حالا پوشش سراسری واکسیناسیون در ایران به بیش از ۹۹ درصد رسیده است و این موفقیت بسیار بزرگی است. زیرا تا پیش از دهه ۶۰ پوشش واکسیناسیون در ایران حدود ۳۰ درصد بود و بیماری‌ای مثل سرخک که حالا حذف شده است، روزگاری سالانه ۱۵۰ تا ۵۰۰ هزار کودک را مبتلا می‌کرد.
فاطمه آصفی | شهرآرانیوز؛ تا قبل از اینکه واکسن‌ها پایشان به زندگی ما باز شود، میلیون‌ها کودک در سراسر جهان به‌علت بیماری‌های عفونی مانند سیاه‌سرفه، فلج اطفال و سرخک، جان خود را از دست می‌دادند، اما امروزه به لطف واکسن‌ها بیشتر این بیماری‌ها ریشه‌کن شده‌اند، به‌طوری‌که در کشور خودمان و طی بیش از ۳ دهه تلاش، با جدی‌گرفتن برنامه واکسیناسیون سراسری، کودکان ایرانی در نخستین سال‌های تولد، برای مصونیت در برابر ۱۰بیماری واکسن دریافت می‌کنند. حالا پوشش سراسری واکسیناسیون در ایران به بیش از ۹۹ درصد رسیده است و این موفقیت بسیار بزرگی است. زیرا تا پیش از دهه ۶۰ پوشش واکسیناسیون در ایران حدود ۳۰ درصد بود و بیماری‌ای مثل سرخک که حالا حذف شده است، روزگاری سالانه ۱۵۰ تا ۵۰۰ هزار کودک را مبتلا می‌کرد.
موفقیت‌های ایران در واکسیناسیون و واکسن‌سازی
این تلاش همگانی برای پوشش سراسری واکسیناسیون، بیماری‌های زیادی ازجمله آبله و فلج اطفال در ایران را ریشه‌کن کرد، سرخک، سرخجه مادرزادی، کزاز نوزادان، جذام و مالاریا را حذف کرد و حصبه، سل، دیفتری، سیاه‌سرفه و اوریون را کنترل کرد. علاوه بر این، با پیشرفت دانش پزشکی، ایران خود سازنده ۱۱ واکسن انسانی، ۱۷ واکسن دامی، ۱۹ واکسن طیور و یک واکسن مخصوص آبزیان است.
قرارگیری بین ۱۰ کشوری که توانایی انحصاری ساخت واکسن فلج اطفال را دارند و ساخت واکسن‌های ایرانی کرونا نیز ازجمله افتخارات کشور ما در حوزه سلامت و ریشه‌کنی بیماری‌های واگیردار است. البته در مسئله واکسیناسیون، همیشه همه‌چیز به همین خوبی‌ها هم پیش نرفت. زیرا مسئله فقط تزریق واکسن نیست، بلکه این موضوع با تصویر‌ها و تصور‌های افراد از جهان ارتباط دارد. علاوه بر این، واکسیناسیون با بدن شخص، روابط اجتماعی او و دولت حاکم نیز سروکار دارد. پس جای تعجب ندارد که بگوییم واکسیناسیون یک امر سیاسی است که بحث‌ها و مشاجره‌های داغ بر سر آن سابقه طولانی دارد.
همه این مسائل باعث شده است که تا حرف از واکسن و واکسیناسیون هست، جنبش‌های ضدواکسن هم باشند؛ چه یک مادر و پدر نگران در ایالات متحده باشی و از ترس گرفتارشدن فرزندت به اوتیسم از واکسیناسیون او خودداری کنی و چه در کشور‌های توسعه‌یافته باشی و از ترس نقشه‌های ریز و درشت غربی‌ها برای ناباروری و چه و چه، مقابل واکسیناسیون ایستادگی کنی، فرقی نمی‌کند. ترس از واکسن و ساخت قصه‌های عجیب‌وغریب درباره آن همیشه و همه‌جا بوده؛ از اولین واکسنی که به‌دست دانشمندان ساخته شده است، تا همین الان و برای واکسن کرونا.
مراقب واکسن‌های جنی باشید!
کاشت ریزتراشه در خدمت حکومت و جمع‌آوری اطلاعات شخصی برای بیل گیتس، دست‌کاری دی‌ان‌ای، ریش‌دارشدن زنان و آهن‌ربایی‌شدن بدن از شایعاتی بود که درباره واکسن کرونا مطرح شد و حتما شما هم آن را شنیده‌اید. حتی در آلمان پویش‌های مخالف واکسن با مطرح‌کردن کلیشه‌های یهودستیزانه و تئوری‌های توطئه سعی در تبلیغ این عقیده داشتند که واکسن کرونا بخشی از یک توطئه جهانی یهودی برای آسیب‌رساندن آگاهانه به جسم شهروندان آلمانی است.
این اولین‌بار نیست که درباره واکسنی این حرف‌ها زده می‌شود. وقتی که ادوارد جنر، پدر واکسیناسیون، اولین‌بار در سال ۱۷۹۶ میلادی مطالعات خود را درباره روشی برای محافظت از بیماری آبله آغاز کرد و با تزریق میکروب آبله گاوی در پسری مصونیت ایجاد کرد، افرادی ادعا کردند این واکسن باعث می‌شود بخشی از بدن انسان به حیوان تبدیل شود. در ایران هم کم از این حرف‌ها زده نمی‌شد. در سال ۱۲۶۴ قمری با صدور فرمان مایه‌کوبی آبله، امیرکبیر دستور داده بود که هرکس نخواهد آبله بکوبد، باید ۵ تومان جریمه به صندوق دولت بپردازد، اما جهل و نادانی و شایعاتی که دعانویسان و رمالان پخش کردند، باعث شد هنگام مراجعه مأموران به خانه‌ها برای مایه‌کوبی، مردم در آب‌انبار‌ها پنهان یا از شهر خارج شوند. زیرا دعانویسان به مردم گفته بودند که زدن واکسن باعث ورود جن به خون آن‌ها می‌شود. این درحالی بود که در آن سال‌ها «آبله» و «وبا» و قحطی تلفات بسیاری را به همراه خود آورده بود.
واکسن چیست و از چه زمانی متولد شد؟
حالا که درباره اثرات مثبت واکسیناسیون و تفکرات و باور‌های غلط درباره آن گفتیم، بیایید به این سؤال پاسخ دهیم که اصلا واکسن چیست و چه مسیری را تا به امروز طی کرده است. واکسن‌ها به شیوه‌ای امن بدن ما را برای مبارزه با عفونت آموزش می‌دهند.
شیوه کار آن‌ها به این گونه است که یا مقداری از شکل بی‌خطر بیماری را به بدن منتقل می‌کنند یا بخشی از ماده ژنتیکی تک‌رشته‌ای ویروس یا «آر‌ان‌ای» (RNA) را وارد بدن می‌کنند تا دستورالعمل ساخت ایمنی را در اختیار بدن قرار دهد. این روش‌ها هیچ‌کدام دی‌ان‌ای بدن را دست‌کاری نمی‌کنند، اما به‌هرحال عوارضی را به همراه دارند. البته این عوارض به اندازه‌ای نیست که فعالان ضدواکسن می‌خواهند به ما بقبولانند. تاریخچه ساخت علمی واکسن نیز با ادوارد جنر و ساخت واکسن آبله آغاز شد؛ واکسنی که طی ۲۰۰ سال بعد از آن دستخوش تغییرات پزشکی و فناوری و درنهایت منجر به ریشه‌کن‌شدن این بیماری شد. بعد از آن لویی پاستور در سال ۱۸۵۵ واکسن هاری را ساخت؛ یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته‌شده در جهان که باعث التهاب مغز می‌شد.
نسل بعدی واکسن‌هایی که امروزه به‌طور معمول تجویز می‌شوند، در اوایل قرن ۲۰ ابداع شد. این واکسن‌ها شامل واکسن سیاه‌سرفه (۱۹۱۴)، دیفتری (۱۹۲۶) و کزاز (۱۹۳۸) می‌شوند. این ۳ واکسن را در سال ۱۹۴۸ با یکدیگر ترکیب و به شکل واکسن سه‌گانه «دی‌تی‌پی» (DTP) عرضه کردند. کشف واکسن فلج اطفال در سال ۱۹۵۵ توسط جوناس سالک، او را به یک قهرمان ملی تبدیل کرد. زیرا این همه‌گیری کودکان زیادی را درگیر خود کرده بود و کابوسی برای والدین به حساب می‌آمد. سرخک، اوریون و سرخجه واکسن‌های بعدی بودند که در دهه۱۹۶۰ کشف شدند. پس از آن این ۳ واکسن در سال ۱۹۷۱ با عنوان واکسن «ام‌ام‌آر» (MMR) با هم ترکیب شدند.
در پس تلاش‌های موفقیت‌آمیز در راستای ریشه‌کنی آبله، از سال ۱۹۷۲ این واکسن دیگر تجویز و استفاده نشد. دهه ۱۹۸۰ هم واکسن‌های «هپاتیت بی» و «آنفلوانزای نوع بی» ساخته شدند، تا جایی که این بیماری در بین کودکان زیر ۱۸ سال آمریکایی تقریبا از بین رفت. پس از آن و تا همین امروز تلاش برای ساخت واکسن بیماری‌های گوناگون ادامه داشته و بیماری‌های زیادی ریشه‌کن شده است. پس حالا وقتی حرف از واکسن کرونا می‌شود، فکر نکنید با فناوری جدید و ترسناکی روبه‌رو هستید، بلکه ساخت واکسن‌ها حاصل تلاشی به قدمت تاریخ بشر است. به دانشمندانی که عمر خود را صرف محافظت از سلامت بشر می‌کنند، اعتماد کنید. درباره واکسن‌ها از منابع مطمئن تحقیق کنید و سپس برای واکسیناسیون خود تصمیم بگیرید.