خنده‌دار به‌نظر می‌رسد، اما نزدیک به واقعیت است. قدیمی‌ها هم درباره‌اش می‌گویند: «مثل آبِ روی آتش». کسی سراغی از مبتکرش ندارد ولی اسناد تاریخی نشان می‌دهد که از شیوه‌های سنتی به‌کار گرفته شده برای درمان خیلی از بیماری‌ها در ایران و هند بوده است. جدا از آن بخشی از ملزومات فرهنگی جامعه در مراسم شادی (مانند پهن‌کردن سفره عقد یا تحفه بردن برای چشم‌روشنی) هم بوده است.
لابد متوجه شده‌اید که درباره نبات‌داغ یا چای‌نبات صحبت می‌کنیم. نباتی که اگرچه از نظر ساختار مولکولی با قندوشکر تفاوتی ندارد، خواص درمانی‌اش بسیار است. نبات از محلول اشباع قند ساکاروز یا همان شکر در آب درست می‌شود که طی یک مکانیزم فیزیکی تابع زمان و دما متبلور و به صورت کریستال‌های زیبا درمی‌آید. این نبات که طعم شیرین و ساختار بلوری شفافی دارد همان نبات سنتی است که امروزه شاهد تولید انواع آن با طعم‌های مختلفی نظیر دارچینی، زعفرانی و گل‌محمدی در بازار هستیم.
طعم شیرین، رنگ سفید و نگین‌های درشت، شفاف، با قطر کم و بدون استفاده از جوهر قند از مشخصات نبات مرغوب است که طبع گرمی هم دارد و بهترین درمان برای سردمزاجی، نفخ، دردهای قاعدگی، سرفه، یبوست و از بین بردن بوی بد دهان است. همچنین مقوی، نشاط‌آور، ملین و مدر، از بین برنده سفیدی، نرمی و سردی پوست و کمک‌کننده به هضم غذاست. این خوراکی شیرین به‌دلیل ساکاروز بالایی که دارد سریع جذب بدن می‌شود و با افزایش سوخت‌وساز بیشتر چربی‌ها و مواد پروتئینی در بدن باعث تقویت بیشتر عضلات خواهد شد. درضمن اگر نبات سوزانده شود تبدیل به یک ماده قهوه‌ای مایل به سیاه با مزه‌ای تلخ می‌شود که به‌دلیل قابض بودن برای درمان اسهال بسیار نافع است.
از چای نبات برای رفع خستگی و خواب‌آلودگی در هنگام رانندگی کردن هم استفاده می‌شود. به دلیل طبع گرمی که دارد برای کم کردن عوارض بلغم هم بسیار کارآمد و مفید است، ازاین‌رو می‌بینید که افراد مسن برحسب عادتی که از گذشتگان خود دارند برای جلوگیری از کم‌حواسی بیشتر چای‌نبات می‌خورند. با همه فوائدی که تنها بخشی از آن را درباره نبات گفتیم، نباید در مصرفش زیاده‌روی کرد، چون می‌تواند زمینه ابتلای شما به دیابت را فراهم کند.
دکتر حسن هاشمی‌فر
متخصص طب سنتی و مکمل