به گزارش شهرآرانیوز، عصر امروز (چهارشنبه، ۵ دی ۱۴۰۳)، اختتامیه نخستین همایش «رودکی و پیوند‌های فرهنگی ایران و تاجیکستان» با حضور شخصیت‌های برجسته علمی و سیاسی ایران و تاجیکستان در تالار رودکی مجتمع کانون‌های فرهنگی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
در این مراسم، با حضور حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری؛ نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران؛ عبدالرضا جوان‌جعفری‌بجنوردی، سرپرست دانشگاه فردوسی مشهد؛ و محمدعلی نبی‌پور، معاون سیاسی استانداری خراسان رضوی همراه بود.
همایش «رودکی و پیوند‌های فرهنگی ایران و تاجیکستان» فرصتی برای بررسی ابعاد مختلف روابط تاریخی و فرهنگی ایران و تاجیکستان و تجلیل از نقش رودکی، شاعر بزرگ پارسی‌گو، در تحکیم این پیوندها بود.
در ابتدای این مراسم، حمیدرضا دانش‌ناری، مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه فردوسی مشهد برگزاری همایش رودکی، ضمن خیرمقدم به حضار و ارائه گزارشی از اهداف و اهمیت این همایش، به تقویت پیوند‌های فرهنگی میان ایران و تاجیکستان تأکید کرد.
حمیدرضا دانش‌ناری سخنان خود را با ذکر شعری رودکی آغاز کرد و با ابراز خوشحالی از حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی اظهار کرد: حضور وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری، جناب آقای دکتر حسین سیمایی‌صراف، در نخستین حضور خود در دانشگاه فردوسی مشهد همزمان با برگزاری این رویداد بین‌المللی را به فال نیک می‌گیرم و قدردان ایشان هستم. همچنین از حضور سفیر محترم تاجیکستان در جمهوری اسلامی ایران و استادان سرشناس تاجیکستانی که یاد و بوی جوی مولیان را در این خطه عطرآگین ساختند، تشکر می‌کنم.
وی از استاد محمدجعفر یاحقی، رئیس همایش و دکتر سلمان ساکت، دبیر علمی این رویداد، به خاطر تلاش‌های ارزشمندشان تقدیر کرد و افزود: این همایش عرصه‌ای برای بزرگداشت رودکی و تقویت پیوند‌های فرهنگی میان ایران و تاجیکستان است.
مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه فردوسی مشهد، برگزاری این همایش را فرصتی برای تعمیق روابط علمی و فرهنگی دو کشور دانست و تاکید کرد: حضور وزیر علوم و سفیر تاجیکستان نشان‌دهنده عزم جدی جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان برای گسترش مناسبات علمی و فرهنگی است. دانشگاه فردوسی مشهد با درک عمیق از مسئولیت‌های خود در عرصه مناسبات بین‌المللی، همواره تلاش می‌کند تا پیشگام در ارائه ایده‌های نو و گسترش همکاری‌های علمی باشد.
دانش‌ناری ضمن ابراز قدرانی از حمایت‌های بی‌دریغ نهاد‌های همکار در برگزاری این همایش تصریح کرد: مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و خردسرای فردوسی، نقش مؤثری در برگزاری این رویداد داشتند. همچنین از همکارانم در مدیریت همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه فردوسی مشهد که با تلاش شبانه‌روزی شرایط برگزاری این همایش را در سخت‌ترین شرایط فراهم کردند، سپاسگزارم.
وی در پایان ضمن ابراز امیدواری برای آینده همکاری‌های علمی و فرهنگی ایران و تاجیکستان، بیان کرد: ین همایش می‌تواند سرآغازی برای دورانی نو در تعاملات دو کشور باشد. مدیریت همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه فردوسی مشهد با آگاهی از چالش‌ها، آماده است تا در جهت گسترش مناسبات علمی و فرهنگی، پیشگام باشد. همان‌طور که رودکی گفته است:
"ریگ آموی و درشتی راه او
زیر پایم پرنیان آید همی"
در ادامه جعفر یاحقی، رئیس نخستین همایش «رودکی و پیوند‌های فرهنگی ایران و تاجیکستان» در اختتامیه این همایش، رودکی را پیوندگر اصلی زبان فارسی و نماینده‌ای از فرهنگ مشترک ایران و تاجیکستان معرفی کرد.
وی ادامه داد: رودکی معمار اصلی زبان فارسی است. هرجا که این زبان حضور داشته باشد، از ایران و تاجیکستان تا افغانستان، هند و حتی میان فارسی‌زبانان پراکنده در جهان، میراث رودکی مشهود است. این همایش فرصتی برای بررسی عمیق‌تر این پیوند‌های فرهنگی و گسترش تعاملات فرهنگی بین دو کشور است.
رئیس نخستین همایش «رودکی و پیوند‌های فرهنگی ایران و تاجیکستان» با تأکید بر جایگاه منحصر‌به‌فرد رودکی در ادبیات فارسی، خاطرنشان کرد: رودکی شاعری است که حتی با وجود محدود بودن تعداد اشعار باقی‌مانده از او، تأثیری بی‌همتا در ادبیات فارسی گذاشته است. آثار او، شامل چند قصیده، غزل، رباعی و قطعات پراکنده، بنیان‌گذار بسیاری از قالب‌ها و اندیشه‌های شعری است که بعد‌ها شاعران بزرگی مانند فردوسی، سعدی، حافظ و خیام از آن الهام گرفته‌اند.
یاحقی تاکید کرد: اگر تعداد ابیات رودکی را در یک کفه ترازو بگذاریم و تعداد کتاب‌ها و مقالات نوشته‌شده درباره او را در کفه دیگر، مقالات و کتاب‌ها سنگین‌تر خواهد بود. هیچ شاعر دیگری چنین سعادتی نداشته است.
وی درباره نقش تاریخی رودکی در ادبیات فارسی بیان کرد: رودکی نخستین شاعری بود که توانست ارتباط ادبیات پیش از اسلام را با دوران پس از اسلام به‌خوبی برقرار کند. شعر فارسی در دوران پیش از اسلام در خدمت موسیقی بود، اما رودکی این سنت را با رویکردی نوین تغییر داد و آن را به اصالت و استقلال رساند. در دوره سامانیان، که حامی اصلی ادبیات فارسی بودند، رودکی توانست شعر فارسی را به اوج برساند و به الگویی برای شاعران پس از خود تبدیل شود.
رئیس نخستین همایش «رودکی و پیوند‌های فرهنگی ایران و تاجیکستان»، محور اصلی اشعار رودکی را خردورزی و شادمانی دانست و تصریح کرد: رودکی پرچم خردمندی را در زبان فارسی برافراشت، همان‌گونه که فردوسی بعد‌ها این مسیر را در شاهنامه ادامه داد. خرد، شادی، انسان‌دوستی و دعوت به دوستی و تعامل از پیام‌های اصلی اشعار رودکی هستند. این مضامین در اشعار پراکنده‌ای که از او به‌جا مانده، به‌وضوح نمایان است.
یاحقی با انتقاد از برداشت‌های نادرست از مفهوم شادی در فرهنگ ایرانی افزود: رودکی شادی را به‌عنوان یک مفهوم فلسفی و عمیق مطرح کرد، اما ما در ایران به‌درستی این مفهوم را درک نکرده‌ایم. تاجیکستان، اما در این زمینه موفق‌تر بوده و مردم آن کشور همچنان شادی را به معنای مثبت آن تجربه می‌کنند.
یاحقی همچنین به تأثیر رودکی در پیوند ادبیات و موسیقی اشاره کرد و گفت: رودکی شاعری بود که موسیقی و شعر را به شکلی هنرمندانه به یکدیگر متصل کرد. این ارتباط در اشعار او کاملاً مشهود است. متأسفانه ما در ایران کمتر به این جنبه از میراث او پرداخته‌ایم، درحالی‌که دوستان ما در تاجیکستان، به‌ویژه در آکادمی موسیقی، کار‌های پژوهشی ارزنده‌ای انجام داده‌اند.
یاحقی، این همایش را فرصتی برای گسترش روابط فرهنگی و ادبی میان ایران و تاجیکستان دانست و خاطرنشان کرد: ما باید از ظرفیت‌های رودکی برای تعمیق روابط فرهنگی استفاده کنیم. دانشگاه فردوسی مشهد آمادگی دارد تا تور‌های علمی و فرهنگی به تاجیکستان برگزار کند و زمینه آشنایی دانشگاهیان ایرانی با فرهنگ تاجیکستان را فراهم کند. ما نیازمند شناخت بهتر از مردم و فرهنگ تاجیکستان هستیم.
وی با اشاره به تجربیات شخصی خود در سفر به تاجیکستان ادامه داد: احساس می‌کنم که پس‌کوچه‌های دوشنبه را از مشهد بهتر می‌شناسم. تاجیکان مردمانی مهربان و مهمان‌نواز هستند و ارتباط با آنان می‌تواند درس‌های بزرگی برای ما به همراه داشته باشد.
رئیس نخستین همایش «رودکی و پیوند‌های فرهنگی ایران و تاجیکستان» تأکید کرد: رودکی عصاره فرهنگ چند هزار ساله ایرانی است. اشعار او، پلی میان ادبیات پیش از اسلام و دوران اسلامی است و بسیاری از شاعران بزرگ ما، از جمله فردوسی، سعدی و حافظ، وام‌دار اندیشه‌های او هستند. مطالعه و تحلیل دقیق‌تر اشعار و اندیشه‌های رودکی می‌تواند دستاورد‌های فرهنگی و ادبی بزرگی به همراه داشته باشد.
یاحقی در پایان سخنان خود، رودکی را نماد پیوند فرهنگی میان ایران و تاجیکستان دانست و گفت: این همایش فرصتی است برای تأکید بر اشتراکات فرهنگی و زبانی دو ملت. رودکی، شاعری که از خورشید خراسان برخاست، همچنان پلی برای ارتباطات عمیق‌تر میان ایران و تاجیکستان است.
ما باید از این فرصت برای گسترش روابط فرهنگی و ادبی بهره بگیریم و مسیر رودکی را در تقویت زبان فارسی ادامه دهیم.
سپس امید رضایی فر رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با تأکید بر اهمیت تعاملات فرهنگی ایران و تاجیکستان تصریح کرد: این نشست فرصتی است برای نزدیکی فرهنگی میان دو کشور. امیدواریم این جلسات گام مناسبی برای تقویت پیوند‌های فرهنگی و اهداف مشترک دو ملت باشد.
وی با اشاره به جایگاه رودکی در تاریخ ادبیات فارسی افزود: همان‌طور که برای هر نقاشی یک رنگ لازم است، برای شعر و ادبیات هم زبان مناسب ضروری است. رودکی، نقاشی بود که این رنگ را آفرید و فضایی نو برای شعر فارسی ایجاد کرد. او نمونه‌ای از هنری است که از دل نوآوری‌های زمانه‌اش شکل گرفت و به فرایندی فراتر از نوآوری، یعنی هنر، تبدیل شد.
رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی با اشاره به اهمیت همگرایی علوم و فناوری‌ها در دنیای امروز تصریح کرد: متأسفانه ما در ایران، بیشتر از فناوری صحبت می‌کنیم تا تعالی آن. درحالی‌که باید به سمت تبدیل فناوری به هنر حرکت کنیم. رودکی نمونه‌ای است که با تلفیق شعر، موسیقی و آواز، هنری خلق کرد که نوآوری زمانه‌اش را به تعالی رساند. این مسیر، امروز هم برای ما درس‌آموز است و می‌تواند در فناوری‌های نوین مثل نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و علوم شناختی به کار رود.
رضایی با تأکید بر تلفیق دانش‌های مختلف خاطرنشان کرد: رودکی در چارچوب شعر، موسیقی و آواز توانست نوآوری‌های زمانه خود را به یک هنر ماندگار تبدیل کند. این ترکیب و تلفیق، همان چیزی است که در دنیای امروز به آن نیاز داریم. کشور‌های توسعه‌یافته با رویکرد فناوری‌های همگرا به این هدف نزدیک شده‌اند. ما هم باید با ترکیب دانش‌های مختلف و ایجاد یک نظریه قوی، به سمت این تلفیق حرکت کنیم.
وی با اشاره به کمبود‌های موجود در نظریه‌پردازی افزود: بالاتر از مراحل فناوری و تلفیق، ما نیازمند یک نظریه قوی هستیم. نظریه‌پردازی، حلقه مفقوده‌ای است که باید برای تکمیل زنجیره تعالی از رودکی تا سعدی و حافظ، روی آن کار کنیم.
رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی از کاهش کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های جهان پس از کرونا ابراز نگرانی کرد و گفت: تعداد کرسی‌های اعزامی ما به ۲۱ یا ۲۲ مورد کاهش یافته است. این شرایط، یک نهضت جدید و هم‌افزایی توانمندی‌های مختلف را می‌طلبد. ما باید با مشارکت دانشگاه‌های پیشرو مانند دانشگاه فردوسی مشهد، در این زمینه فعالیت بیشتری داشته باشیم.
در پایان این سخنرانی، رضایی از حضور سفیر تاجیکستان و اساتید این کشور قدردانی کرد و افزود: تلاش‌های دانشگاه فردوسی مشهد در برگزاری این نشست و تداوم ارتباطات فرهنگی، قابل تقدیر است. امیدواریم این تعاملات به نتایج ملموس و پایداری برای دو ملت منجر شود.