارد تومان عوارض سبز گرفته است و در استان هرمزگان و شهر بندرعباس هم فقط سهم یک کارخانه ۷۷میلیارد تومان عوارض آلایندگی بوده است و در کمال ناباوری، در استان بوشهر حدود ۴هزارمیلیارد تومان عوارض آلایندگی وصول شده است و در استان مرکزی هم سال گذشته ۳۰۰میلیارد تومان عوارض سبز زنده شد که سهم شهرداری اراک بیش از ۱۰۰میلیاردتومان بوده است!
بر اساس قانون، این عوارض آلایندگی باید برای توسعه فضای سبز، پروژه‌های زیست‌محیطی، پروژه‌های مربوط به بازچرخانی آب و تصفیه‌خانه و... استفاده شود. حالا بد نیست ببینیم که ۳میلیارد‌و۲۰۰ میلیون تومان واریزی عوارض آلایندگی اصلا به درد کدام پروژه شهری می‌خورد و آیا دردی از کمبود نقدینگی برای اجرای برخی از پروژه‌ها دوا می‌کند یا نه؟
قیمت یک دستگاه اتوبوس ایرانی برای شهرداری‌ها بیش از ۷ تا ۱۲میلیارد تومان هزینه دارد که این عدد پرداختی حتی نیمی از هزینه خرید یک اتوبوس شهری را هم تأمین نمی‌کند.
شهرداری مشهد امسال برای ساخت هرکدام از بوستان‌های بزرگ جهان‌شهر و کرامت ۱۰۰میلیارد تومان اعتبار کنار گذاشته است. ۳ میلیارد تومان عوارض آلایندگی که می‌تواند در این بخش هزینه شود، فقط ۳درصد از هزینه‌های ساخت یکی از این بوستان‌ها را تأمین می‌کند.
علاوه بر اینها، پروژه بزرگ انتقال پساب از پرکندآباد به مخزن نمایشگاه ۱۵۰۰میلیارد تومان برای مدیریت شهری هزینه داشته است که واریزی عوارض آلایندگی به حساب شهرداری مشهد در این عدد کاملا ناپیداست! این ۳ میلیارد تومان حتی کفاف هزینه‌های پروژه مهم و کشوری بازچرخانی آب را هم نمی‌دهد؛ پروژه‌ای که در مشهد ۶۷ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و فقط امسال بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان در آلبوم بودجه برای آن اعتبار پیش‌بینی شده است.
به این فهرست می‌شود تصفیه‌خانه آزادی را هم اضافه کرد که بیش از ۲۲۰میلیارد تومان ساخت آن برای شهرداری هزینه دارد و عوارض آلایندگی دریافت شده از ۱۰۰ واحد تولیدی شهر، فقط جوابگوی یک درصد از هزینه‌های آن است؛ درحالی‌که اگر دریافت و توزیع عادلانه‌تری وجود داشت، شاید می‌شد این تصفیه‌خانه لوکال مهم شهری را با همین اعتبار ساخت و این ۲۲۰میلیارد تومان را صرف پروژه‌های دیگر شهری کرد.
با اضافه شدن مشاغل خدماتی به فهرست واحد‌های مشمول پرداخت عوارض آلایندگی، قرار شد تا شهرداری‌های کشور همکاری مشترکی را با سازمان محیط‌زیست برای شناسایی این واحد‌ها آغاز کنند. موضوعی که احمد طاهری، مدیرکل دفتر پایش فراگیر محیط‌زیست سازمان محیط‌زیست کشور، در آبان ماه سال گذشته آن را تأیید کرد و گفت: ما در سازمان محیط‌زیست دنبال همکاری و هم‌افزایی با شهرداری برای شناسایی واحد‌های آلاینده در محدوده شهر‌ها هستیم.
تقریبا یک ماه پس از این اعلام آمادگی و در جریان برگزاری کمیسیون خدمات شهری مجمع شهرداران کلان‌شهر‌های کشور، تفاهم‌نامه این اقدام مشترک آماده و برای تأیید نهایی به سازمان محیط‌زیست ارسال شد.
رئیس اداره محیط‌زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد با اشاره به آخرین وضعیت این تفاهم‌نامه توضیح داد: بیش از یک سال است که ما و سایر کلان‌شهر‌ها پیگیر این موضوع هستیم و حتی تفاهم‌نامه‌ای هم که برای موضوع شناسایی واحد‌های آلاینده، آماده و در کمیسیون خدمات شهری مجمع شهرداران کلان‌شهر‌ها مطرح و تأیید شد، به سازمان محیط‌زیست کشور ارسال شده است.
وی با بیان اینکه نزدیک به یک سال است که منتظر پاسخ سازمان محیط‌زیست هستیم، افزود: آذر ماه پارسال بود که این تفاهم‌نامه را به سازمان محیط‌زیست کشور ارسال کردیم و با وجود چندین بار مکاتبه، اما هنوز جوابی برای این مسئله دریافت نکرده‌ایم.