چگونه می‌توان با افراطی‌گری مقابله کرد؟ نمونه‌هایی از برخورد امام‌رضا(ع) با افراطی‌گری

به گزارش شهرآرانیوز، امروز (پنجشنبه، ۲۷ آذر ۱۴۰۴) هم‌زمان با «روز مبارزه با خشونت و افراطی‌گری»، موضوع مقابله با جریان‌های تندرو و بازخوانی ریشه‌های فکری و دینی این پدیده، بیش از هر زمان دیگری در کانون توجه جوامع قرار گرفته است. در شرایطی که افراطی‌گری به یکی از چالش‌های جدی جهان معاصر تبدیل شده و پیامد‌های گسترده‌ای در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و انسانی به همراه داشته است، تأکید بر الگو‌های اصیل دینی و سیره معصومان (ع) می‌تواند راهگشای مسیر مقابله مؤثر با این بحران باشد. در همین راستا، مرتضی انفرادی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی، در سخنانی به تبیین جایگاه نفی افراطی‌گری در سیره امام‌رضا(ع) پرداخت.

وی با تأکید بر ضرورت بازخوانی سیره اهل‌بیت (ع) در مواجهه با جریان‌های تندرو، گفت: نفی افراطی‌گری یکی از مؤلفه‌های بنیادین در سیره امام‌رضا(ع) ملقب به عالم آل محمد (ص) است.

جهل، ریشه افراطی‌گری

عضو هیئت‌علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی با بیان اینکه بر اساس آموزه‌های دینی، معصومان (ع) بهترین الگوی عملی برای بشریت به شمار می‌روند، اظهار کرد: در تعالیم اهل‌بیت (ع)، ریشه اصلی افراطی‌گری چیزی جز جهل نیست و افرادی که گرفتار این پدیده می‌شوند، به‌نوعی دچار عدم تعادل و توازن در تفکر و رفتار هستند.

وی با اشاره به چالش گسترده افراطی‌گری در دنیای معاصر افزود: امروزه در سطح جهانی، نظریه‌ها و رویکرد‌های متعددی درباره مقابله با افراطی‌گری و جلوگیری از گسترش آن مطرح شده است، چرا که این پدیده پیامد‌های سنگینی همچون فرقه‌گرایی، نفرت‌افکنی، ترویج فرهنگ خشونت، تخریب اعتماد اجتماعی، از بین رفتن فرصت‌های هم‌افزایی و در نهایت نابودی ظرفیت‌های انسانی را به دنبال داشته است.

انفرادی با تأکید بر اینکه جریان‌های افراطی فاقد قدرت تحلیل صحیح و تشخیص اولویت‌ها هستند، تصریح کرد: همین ضعف بنیادین، آثار و خسارت‌های جبران‌ناپذیری را در جوامع مختلف به‌وجود آورده و از این رو، شناسایی ریشه‌ها و اتخاذ روش‌های صحیح مدیریت و مقابله با افراطی‌گری، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اندیشمندان معاصر تبدیل شده است.

وی ادامه داد: هرچند در ضرورت مقابله با افراطی‌گری تردیدی وجود ندارد، اما مبارزه مؤثر و پایدار با این پدیده نیازمند رویکردی چندجانبه، راهبرد‌های دقیق و درک عمیق از شرایط اجتماعی، فرهنگی و عنصر زمان‌شناسی است؛ امری که بدون بازگشت به الگو‌های اصیل دینی محقق نخواهد شد.

عضو هیئت‌علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی با اشاره به جایگاه علمی و معنوی امام‌رضا(ع) گفت: آن حضرت به‌عنوان مظهر علم و دانش الهی و ملقب به عالم آل محمد (ص) همواره خواهان خیر حداکثری برای همه انسان‌ها بودند و بررسی سیره علمی و عملی ایشان می‌تواند راهگشای مبارزه‌ای ریشه‌ای با افراطی‌گری باشد.

میانه‌روی، مهم‌ترین شاخصه سیره امام‌رضا(ع)

انفرادی مهربانی و میانه‌روی را از مهم‌ترین شاخصه‌های سیره امام‌رضا(ع) دانست و افزود: تا جایی که یکی از ویژگی‌های برجسته امام رضا علیه‌السلام، رأفت و مدارا عنوان شده است و همین اصل، مبنای نفی هرگونه تندروی و افراط در تعالیم آن حضرت به شمار می‌رود.

نمونه‌های بارز برخورد امام‌رضا(ع) با افراطی‌گری

این پژوهشگر دینی با اشاره به نمونه‌هایی روشن از برخورد امام‌رضا(ع) با افراطی‌گری، تصریح کرد: یکی از مصادیق مهم، برخورد صریح و تند آن حضرت با افرادی بود که با نگرشی افراطی، قائل به زنده بودن امام حسین (ع) و عروج ایشان به آسمان‌ها بودند؛ دیدگاهی که امام‌رضا(ع) آن را صراحتاً تکذیب کرده و آن را مصداق انحراف و کفر دانستند.

وی افزود: نمونه دیگر، برخورد قاطع امام‌رضا(ع) با یکی از برادرانشان است که به‌سبب رفتار‌های خشن و افراطی در مدینه، دست به اغتشاش، آتش‌زدن اماکن و قتل افراد زده و به «زیدالنار» شهرت یافته بود؛ امام(ع) در مواجهه با وی، با عتاب و سرزنش شدید، به‌روشنی مرز خود را با خشونت و افراطی‌گری مشخص کردند.

انفرادی همچنین به موضع صریح امام‌رضا(ع) در برابر غالیان و گروه‌های تندرو اشاره کرد و گفت: آن حضرت با جریان غُلات که دچار افراط در اعتقادات بودند، به‌شدت مقابله کرده و اصحاب خود را به بیزاری از آنان فراخواندند؛ به‌گونه‌ای که در روایات متعدد، این گروه به‌عنوان کافران معرفی و مورد لعن صریح امام(ع) قرار گرفته‌اند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این نمونه‌ها تنها بخشی از ده‌ها مورد برخورد جدی و روشنگرانه امام‌رضا(ع)ا هرگونه افراطی‌گری و تندروی است؛ تعالیمی که الگویی ماندگار برای زیست معتدل، عقلانی و به‌دور از خشونت در جامعه امروز به شمار می‌رود.