گفت‌و‌گو میان جریان‌های سیاسی افغانستان، راه‌حل بحران در این کشور

به گزارش شهرآرانیوز، نشست تهران به ابتکار جمهوری اسلامی ایران و با هدف گفت‌وگوی سازنده منطقه‌ای، نخستین نشست نمایندگان ویژه کشور‌های همسایه افغانستان، با حضور نمایندگان ویژه کشور‌های پاکستان، روسیه، چین، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان در تهران است. این نخستین نشست همسایگان افغانستان در این سطح محسوب می‌شود.

این درحالی است که در روز ۱۸ آذرماه نشستی بی‌سابقه با حضور سران، رهبران و شخصیت‌های سیاسی از تمام جریان‌های افغانستان تحت عنوان «نشست هم‌صدایی جریان‌های همسوی افغانستان» به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، نشستی که یکی از اهداف آن تلاش برای آغاز گفت‌و‌گو‌های بین الافغانی عنوان شده است.

چرا افغانستان نیازمند «هم‌صدایی ملی» است؟

افغانستان در دهه‌های گذشته درگیر شکاف‌های قومی، زبانی، سیاسی و ایدئولوژیک بوده که بخش عمده این مشکلات، برخاسته از مداخله‌گری قدرت‌های بزرگ و نادیده گرفتن خواست و اراده مردم افغانستان بوده است.

نبود اجماع ملی باعث شده ساختار قدرت هرگز ثبات پایدار پیدا نکند و هر تحول سیاسی، زمینه‌ساز بحران تازه شود.

در نشست‌ها، کنفرانس‌ها و گفت‌و‌گو‌های پیش از این، یا قدرت‌های بزرگ تصمیم‌گیرنده بودند یا بخشی از جریان‌های سیاسی عمدا از دور مذاکرات حذف می‌شدند.

کنفرانس بن در سال ۲۰۰۱ شاهدی بر این مدعا است که هرگاه قدرت‌های خارجی به‌خصوص آمریکا، نقش تعیین کننده داشته باشد، نتیجه‌ای جز جنگ، ناامنی و نارضایتی به دست نخواهد آمد.

عدم دعوت از طالبان در بن و دخالت مستقیم آمریکا در به کرسی نشاندن کرزی، زمینه‌ساز ادامه‌دار شدن جنگ در افغانستان بود.

«نشست هم‌صدایی» امیدی برای احیای تنِ خسته افغانستان

در همین حال، هفته گذشته ۱۸ آذرماه نشستی بی‌سابقه با حضور سران، رهبران و شخصیت‌های سیاسی از تمام جریان‌های افغانستان تحت عنوان «نشست هم‌صدایی جریان‌های همسوی افغانستان» در پلتفرم زوم برگزار شد که هدف آن شکل‌دادن به بزرگ‌ترین جریان مستقل و فراگیر افغانستان عنوان شده است.

در این نشست، چهره‌های مطرح سیاسی افغانستان مثل: حنیف اتمر، محمد محقق، یونس قانونی، عطامحمد نور، عبدالرشید دوستم، احمد مسعود، اسماعیل خان، سرور دانش و شماری دیگر از چهره‌های سیاسی شرکت داشتند و با انتشار بیانیه‌ای از همگرایی و همسویی بین جریان‌های سیاسی مختلف خبر دادند.

روندی که آغاز مرحله‌ای تازه در سیاست افغانستان است.

مرحله‌ای که در آن صلح پایدار، مشارکت همگانی، ملت‌سازی، اجماع ملی و گفت‌و‌گو بجای جنگ در مرکز توجه قرار گیرد.

به صراحت می‌توان گفت که جریان‌های متکی به قدرت‌های خارجی یا تحت تاثیر مستقیم آنها در افغانستان محکوم به شکست هستند. همان‌طور که بدون حضور همه جریان‌های سیاسی نمی‌توان داعیه همه‌شمول بودن داشت، بدون اراده جمعی برخاسته از درون نیز نمی‌توان به اجماع ملی رسید.

جریان‌های سیاسی افغانستان برای اولین بار در کنارهم

اهمیت «نشست همصدایی جریان‌های همسوی افغانستان» دقیقاً در همین نقطه نهفته است: رهبران و جریان‌های مختلف، از اسلام‌گرا تا جمهوریت‌خواه، از مهاجرین تا نخبگان داخلی، فرصتی یافته‌اند تا یک زبان مشترک برای آینده افغانستان تعریف کنند.

این جریان چنانچه در مسیر درست خود قرار بگیرد، می‌تواند فصل جدیدی از تاریخ افغانستان را رقم بزند.

با توجه به تجربه‌های تلخ گذشته که یا همه‌شمول نبودند و یا تحت تاثیر فشار‌های بیرونی قرار داشتند، این فرصت می‌تواند نقطه عطفی برای همه گروه‌های افغانی باشد.

گفت‌و‌گو به جای جنگ؛ تنها راه ممکن

واقعیت امروز افغانستان این است که هیچ طرفی توان پایان‌دادن به بحران فعلی از راه جنگ را ندارد. طالبان با تمام تلاش‌های خود، نتوانسته مشروعیت ملی و بین‌المللی لازم را کسب کنند.

از سوی دیگر مخالفان طالبان نیز با وجود توان سیاسی و اجتماعی، فاقد قدرت نظامی و سازماندهی لازم برای یک تقابل گسترده‌اند.

در چنین فضایی، «مذاکره بین الافغانی» تنها راه ممکن برای حل بحران، نه از سر ضعف، بلکه از سر واقع‌بینی است.

چنانچه طالبان بپذیرند که بدون حضور و فعالیت سایر گروه‌های داخلی افغانستان، قادر به حکومت کردن در درازمدت نیستند، راه مذاکره برای آغاز گفت‌و‌گو‌های بین‌الافغانی باز می‌شود.

با چنین رویکردی می‌توان به آینده امیدوار بود و از دل بحران‌های موجود، فرصتی تاریخی ایجاد کرد. فرصتی که بتواند سرنوشت مردم افغانستان را به سوی صلح و آرامش رهنمون کند.

اگر نشست همصدایی رهبران افغانستان بتواند یک چارچوب روشن برای اجماع ملی، ملت‌سازی و گفت‌وگوی واقعی با طالبان ایجاد کند، افغانستان پس از سال‌ها می‌تواند در مسیر صلح پایدار قرار گیرد.

اما اگر این نشست به رقابت‌های قدیمی، سهم‌خواهی‌های شخصی یا بی‌اعتمادی تاریخی فروکاسته شود، فرصت دیگری از دست خواهد رفت.

افغانستان امروز نیازمند شجاعت گفت‌و‌گو است؛ شجاعت ساختن آینده‌ای که در آن مردم بر سرنوشت خویش حاکم باشند.

حل و فصل مسائل مربوط به افغانستان از مسیر گفت‌و‌گو و تعامل بین طرف‌های مختلف می‌گذرد

درهمین حال، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزرات امور خارجه امروز ۲۳ آذر در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به این سوال که امروز نشست نمایندگان کشور‌های همسایه افغانستان در حال برگزاری است، هفته پیش هم نشستی بین گروه‌های اپوزیسیون افغانستانی، برگزار شد و در پایان آن نشست، یک بیانیه صادر و تاکید بر این شد که راه‌حل افغانستان، گفت‌و‌گو‌های افغانستانی ـ افغانستانی است. نظر ایران در مورد این نشست و بیانیه‌ای که توسط این گروه‌ها داده شد، چیست؟ اظهارداشت: به صورت کلی ما معتقدیم که حل و فصل مسائل مربوط به افغانستان از مسیر گفت‌و‌گو و تعامل بین طرف‌های مختلف می‌گذرد و نفس برگزاری اجلاس کشور‌های همسایه افغانستان در تهران گویای باور ما به این موضوع است باید از طریق تقویت تفاهم و اعتماد بین طرف‌های مختلف ذی‌مدخل در موضوع افغانستان، به تقویت ثبات و امنیت در این کشور کمک کنیم.

او ادامه داد: خود این هم لازمه توسعه اقتصادی و بهبود وضعیت کلی مردم این کشور است. این باور اصولی ماست و بر همین اساس هم سیاست خارجی‌مان را در رابطه با منطقه و افغانستان تنظیم می‌کنیم.

تحولات و چالش‌های منطقه‌ای تنها از مسیر گفتگوی سازنده قابل مدیریت است

در همین حال سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران امروز در سخنان خود در مراسم آغاز به کار نشست تهران اظهارداشت: جمهوری اسلامی ایران به عنوان همسایه دیرپای افغانستان و شریک نزدیک مردم این کشور همواره بر ادغام همه جانبه افغانستان در منطقه تاکید داشته است. ما به این اصل پایبندیم تحولات و چالش‌های منطقه‌ای تنها از مسیر گفتگوی سازنده، مشارکت فعال تمامی کشورها، رعایت کامل اصول احترام متقابل و بهره گیری از سازوکار‌های بومی و همکاری‌های پایدار میان کشور‌های منطقه قابل مدیریت است.

وزیر امور خارجه ادامه داد: ایجاد سازوکار‌های منظم گفت‌و‌گو میان کشور‌های همسایه افغانستان ضروریتی راهبردی است. این نشست‌ها نه تنها از سوتفاهتمات جلوگیری می‌کند بلکه امکان هماهنگی سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی، مرزی و انسانی و تقویت درک متقابل و نزدیکی دیدگاه میان کشور‌های منطقه را فراهم آورده و بستر مناسبی برای کاهش تنش‌ها و ارتقای همکاری‌های سازنده میان همسایگان ایجاد می‌کند.

عراقچی تاکید کرد: این نشست‌ها نه تنها امکان همه افزایی و هماهنگی در زمینه‌های مختلف را فراهم می‌کند بلکه به ایجاد یک رویکرد منطقه‌ای منسجم و پایدار در مدیریت چالش‌ها و بحران‌های مشترک نیز کمک می‌کنند.