راحله حسین زاده - صدای دعوا و فریادهای توهین آمیز از سمت زن به شوهر و شوهر به زن در میان ناله ها و گریه های کودکی یک ساله از خانه ای روستایی در شهرستان راز و جرگلان در آخرین روزهای مرداد ماه به گوش همسایه ها می رسید و همه با این جمله که «دعوا نمک زندگی است و به زودی آشتی می کنند» خود را از مداخله منع می کردند تا اینکه صدای دعوا و گریه قطع شد و تنها صدای جیغ و فریادهای زن جوان که با گفتن «سوختم، سوختم» از زمین و زمان کمک می طلبید شنیده می شد زمانی نگذشت که این دعوای زناشویی به یک پرونده قتل خانوادگی تبدیل شد.
دو همسری کار دستش داد
یونس بیست وپنج ساله که به گفته قاضی میرزایی، بازپرس ویژه قتل عمد دادسرای عمومی و انقلاب مشهد دو همسر داشته از مدت ها قبل با همسر دومش اختلافات خانوادگی پیدا کرده است تا اینکه بعد از یک مشاجره زن جوان بیست ساله بر روی خودش نفت می ریزد و همسرش را تهدید به خودسوزی می کند اما شوهرش از شدت عصبانیت کبریت را از او می گیرد و زن جوانش را به آتش می کشد.
قاضی میرزایی می گوید متهم در مشهد خودش را به مأموران انتظامی معرفی و به قتل همسرش اعتراف کرده در همین جا دستگیر و برای او تشکیل پرونده شد اما برای بررسی و رسیدگی بیشتر به شهرستان مربوط منتقل شده است.
با توجه به اینکه اقدام این مرد جوان از مصادیق همسرآزاری است این مقام قضایی، تفاهم نداشتن اخلاقی، خشونت آنی و اعتیاد را از عوامل تأثیرگذار در این آسیب اجتماعی اعلام کرد و مجازات متهم را قصاص دانست.
گزارش این جنایت هولناک هفته گذشته، یک روز بعد از جان سپردن همسر یونس در بیمارستان امام رضا(ع) به دلیل شدت سوختگی در روزنامه شهرآرا منتشر شد تا بهانه ای برای پرداختن به مقوله همسرآزاری که یکی از انواع خشونت خانگی پنهان در جامعه است باشد.
832 مورد همسرآزاری مردان در سال 97
همسرآزاری معضلی است که قربانیان اصلی آن در درجه اول، زنان و پس از آن کودکان، سالمندان و در نهایت مردان هستند و براساس گفته مدیرکل پزشکی قانونی خراسان رضوی، میانگین همسر آزاری در خراسان رضوی ۱۵۰ نفر به ازای هر ۱۰۰هزار نفر جمعیت بوده که نسبت به میانگین کشوری رقم بالاتری دارد و در رتبه دوم کشوری قرار گرفته است.
این پدیده اجتماعی در استان که سبب اطمینان نداشتن و از هم گسیختگی کانون خانواده می شود در گفته های علی نقش، سرپرست مرکز پزشکی قانونی مشهد درباره میزان بروز آن طی سال های اخیر مشهودتر است.
طبق گفته نقش، میزان همسرآزاری در سال 95 علیه زنان6923، در سال 96، 7878 بوده است و در سال 97 به میزان 8367 مورد رسیده که گویای رشد صعودی است. برخلاف اینکه در جامعه ما خشونت های خانوادگی علیه زنان، موضوع آشنایی است اما خشونت علیه مردان از لحاظ جامعه شناختی علاوه بر اینکه پدیده نامتعارفی بوده در میان افراد جامعه نیز ناشناخته است بطوریکه براساس آمار ارائه شده از سوی سرپرست مرکز پزشکی قانونی مشهد، میزان همسرآزاری در سال 95 علیه مردان 462 مورد، در سال 96 تعداد آن 673 نفر و در سال 97 به میزان 832 مورد افزایش یافته است.
این مقام مسئول معتقد است که همسرآزاری علیه زنان به دلیل اعتیاد، تحصیلات، مشکلات روانی، فقر و شرایط اجتماعی مردان اتفاق می افتد و در واقع آزار یک طرفه است اما در همسرآزاری علیه مردان این گونه نیست که با یک مرد نحیف و کتک خور رو به‌رو باشیم بلکه این گونه خشونت یک دعوای دو طرفه است که مرد در این نزاع با همسرش دچار آسیب روحی شدید می شود. برای مثال مردی که در جریان طلاق همسرش موظف به پرداخت مهریه و نفقه و این گونه مسائل می شود و برای جبران آن ها مجبور است به سختی کار کند و همه نتیجه کارش را در اختیار همسرش قرار دهد که در این مهم بعد از گذشت چند ماه مرد دچار آسیب روحی و روانی می شود و دست به ارتکاب جرم می زند درست همانند پدری که در جریان طلاق همسرش، فرزند خود را از روی پل امام حسین(ع) به پایین انداخت و مرگ دلخراش پسر بچه اش را رقم زد.
البته ریشه بسیاری از همسرآزاری ها به دوران کودکی افراد بر می گردد، مردانی که شاهد کتک خوردن مادر خود از سوی پدر بوده اند تصور می کنند، این حق زنان است که مورد ضرب و شتم قرار بگیرند و از سویی زنان تربیت یافته در خانواده ای که مادر خانه مدام کتک می خورده این کتک خوردن را حق خود می دانند. موضوعی که دکتر نقش آن را تأیید و بیان می کند: زمانی که یک زن بخواهد از همسر خود به دلیل آزار و اذیت جدا شود یک راه اثبات ادعایش ارائه گواهی پزشکی قانونی است که نشان دهنده تعداد مراجعاتش به پزشکی قانونی به خاطر ضرب و شتم است.
سرپرست مرکز پزشکی قانونی مشهد به زنانی که از سوی همسران خود مورد آزار و اذیت قرار می گیرند توصیه می کند که حتی اگر تصمیم به طلاق ندارند به پزشکی قانونی مراجعه کنند تا میزان صدمات وارده به آن ها ثبت و بایگانی شود و در زمانی که نیاز داشتند از آن استفاده کنند.
مجازات در انتظار مردان خشن
محمد زندیه، وکیل پایه یک دادگستری درباره موارد قانونی همسرآزاری و مجازات آن می گوید: رابطه مرد و زن با انعقاد عقد نکاح رسمیت و مشروعیت پیدا می کند و طرفین به استناد ماده 1103 مکلف به «حسن معاشرت» با یکدیگر هستند زیرا حسن معاشرت در تشدید و تحکیم مبانی خانواده بسیار مؤثر ومفید است.
وی همسرآزاری را از سه جنبه کیفری، حقوقی و روانی درخور بررسی می داند و بیان می کند: قانون گذار بعضی اعمال همسرآزاری را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین می کند مانند ضرب و شتم، توهین و افترا که به تناسب صدمه وارد شده به زوجه همسرش مسئول پرداخت دیه و همچنین مجازات شامل حالش می شود. همچنین برخی اعمال صرفا جنبه حقوقی دارد که نپرداختن نفقه در این دسته قرار می گیرد اما اعمالی با اینکه همسرآزاری تلقی شده و موجب صدمات روحی خواهد شد به این دلیل که فاقد اوصاف مذکور است نسبت به آن بی توجهی می شود.
به گفته این وکیل پایه یک دادگستری ازدواج مجدد زوج بدون اجازه همسر اول از مصادیق همسرآزاری بوده و از نظر قانون گذار جرم تلقی می شود و زوجه می تواند با توجه به شرط ضمن عقد تقاضای طلاق کند.
50درصد مردان خشن معتاد هستند
بنا به تعریف دکتر ندا اخروی، مدیر سلامت روانی اجتماعی و پیشگیری از اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد خشــونت علیه زنان یا همسر آزاری نوعی از بدرفتاری است که فقط شامل خشــونت جســمی نیســت بلکه شــامل انواع بدرفتاری روانی، هیجانی، جنســی، اجتماعی و اقتصادی می شود.
اخروی به تحقیقی که در ایران در مورد خشونت خانگی انجام شده است اشاره می کند و در مورد نتایج آن توضیح می دهد: این تحقیق نشان داد اعتماد به نفس پایین، بیکاری یا درآمد کم، تحصیلات پایین، ســابقه بزهکاری و پرخاشــگری در نوجوانی، تجربه خشونت در کودکی یا دیدن رفتارهای پرخاشگرانه پدر و انزوای اجتماعی از عواملی اســت که احتمال خشــونت در مردان را افزایش می دهد. همچنین براساس این تحقیق رابطه ای قوی بین مصرف الکل و مواد و خشونت در خانواده وجود دارد. در واقع آمارها نشــان می دهد 25 تا 50 درصد مردانی که مرتکب خشــونت درباره همسرانشــان می شــوند مصرف الکل و مواد دارند و شــدت خشونت در آن ها بیشتر از مردانی است که مواد مصرف نمی کنند.
اخروی می گوید: افرادی که مرتکب خشــونت می شوند معمولا آگاهانه انتخاب می کنند که با قربانی بدرفتاری کنند و به همین دلیل بیشتر اوقات، وقتی این کار را انجام می دهند که شاهدی وجود نداشته باشد همچنین معمولا این افراد با کسانی که زیر دست وی هستند و یا روی آن ها کنترل دارند مانند زن و بچه، بدرفتاری می کند نه با دوســتان، همکاران و یا مافوق خود بنابراین این واقعیت نشان می دهد که آن ها روی بدرفتاری و شدت و نوع آن کنترل دارند.