وام، طلا و ارز؛ ۳ حربه وسوسه‌انگیز کلاهبرداران سایبری

به گزارش شهرآرانیوز؛ چند روز پیش، پلیس موفق شد گروهی از مجرمان حرفه‌ای را دستگیر کند که با شناسایی طعمه‌های خود در فضای مجازی، از آن‌ها سرقت می‌کردند. این خبر را در همین صفحه خوانده‌اید، قطعا برای شما یا اطرافیانتان نیز اتفاق افتاده که در فضای سایبری اسیر شیادانی شده‌اید که حساب هایتان را خالی کرده‌اند.

آش کلاهبرداری در فضای سایبری چنان شور شده که در روز‌های گذشته، حتی مشتریان یک سوپرمارکت محلی در مشهد نیز طعمه سرقت‌های اسکیمری شده‌اند. این ماجرا حتی دانش آموزان را نیز بی نصیب نگذاشته است و امروز دیگر جرائم سایبری خردسال و کهن‌سال نمی‌شناسد، موضوعی که سبب شد تا به سراغ سرهنگ مرتضی حقی، رئیس پلیس فتای خراسان رضوی، برویم و درباره اقدامات این پلیس تخصصی گپ وگفتی داشته باشیم.

به نظر می‌رسد که جرائم سایبری این روز‌ها از همیشه بیشتر شده است، وضعیت استان در سال گذشته چطور بوده است؟

امروز ضریب نفوذ استفاده از تلفن همراه اول تا ۱۸۰ درصد رشد داشته است، موضوعی که در صورت مسلح نشدن شهروندان به آگاهی لازم برای ورود به این حوزه می‌تواند به رشد جرائم سایبری منجر شود، به ویژه که امروز بیشتر فعالیت شهروندان سایبری است و کسب و کار‌های آنلاین و اقتصاد دیجیتال نیز با شهروندان عجین شده است. سال گذشته ۱۴ هزار و ۷۰۰ پرونده در پلیس فتای خراسان رضوی تشکیل شد.

چند درصد این پرونده‌ها به کشف جرم منجر شده است؟

ضریب کشف پرونده‌های پلیس فتا در سراسر استان طی سال گذشته به ۹۴درصد رسیده است؛ به عبارتی امروزه ۹۴درصد از پرونده‌های جرایم تشکیل شده در استان شناسایی می‌شوند.

بیشترین جرائم در کدام حوزه رخ می‌دهد؟

بیشترین پرونده‌های تشکیل شده در حوزه جرائم اقتصادی با ۶۷ درصد بوده است و جرائم اخلاقی با ۲۳ درصد در رتبه بعدی و جرائم اجتماعی نیز با ۱۰ درصد به عنوان سومین جرائم پرتکرار در استان بوده است. البته باید این را هم اشاره کنیم که در حوزه وقوع جرم خوشبختانه سال گذشته با اقدامات پیشگیرانه همکاران ما ۷ درصد کاهش را تجربه  کردیم.

چه اقداماتی به کاهش وقوع جرائم منجر شده است؟

ما در پلیس فتای خراسان رضوی، پنج اولویت مهم برای خودمان دسته بندی کرده‌ایم که شامل کلاهبرداری اینترنتی، برداشت‌های غیرمجاز، دسترسی غیرمجاز به داده شهروندان، هتک حیثیت و مزاحمت‌های اینترنتی می‌شود. البته برای مقابله با جرائم، پیشگیری اولویت زیادی دارد و بدون آن مقابله‌ها اثربخش نیست. ما در سال‌های گذشته بعد از کرونا، پویش کودکان سایبری را راه اندازی کرده و به خانواده‌ها و دانش آموزان آگاهی‌های لازم را داده‌ایم. این پویش هرساله در آذرماه برگزار می‌شود. اقدام بعدی ما اجرای طرح «فانوس دیجیتال» بود که با هماهنگی‌های لازم به سراغ دانش آموزان دبیرستانی دوره اول رفتیم و دوازده کارگاه در دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه برگزار کردیم.

بعد از کرونا که دانش آموزان گوشی به دست شده‌اند، وضعیت جرائم دانش آموزان و کودکان چطور است؟

سال ۱۴۰۱ میزان جرائم سایبری کودکان و نوجوانان افزایش قابل توجهی داشت و با اقداماتی که انجام شد به ویژه آگاه شدن خانواده ها، خوشبختانه این آمار کاهش چشمگیری پیدا کرده است.

مهم‌ترین جرائمی که این روز‌ها شهروندان با آن روبه رو هستند، چیست؟

دو جرم شایع و پرتکرار در فضای سایبری داریم، اولی کلاهبرداری به بهانه اخذ وام است. از سال ۱۴۰۰ که بانک مرکزی سیاست انقباضی را پیش گرفت و دریافت وام سخت شد، عده‌ای کلاهبردار با تبلیغات گسترده در فضای سایبر و سکو‌های آنلاین وعده دریافت وام به شهروندان می‌دهند. این افراد با شناسایی قربانیان خود از آن‌ها مدارک و اطلاعات هویتی دریافت کرده و مبالغی را هم برای کارمزد می‌گیرند، در ادامه دو حالت وجود دارد یا وام را دریافت کرده و به قربانی نداده‌اند یا کلا پس از دریافت مبلغ کارمزد آگهی را پاک کرده‌اند.

پس این افراد می‌توانند وام واقعی بگیرند؟

بله در برخی پرونده‌ها این موضوع مشاهده شده است.

دومین جرم پرتکرار چیست؟

خرید و فروش آنلاین طلا و ارز بسیار قربانی می‌گیرد. در این نوع پرونده ها، برخی شهروندان برای اینکه در فروش فیزیکی خریدار مبلغ کمتری می‌دهد، برای معامله با مشتری واقعی وارد سکو‌های فروش می‌شوند و پس از گذاشتن آگهی، خریدار با آن‌ها تماس گرفته و مبلغ را واریز می‌کند و بعد با پیک طلا‌ها را دریافت می‌کند. از آنجا که منشأ این پول‌ها سرقتی است، بلافاصله حساب فروشنده مسدود و برایش پرونده قضایی تشکیل می‌شود. در این شرایط فرد هم طلاهایش را از دست می‌دهد و هم باید پول کثیفی که به حسابش آمده را به قربانی پس بدهد.

با این شرایط چطور می‌توان در سکو‌های فروش، کالا فروخت و اسیر شیادان نشد؟

توصیه اول ما فروش به صورت حضوری است، یعنی تا خریدار را ندیده‌اند کالا را به پیک و واسطه ندهند و حتما هویت خریدار را بررسی کنند، دیگر اقدام مهم توجه به حسابی باشد که فرد پول را از آن انتقال می‌دهد، مشخصات صاحب حساب باید با مشخصات هویتی خریدار یکسان باشد.

امسال چقدر پول به مالباختگان برگشته است؟

در گذشته کلاهبرداران سایبری روز‌های تعطیل، آخر شب و آخر هفته را برای شیادی انتخاب می‌کردند تا زمان کافی برای جابه جا کردن وجوه داشته باشند، اما از دی ماه ۱۴۰۲، با راه اندازی مرکز فوریت‌های سایبری با شماره ۰۹۶۳۸۰، امکان پاسخ گویی ۲۴ساعته به شهروندان فراهم شده است، که اقدامی مؤثر در مقابله با این نوع جرائم محسوب می‌شود. در این مرکز گذشته از پاسخ به پرسش‌ها و ابهامات شهروندان، در صورت اعلام کلاهبرداری سایبری، حساب‌هایی که قربانی پول به آن واریز کرده است مسدود می‌شود. در سال گذشته با تلاش همکاران من مبلغ ۷۲ میلیارد و ۵۴۳ میلیون تومان در حساب شیادان مسدود شده است که دستگاه قضا به شناسایی قربانیان و بازگرداندن مبالغ اقدام کرده است.

وضعیت خراسان رضوی در میزان جرائم سایبری کشور چگونه است؟

در جرائم سایبری استبداد جغرافیایی نداریم و ممکن است یک کلاهبردار هم زمان در تمام استان‌های کشور فعال باشد. با این حال امروز ۱۵ درصد تمام جرائم سایبری کشور در تهران اتفاق می‌افتد که رتبه اول کشور را دارد. پس از آن خراسان رضوی و اصفهان با ۹ درصد جرائم به صورت مشترک در رتبه دوم هستند و فارس و خوزستان نیز با ۸ و ۷ درصد در رتبه‌های بعدی میزان جرائم کشور قرار دارند.

کلاهبرداران سایبری بیشتر در چه گروه سنی هستند؟

بیشترشان جوان هستند و بین گروه سنی ۳۴ تا ۴۵ سال هستند.

آیا شهروندان می‌توانند به تنهایی جلوی کلاهبردار‌ها بایستند؟

بله. شهروند اگر آموزش دیده باشد و بداند که چه کار‌هایی باید بکند و چه نکند، قطعا اسیر کلاهبرداران سایبری نمی‌شود، یک نمونه آن کلاهبرداری‌های اسکیمری (کپی کارت بانکی) است. در روز‌های گذشته شهروندانی به پلیس فتا مراجعه کردند که همه از یک سوپرمارکت محلی کالا خریده بودند و ساعت‌هایی بعد با برداشت‌های غیرمجاز از حسابشان روبه رو شده بودند.

اگر این افراد هنگام واگذاری کارت بانکی به فروشنده، رمز چهار رقمی ساده کارتشان را‌ نمی‌گفتند و خودشان به دور از چشم متصدی این واحد صنفی، رمز را وارد می‌کردند، قطعا درگیر این پرونده نمی‌شدند و شیادان با وجود کپی گرفتن از کارت افراد، بدون داشتن رمز چهاررقمی هیچ کاری از دستشان برنمی آمد.