۵ دهه عشق به هنر و ترویج موسیقی ایرانی توسط استاد سعید جلالیان حسینی

به گزارش شهرآرانیوز؛ سعید جلالیان حسینی، متولد آبان ۱۳۳۸ در مشهد، از چهره‌های پیشکسوت و شناخته شده موسیقی خراسان و از نوازندگان برجسته ساز سنتور است. او از ۹سالگی یادگیری موسیقی را نزد استاد مرحوم ظهیرالدینی آغاز کرد و در ادامه فراگیری نوازندگی سنتور را نزد استاد برهانی پی گرفت. جلالیان از سال ۱۳۵۵ در اداره فرهنگ و هنر سابق به تدریس سنتور پرداخت و هم زمان در ارکستر استاد ظهیرالدینی نوازندگی می‌کرد.

فعالیت حرفه‌ای او در رادیو و تلویزیون ملی ایران با اجرای زنده و آهنگ سازی آغاز شد و پس از انقلاب نیز در قالب گروه موسیقی «ترنم» به سرپرستی و آهنگ سازی خودش در افتتاح شبکه استانی خراسان برنامه زنده اجرا کرد. آثار متعددی از ساخته‌های او در سال‌های پس از انقلاب از رسانه ملی پخش شده است. این نوازنده و مدرس باسابقه در گفت وگویی با خبرنگار شهرآرا از مسیر هنری خود، نقش خانواده در پرورش استعداد، وضعیت موسیقی ایرانی و آموزش‌های امروزی سخن گفت.

از کودکی با صدای ساز خو گرفتم

جلالیان درباره زندگی و گذشته خود می‌گوید: پدرم نقاش و خطاط بود و در همان محیط هنری بزرگ شدم. خیلی از دوستان پدرم هم موسیقی دان بودند. وقتی در خانه تمرین نقاشی می‌کرد، گاه آواز هم می‌خواند. من از همان کودکی با صدای ساز خو گرفتم. حدود شش یا هفت ساله بودم که برای اولین بار سنتور را در دست گرفتم. وقتی یکی از استادان قدیمی مشهد به پدرم می‌خواست سنتور یاد بدهد، من از سر کنجکاوی مضراب را گرفتم و زدم. او گفت این کودک استعداد زیادی دارد، بگذارید خودش ادامه دهد. از همان جا مسیرم در موسیقی شکل گرفت.

از ارکستر تا رادیو و تلویزیون

او از نخستین حضور‌های رسمی اش چنین یاد می‌کند: حدود سال ۱۳۵۵ در فرهنگ و هنر تدریس می‌کردم و هم زمان نوازنده ارکستر استاد ظهیرالدینی بودم. بعد هم وارد رادیو و تلویزیون شدم و برنامه‌هایی را به صورت زنده اجرا می‌کردم. در افتتاح شبکه استانی خراسان هم با گروه موسیقی «ترنم» که سرپرستی آن با من بود اجرای زنده داشتیم.

«موسیقی» فصل جدایی ناپذیر زندگی جلالیان

او که امروز ۶۷ سال دارد و بیش از پنج دهه است به آموزش موسیقی می‌پردازد، می‌گوید: من بازنشسته ارتش هستم و جانباز دوران دفاع مقدس. با وجود مشغله نظامی، هیچ وقت از هنر و آموزش موسیقی جدا نشدم. هنر برای من غذای روح است؛ همان طور که جسم به تغذیه نیاز دارد، روح هم با موسیقی زنده می‌ماند.

نقش خانواده در پرورش هنرمند

جلالیان درباره نقش محیط خانوادگی در رشد هنری می‌گوید: اگر فضای خانواده مهیای هنر باشد، تأثیر زیادی بر رشد استعداد دارد. وقتی نزدیکان فرد هم هنرمند باشند، مسیر یادگیری سریع‌تر و عمیق‌تر می‌شود. همین حمایت خانوادگی باعث شد من از کودکی با موسیقی مأنوس شوم. این نوازنده و مدرس تأکید می‌کند: یادگیری هر ساز باید بر پایه اصول علمی و تکنیک صحیح باشد. آموزش غیراصولی فقط زمان و انگیزه هنرجو را هدر می‌دهد. امروز مواد آموزشی و مدارک دانشگاهی خوبی وجود دارد، اما باید با روش‌های درست تدریس شود و معلم نقش تعیین کننده‌ای دارد.

موسیقی ایرانی در برابر فضای مجازی

جلالیان در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر فضای مجازی بر موسیقی ایرانی، می‌گوید: با ورود شبکه‌های اجتماعی و دسترسی آسان به موسیقی جهانی، بخشی از مخاطبان موسیقی ایرانی کم شده‌اند. اما اگر بتوانیم ریشه‌های ردیف و ریتم ایرانی را با فرم‌های جدید آمیخته کنیم، موسیقی سنتی همچنان زنده می‌ماند. باید اصالت را حفظ کنیم و در عین حال با روزگار هماهنگ شویم.

او که سال‌ها در آموزشگاه‌های مختلف فعالیت دارد، بر اهمیت تربیت اصولی نسل نوجوان تأکید دارد و می‌گوید: هرچه آموزش از سنین پایین‌تر آغاز شود، پایه هنری محکم‌تر خواهد بود. اکنون علاقه به موسیقی در میان جوانان زیاد است، اما باید مسیر درست را انتخاب کنند، معلم کارآزموده داشته باشند و محیط آموزشی شان غنی باشد. متأسفانه برخی آموزشگاه‌ها فقط جنبه تجاری دارند و از برنامه ریزی آموزشی غافل هستند، در حالی که مؤسسات پویا، کلاس‌های گروهی و اجرایی برای هنرجویان فراهم می‌کنند تا تجربه عملی تری به دست آورند. 

این هنرمند با سابقه درباره هنر موسیقی بیان می‌کند: موسیقی هیچ ربطی به سیاست و مسائل روز ندارد. موسیقی، زبان روح و نیاز هر انسان است؛ چیزی که باید شنیده شود، تجربه شود و از دل برآید تا بر دل بنشیند.

راز پیشرفت در موسیقی، استعداد ذاتی

جلالیان در پاسخ به توصیه‌های خود به نسل جوان و خانواده ها، بیان کرد: موسیقی نباید صرفا به عنوان یک فعالیت جانبی یا درسی در کنار سایر دروس در نظر گرفته شود. او مسیر موسیقی را نیازمند علاقه و استعداد هم زمان دانست و اهمیت نقش معلم و محیط را در شناسایی این استعداد‌ها برجسته کرد.

او در این باره گفت: بعضی‌ها خطشان خوب است بدون اینکه کلاس بروند... در موسیقی به این استعداد «گوشه» می‌گویند. وقتی این استعداد باشد، تأثیر زیادی بر پیشرفت دارد. او از والدین خواست تا بر محیط آموزش نظارت داشته باشند و اطمینان حاصل کنند که فرزندشان مسیر درست را طی می‌کند، همان طور که در مدرسه برای درس‌های دیگر تمرین می‌کند.

تأثیر شگرف موسیقی بر روح هنرمند

این نوازنده در توصیف عمیقی از تجربه درونی خود، نوازندگی را نیاز روح انسان دانست و گفت: احساس می‌کنم «روح انسان، به قول قدیمی ها، می‌رود روی آسمان‌ها و کهکشان‌ها پرواز می‌کند.» به عقیده او، هنر باعث می‌شود هنرمند به ظرافت‌ها و عظمت‌های زیبایی‌های خداوند در طبیعت واقف‌تر شود.

ملاک‌های کشف استعداد: گوش موسیقی و ریتم

او در تشریح روش‌های تشخیص استعداد در هنرجویان، به دو شاخصه اصلی اشاره کرد: «گوش موسیقایی» و «حس ریتم». به گفته این هنرمند توانایی تقلید دقیق فرکانس‌ها و ادای ملودی‌های شنیده شده، حتی به شکل ساده، نشان دهنده استعداد در گوش است و توانایی حفظ فواصل منظم در شمارش و هماهنگی با ضرب آهنگ، مانند شمارش منظم بدون خطا، یکی از نشانه‌های قوی استعداد ریتمیک است.

دغدغه مهجور ماندن موسیقی ایرانی و اهمیت آموزش اصولی

استاد جلالیان نگرانی خود را درباره وضعیت موسیقی ایرانی ابراز کرد و گفت: موسیقی ایرانی مهجور واقع شده است. در رسانه‌های عمومی، آلات موسیقی سنتی به اندازه کافی نمایش داده نمی‌شوند و این امر مانع آشنایی نسل جدید با ساز‌های سنتی مانند سنتور‌ می‌شود.

این هنرمند همچنین درباره زمان آغاز یادگیری موسیقی توصیه کرد: اگرچه سنین بسیار پایین ممکن است برای یادگیری اصولی مناسب نباشد و بهتر است کودک کمی با مفاهیم پایه مانند اعداد و کسر‌های موسیقی (مثل دو چهارم و سه چهارم) آشنا شود، اما نباید آموزش را به تأخیر انداخت، زیرا فشار زیاد بر مغز کودک می‌تواند نتیجه عکس دهد.