به گزارش شهرآرانیوز، مسجد جمکران، یکی از مهم‌ترین اماکن مذهبی شیعیان، در نزدیکی شهر قم قرار دارد و از دیرباز به‌عنوان محلی مقدس و مورد احترام شناخته شده است. این مسجد ویژه به نام امام زمان (عج) گره خورده و روایت‌های متعددی درباره تأسیس آن و ارتباط آن با حضرت مهدی (عج) وجود دارد. در این گزارش، به بررسی تاریخچه و نحوه بنای این مسجد پرداخته خواهد شد.
مسجد جمکران بر اساس روایتی که در کتب تاریخی و روایی ذکر شده، در سال ۳۷۳ هجری قمری بنا شد. طبق این روایت، شخصی به نام حسن بن مثله جمکرانی در یکی از شب‌های ماه رمضان رؤیایی دید که در آن حضرت مهدی (عج) او را مأمور ساخت مسجدی در محل کنونی آن کرد. حسن بن مثله در این رؤیا از سوی امام زمان (عج) مأمور شد تا این پیام را به حاکم وقت برساند و دستور ساخت مسجد را ابلاغ کند.
پس از این واقعه، حسن بن مثله این پیام را به بزرگان شهر قم و حاکمان وقت رساند و با همکاری مردم، مسجد جمکران ساخته شد. این مسجد از همان ابتدا مورد توجه و احترام قرار گرفت و به‌عنوان مکانی مقدس در بین شیعیان شناخته شد.
شیخ عفیف صالح حسن بن مُثله جمکرانی می‌گوید: شب سه‌شنبه، هفدهم ماه مبارک رمضان ۳۷۳ هجری، در سرایِ خود خفته بودم که جماعتی به درِ سرای من آمدند، نصفی از شب گذشته بود، مرا بیدار کردند و گفتند: «برخیز و امر امام محمّد مهدی صاحب الزّمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، را اجابت کن که ترا می‌خواند.»
حسن بن مثله می‌گوید: «من، برخاستم و آماده شدم»، چون به درِ سرای رسیدم، جماعتی از بزرگان را دیدم، سلام کرد، جواب دادند و خوش‌آمد گفتند و مرا به آن جایگاه که اکنون مسجد (جمکران) است، آوردند.».
چون نیک نگاه کردم، دیدم تختی نهاده و فرشی نیکو بر آن تخت گسترده و بالش‌های نیکو نهاده و جوانی سی‌ساله، بر روی تخت، بر چهار بالش، تکیه کرده، پیرمردی در مقابل او نشسته، کتابی در دست گرفته، بر آن جوان می‌خواند.
بیش از شصت مرد که برخی جامه‌ی سفید و برخی جامه‌ی سبز بر تن داشتند، بر گرد او روی زمین نماز می‌خواندند.
آن پیرمرد که حضرت خضر (علیه‌السّلام) بود، مرا نشاند و حضرت امام (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) مرا به نام خود خواند و فرمود: «برو به حسن بن مسلم بگو: «تو، چند سال است که این زمین را عمارت می‌کنی و ما خراب می‌کنیم، پنج سال زراعت کردی و امسال دیگر باره شروع کردی، عمارت می‌کنی، رخصت نیست که تو دیگر در این زمین زراعت کنی، باید هر چه از این زمین منفعت برده‌ای، برگردانی تا رد این موضع مسجد بنا کنند.»
به حسن بن مسلم بگو: «این جا، زمین شریفی است و حق تعالی این زمین را از زمین‌های دیگربرگزیده و شریف کرده است، تو آن را گرفته به زمین خود ملحق کرده‌ای! خداوند، دو پسر جوان از تو گرفت و هنوز هم متنبّه نشده‌ای! اگر از این کار بر حذر نشوی، نقمت خداوند، از ناحیه‌ای که گمان نمی‌بری بر تو فرو می‌ریزد.»
حسن بن مثله عرض کرد: «سیّد و مولای من! مرا در این باره، نشانی لازم است؛ زیرا، مردم، سخن مرا بدون نشانه و دلیل نمی‌پذیرند.»
امام (علیه‌السّلام) فرمود: تو برو رسالت خود را انجام بده، ما، در اینجا، علامتی می‌گذاریم که گواه گفتار تو باشد، برو به نزد سیّد ابوالحسن، و بگو تا برخیزد و بیاید و آن مرد را بیاورد و منفعت چند ساله را از او بگیرد و به دیگران دهد تا بنای مسجد بنهند، و باقی وجوه را از رهق در ناحیه‌ی اردهال که ملک ما است، بیاورد، و مسجد را تمام کند، و نصفِ رهق را بر این مسجد وقف کردیم که هر ساله وجوه آن را بیاورند و صرف عمارت مسجد کنند.
مسجد جمکران در بین شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیاری از افراد برای راز و نیاز و خواندن نماز مخصوص این مسجد، به آن سفر می‌کنند. یکی از اعمال مشهور در این مکان، نماز مخصوصی است که گفته می‌شود حضرت مهدی (عج) به حسن بن مثله آموزش داده است. این نماز شامل دو رکعت نماز تحیت مسجد و دو رکعت نماز ویژه امام زمان (عج) است که با نیت تقرب به خداوند خوانده می‌شود.
همچنین، این مسجد به محلی برای اجتماع عاشقان و منتظران ظهور تبدیل شده است و در شب‌های چهارشنبه و دیگر مناسبت‌های مذهبی، جمعیت زیادی برای دعا و نیایش در آن گرد هم می‌آیند.
مسجد جمکران در طول تاریخ بار‌ها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. در دوره صفویه، قاجاریه و پهلوی، بخش‌هایی از آن بازسازی شد و در دوران معاصر نیز توسعه‌های گسترده‌ای در آن صورت گرفته است.
یکی از مهم‌ترین اقدامات صورت‌گرفته در دوران اخیر، افزایش ظرفیت مسجد و ساخت بنا‌های جدید برای خدمات‌رسانی بهتر به زائران بوده است. این توسعه‌ها شامل ساخت شبستان‌های بزرگ، حسینیه‌ها، کتابخانه، مراکز فرهنگی و پارکینگ‌های وسیع برای زائران است.
مسجد مقدس جمکران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اماکن مذهبی شیعیان، جایگاه ویژه‌ای در دل‌های مؤمنان دارد. این مسجد، نه‌تنها از نظر تاریخی و روایی، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت بسیاری دارد و هرساله میلیون‌ها نفر از ایران و دیگر کشور‌های اسلامی به زیارت آن می‌روند.
با توجه به گسترش روزافزون این مکان و افزایش تعداد زائران، ضرورت دارد که برنامه‌ریزی‌های بیشتری برای بهبود امکانات و ارائه خدمات بهتر به زائران صورت گیرد. مسجد جمکران همچنان به‌عنوان نمادی از عشق و ارادت به حضرت مهدی (عج) باقی خواهد ماند و نسل‌های آینده نیز به این مکان مقدس توجه ویژه‌ای خواهند داشت.
مسجد مقدس جمکران از دیدگاه علمای بزرگ شیعه و مؤلفین گران‌قدر و مبلغین بلند آوازه و بندگان وارسته پروردگار موقعیت ممتازی داشته و همواره ملجأ و پناه آنان به هنگام احساس نیاز به دستگیری در رسیدن به کمالات و حل مشکلات به شمار می‌رفته است.
عارف بزرگوار و معلم اخلاق حضرت آیت الله بهاء الدینی در بیان جایگاه این مکان مقدس اشاره کرده است که هر مشکلی که برای حوزه علمیه قم و مؤسس محترمش آیت الله حائری پیش می‌آمد با مشرف شدن به مسجد مقدس جمکران برطرف می‌گردید.
مراجع بزرگ تقلید به این پایگاه عظیم تشیع و مرکز انوار ولایت اهتمام ویژه مبذول می‌داشتند و چه بسا فاصله ۶ کیلومتری را با پای پیاده همراه با قلبی آکنده از ایمان و ارادت به ولی الله اعظم، طی می‌کردند.
آیات عظام حاج سید محمد تقی خوانساری، محمد علی اراکی، مرتضی حائری، مرعشی نجفی، محمد تقی بهجت، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و... خاطراتی از عنایت حضرت ولی عصر (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) به این مکان مقدس و قداست آن دارند.
آیت الله مرعشی نجفی در این خصوص گفته است: حقیر خودم مکرر کراماتی در آن جا «مسجد جمکران» مشاهده کردم، چهل شب چهارشنبه مکرر موفق شدم که در آن مسجد بیتوته کنم و جای تردید نیست که از امکنه‌ای که مورد توجه و منزول برکات الهی است این مسجد است.
آیت الله بروجردی نیز در بیان جایگاه این مسجد اشاره کرد: اگر موفق بشوم، در قم دو کار بزرگ انجام خواهم داد. اوّل این که: راه مسجد جمکران را باز خواهم کرد و دوّم این که بیمارستانی در شهر قم بنا خواهم نمود.
مقام معظم رهبری نیز فرمودند: مسجد جمکران گنجینه فناناپذیر شیعه می‌باشد و باید از آن بهره‌مند شویم. در این مسجد مقدس کرامات بزرگی دیده شده که مجال تعریف آن نیست و همه این کرامات در واحد کرامات مسجد مقدس جمکران به ثبت رسیده است.