علیرضا ظهیری | شهرآرانیوز؛ هوای مشهد از روز ۱۴ تا ۱۹ شهریورماه ۱۴۰۰ در شرایط ناسالم قرار داشت و با اندکی کم شدن از شدت آلایندگی‌های شهر، از تاریخ ۲۰ تا ۲۴ همین ماه هوا کیفیتی مطلوب‌تر داشت، اما غلظت آلاینده‌ها از روز پنجشنبه، ۲۵ شهریورماه، از حد مجاز گذشت و دوباره شرایط آلودگی هوای این کلان شهر به حالت ناسالم برای گروه‌های حساس رسید و در روز‌های جمعه و شنبه هم این آلودگی هوا ادامه داشت.
اما هر دو مقطع آلودگی هوای کلان شهر مشهد در این ماه متأثر از کانون گردوغبار داخلی و خارجی بوده است و آلایندگی‌های دیگر نقش آن چنانی در وضعیت آلودگی هوا نداشته اند.
گردوغبار موجود در شهر مشهد در دو روز گذشته مربوط به کانون‌های غرب استان و به طور مشخص کانون سبزوار بوده است، اما از دیشب گردوغبار بلندشده از صحرای قره قوم هم به مشهد رسیده است تا امروز و فردا هم همچنان شاهد وجود گردوغبار در کلان شهر مشهد باشیم.
درهمین زمینه معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه آلودگی سه روز اخیر شهر مشهد متأثر از کانون غرب استان در منطقه سبزوار بوده است، اظهار کرد: از دیشب هم موجی از گردوغبار مربوط به کانون خارجی واقع در بیابان قره قوم نیز وارد مشهد شده است و امروز و فردا کلان شهر مشهد متأثر از دو کانون گردوغبار خارجی و داخلی است و از پس فردا از شدت آلایند ه‌ها کاسته می‌شود.
محمد عرفانی افزود: یکی از موضوعاتی که روی کاهش آلودگی هوا در کلان شهر‌ها اثر دارد و در دنیا نیز با این اقدام به نتایج مثبتی رسیده اند موضوع تعطیلی ۲ یا سه روزه است و ما هم همچنان پیگیر تعطیلی پنجشنبه‌ها خواهیم بود و این موضوع پیگیری می‌شود. امیدواریم در دولت جدید این موضوع با قوت پیگیری شود.
وی درباره اجرایی شدن قانون هوای پاک نیز گفت: براساس این قانون ۱۸ ارگان در موضوع هوای پاک و مقابله با آلودگی هوا تکلیف دارند. در این راستا در شرکت نفت اقدامات خوبی انجام شده است و در موضوع سوخت نیز سوخت با استاندارد‌های یورو ۴ عرضه می‌شود، اما مشکل ما در این موضوع مربوط به سایر مبادی است که ممکن است استاندارد‌های لازم را نداشته باشند و سبب افزایش بار آلایندگی شوند.
عرفانی با بیان اینکه مشکل آلایندگی نیروگاه‌ها همچنان وجود دارد، تصریح کرد: در موضوع مربوط به شرکت گاز براساس آخرین گزارش‌ها ۸ روستای دیگر اطراف مشهد هم گازکشی شده اند و عملیات گازرسانی به ۶۰۰ واحد صنعتی در استان و مشهد نیز انجام و این واحد‌ها به دیگرواحد‌های صنعتی گازکشی شده افزوده شده اند.
وی ادامه داد: همچنین عملیات خط انتقال گاز مُلک آباد-مشهد در حال انجام است و با اتمام این خط، گاز پایداری به مشهد می‌رسد که خود سبب ایجاد بستر گاز پایدار برای نیروگاه‌ها می‌شود.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست خراسان رضوی افزود: عملیات اجرایی بخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبی فردوسی نیز اکنون در مجموع از پیشرفت فیزیکی ۸۷ درصدی برخوردار است که با اتمام این عملیات شرایط آلودگی هوا بهتر خواهد شد.
وی با بیان اینکه سازمان تاکسی رانی مشهد از جمله سازمان‌هایی است که در بحث نوسازی ناوگان اقدامات مثبتی انجام داده است، افزود: همچنان موضوع تعویض کاتالیز خودرو‌های حمل ونقل عمومی مشهد و نصب فیلتر و صافی ذرات برای خودرو‌های سنگین انجام نشده است.
عرفانی با تأکید بر اینکه یکی از منابع آلودگی هوا در کلان شهر مشهد منابع متحرک است که سهم ۶۴ درصدی آلودگی را به خود اختصاص داده است، تصریح کرد: گلوگاه منابع متحرک آلودگی هوا، مراکز معاینه فنی است که اکنون ساختار یکپارچه معاینه فنی در مشهد راه افتاده است و دراین راستا تا به امروز ۱۶۲ مورد بازدید از مراکز معاینه فنی خودرو‌های سبک و ۴۷ مورد بازدید از مراکز معاینه فنی خودرو‌های سنگین انجام شده است. همچنین با هوشمندشدن دوربین‌های ترافیکی شهر، موضوع پایش رفت وآمد خودرو‌های فاقد معاینه فنی در همه شهر مشهد در حال اجرایی شدن است.
وی افزود: در بخش اتوبوس رانی و نوسازی ناوگان اتوبوسی موفقیت چندانی حاصل نشده است و دلیل این موضوع هم بیشتر به مباحث اقتصادی و البته تحریم‌ها برمی گردد.
عرفانی با انتقاد از اجرایی نشدن فاز چهارم طرح کنترل بخار متصاعد شده از پمپ‌های بنزین گفت: فاز‌های قبلی این طرح در پمپ‌های بنزین اجرایی شده، اما هنوز فاز چهارم این طرح اجرایی نشده است و در صورت تکمیل این طرح، بخار متصاعدشده از پمپ‌های بنزین به عنوان یکی از منابع آلودگی هوا کنترل می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین موضوع ماده ۱۷ قانون هوای پاک مربوط به آلودگی ناشی از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی مراکز تجاری و خانگی و موتورخانه‌های بزرگ به نتیجه‌ای نرسیده است. در این زمینه اداره کل استاندارد شرکت‌هایی را انتخاب کرد، اما هنوز نتیجه‌ای به دست ما نرسیده است تا بتوانیم در این راستا با خاطیان برخورد داشته باشیم.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست خراسان رضوی در ادامه به موضوع کانون‌های داخلی و خارجی گردوغبار به عنوان یکی از منابع اصلی آلودگی هوای مشهد اشاره کرد و گفت: در موضوع تثبیت شن و اقدامات مربوط به کانون‌های داخلی، باید منابع مالی برای تسریع در این امور، در نظر گرفته شود.
همچنین در موضوع مربوط به کانون خارجی گردوغبار، دستگاه دیپلماسی نقش فعالی باید ایفا کند. دراین راستا ما مکاتبات لازم را انجام داده ایم و اداره کل منابع طبیعی هم در حال مطالعه بر روی دشت قره قوم است که در صورت اتمام این مطالعات و اعلام نتایج آن به وزارت خارجه می‌توان اقدامات مؤثرتری را در این حوزه شاهد بود.
رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد نیز با بیان اینکه استقرار هسته ناپایدار در شمال شرق و شرق کشور و نفوذ پایه‌های آن بر روی شهر مشهد سبب انتشار گردوغبار و کاهش کیفیت هوا در این روز‌ها شده است، اظهار کرد: با توجه به قرارگیری در انتهای فصل خشک و نبود بارندگی و خشکی سطح زمین و وزش باد‌های بالاتر از ۴ متر بر ثانیه، قابلیت تولید گردوغبار ایجاد شده است و دراین راستا پیش بینی می‌شود کیفیت هوا کماکان در وضعیت هشدار قرار داشته باشد.
محمد پذیرا با بیان اینکه وضعیت مشابه این روز‌های شهر مشهد، در خرداد سال ۹۷ به وقوع پیوسته است که تکرار این گونه حوادث زنگ خطری برای استان و به ویژه شهر مشهد است، ادامه داد: مشهد در مسیر عبور گردوغبار قرار گرفته است و علاوه بر معضل آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی و منابع متحرک، آلودگی ناشی از ورود توده گردوغبار نیز آن را تشدید می‌کند و سبب بروز انواع مشکلات قلبی و عروقی می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ورود گردوغبار از بیابان قره قوم و کانون‌های گردوغبار داخل استان و کشور افغانستان در نیمه نخست سال بیشتر است، ادامه داد: مهم‌ترین تهدید بیابانی شدن این استان به واسطه در حال پیشرفت بودن بیابان قره قوم در کشور جمهوری ترکمنستان است. تداوم ورود گردوغبار این بیابان به خراسان رضوی اثراتی سوء بر رشد درختان و کاهش تولید در واحد سطح زمین‌های زراعی خواهد داشت.
پذیرا با بیان اینکه یکی از راه حل‌ها برای چاره اندیشی وضع موجود طرح «ترسیب کربن» درباره مسائل مربوط به منابع طبیعی، جذب کربن، توسعه فضای سبز و حفظ منابع طبیعی است، گفت: ایجاد و توسعه دیپلماسی زیست محیطی با کنسرسیوم مشترک بین ایران، ترکمنستان و افغانستان، تبادل اطلاعات و دانش در زمینه‌های مهار بیابان زایی، تثبیت خاک و پوشش گیاهی، تشکیل و حقابه حوزه ها، ایجاد یک شبکه پایش ذرات معلق در منطقه، ایجاد یک مرکز مدل سازی و پیش بینی منطقه‌ای گردوغبار برای رهگیری و پیش آگاهی‌های دقیق در این زمینه و ایجاد کمربند سبز و توسعه پوشش گیاهی در داخل کشور و مسیر حرکت توده هوا به ویژه در جنوب شرق مشهد از جمله اقداماتی است که برای حل این مشکل باید انجام شود.
وی افزود: همچنین کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با مناطق خشک همچون گیاهان شوره زی، پخش سیلاب و پخش آب، تعادل دام و مراتع برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود، بهره گیری از روش‌های کارا در انباشتن آب باران، احیای شوره زارها، سوخت‌های جایگزین، کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با مناطق خشک از دیگرراه‌های مقابله با بیابان زایی است.