به گزارش شهرآرانیوز - روز گذشته، مشهد مقدس میزبان دو نشست تخصصی با دو محور فرهنگ و علم و فناوری بود که به همت دفتر نمایندگی حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌ا... العظمی خامنه‌ای (مدظله العالی) برگزار شد. سرفصل نشست نخست «تبیین نقش و تأثیر اقدامات راهبردی رهبر معظم انقلاب اسلامی در مسئله کتاب و کتابخوانی» با سخنرانی محسن پرویز، نویسنده و استاد دانشگاه همراه بود. نشست دوم نیز با موضوع «تبیین تاثیر تدابیر و سیاست‌های راهبردی رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیشرفت علم و فناوری» با سخنرانی سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور برگزار شد. در ادامه مشروح این دو نشست تخصصی مبنا پیش روی شماست.
محسن پرویز در این رویداد با بیان اینکه کتاب و کتابخوانی در کشور ما قبل از انقلاب مهجور بوده است گفت: قبل از انقلاب حدود ۹۰۰ عنوان کتاب در کشور چاپ می‌شد و الان تقریبا صدبرابر شده است. جمعیت کشور نسبت به آن موقع سه‌برابر شده است یعنی در یک جریان معمول باید حداکثر به سه‌برابر عناوین کتاب می‌رسیدیم و این صدبرابر شدن یک جهش بزرگ است. نواقصی هم در این حوزه وجود دارد، اما اصل ماجرا نشان می‌دهد نظام جمهوری اسلامی فضایی برای نمایش اندیشه‌ها باز کرده است و جامعه به رشدی دست پیدا کرده است که می‌تواند افرادی را تربیت کند تا بتوانند به یک نظام فکری درست رسیده و نتیجه کارشان را مکتوب کنند.
البته از میان تمام کتاب‌هایی که قبل از انقلاب چاپ شده همه ارزنده نبوده‌اند و الان هم این مشکل وجود دارد و این مسئله در همه جوامع وجود دارد و خیلی از آثار آن‌ها نیز آثار بازاری است. پرویز بیان کرد: در عرصه کتاب نزدیک به ۲۰ سال است که تعداد کتاب‌ها (تیراژ ضربدر عناوین) تقریبا ثابت است و مسئولان اجرایی باید دلیل این ثبات را پیدا کنند و مشکل آن را حل کنند، زیرا مربوط به مسائل حاشیه‌ای کتاب است.
به گفته این مدرس دانشگاه اولویت در نظام فرهنگی ما آزادی اندیشه و فرصت دادن به افراد برای بیان اندیشه‌ها و هنرهای آن‌هاست: منابع ما معمولا محدود بوده است و به افراد بیشتری فرصت بیان اندیشه داده شده است؛ بنابراین موضوعات زیاد شده، اما از تیراژ کاسته شده است.
پرویز ادامه داد: مسئله دیگر در این باره مراجع تصمیم‌گیری درباره کتاب و کتابخوانی است. در این حوزه قوانین مصوب در مجلس زیاد نداریم و عمده این قوانین بر عهده شورای عالی فرهنگی گذاشته شده است. در سال ۸۹ بازنگری بر قوانین این شورا انجام شد و طی آن یک بخش ایجابی مفصل به این سند اضافه شد و بسیاری از بخش‌های ایجابی، اجرایی نشد. مشکل ما در کشور نه‌تن‌ها در عرصه فرهنگی بلکه در همه عرصه‌های مدیریتی این است که افراد را بابت کار‌های انجام شده مؤاخذه می‌کنیم، ولی بابت کار‌های انجام نشده مؤاخذه نمی‌کنیم و این یک روحیه محتاط مفرط را در مدیران ایجاد می‌کند که جزو نواقص کار است.
به گفته او در عرصه کتاب و رونق کتابخوانی باید توجه داشته باشیم که کتاب نقش پایه‌ای در عرصه رشد فکری و فرهنگی کشور پیدا می‌کند و خیلی مهم‌تر از دیگر بخش هاست و ما اگر بخواهیم در جامعه رشد داشته باشیم باید به این عرصه توجه ویژه داشته باشیم. در سند مهندسی کشور، راهبرد‌های کلان و اقدامات ملی در سرفصل‌های فرهنگی، تعیین‌شده که باید انجام شود و همه بخش‌های دیگر باید در جهت اجرای راهبرد‌های کلان حرکت کنند و باز در این مسیر تطابق حوزه‌های مرتبط صورت نگرفته است و اگر مرجعی برای پیگیری این اتفاقات بود وضع بهتری داشتیم.
پرویز تأکید کرد: وقتی رهبر معظم انقلاب مقید هستند هر سال از نمایشگاه کتاب بازدید کنند این، کتاب‌دوستی را ترویج می‌کند. دو نفر در مقام رهبری کشور داشته‌ایم که هر دو نفر هم تألیف داشته‌اند و هم برای افراد دارای اندیشه ارزش قائل بوده‌اند. برای اینکه جامعه را به سمت کتابخوانی دعوت کنیم باید به جای حرف زدن کتابخوانی را در عمل نشان دهیم و در این زمینه رهبر معظم انقلاب اقدامات اصولی فراوانی انجام داده‌اند که از آن جمله می‌توان به دو بخش «فرمایشات و بیانات» و «سیره عملی» ایشان در حوزه کتاب اشاره کرد. در بخش اول تقریبا نکته نگفته‌ای باقی نمی‌ماند ایشان در مقام هدایت جامعه بیاناتی با مخاطب عام و بیاناتی با مسئولان در حوزه مدیران تصمیم‌گیر، مدیران ارشد، قانون‌گذاران و کارشناسان مرتبط با مخاطبان دارند و فرمایشات ایشان همواره راهگشا بوده است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به یکی از بیانات رهبر معظم انقلاب بیان کرد: در حوزه مدیران، ایشان دقیقا می‌فرمایند: باید فضا را برای کتاب‌های مفید جامعه باز کنیم در واقع مدیران باید توجه داشته باشند به چه کتابی مجوز انتشار داده شود و چه کتابی مضر است و نباید منتشر شود.
بیانات مقام معظم رهبری با در نظر گرفتن قابلیت اجرایی شدن است و تقریبا تمام مطالب این حوزه را پوشش می‌دهد بخشی از فرمایشات ایشان درباره بازشدن فضا برای رونق کتاب‌های ارزشمند است و بخشی درباره تولید کتاب و رفع موانع تولید کتاب، توصیه‌هایی دارند.
او بیان کرد: ایشان سالی چندبار نشستی با شعرا و نویسندگان دارند و مشوق این افراد هستند و در بخش کارشناسان مرتبط با مخاطبان هم توصیه‌هایی دارند و در دیدار با کتابداران نیز فرمایشات راهگشایی دارند و بخشی از فرمایشات ایشان هم به مخاطبان عام است گاهی عنوان کتاب را نام می‌برند و یا نکات برجسته کتاب را مطرح می‌کنند.
او با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب در رهنمود عملی، اقدامات ظریفی انجام می‌دهند گفت: نمونه آن تقریظ‌هایی است که در حاشیه کتاب‌ها دارند و عموما نقاط قوت و گاهی به طور ضمنی به نقاط ضعف اشاره می‌کنند و این دعوت عملی به سمت کتابخوانی است. حضور در عرصه‌های کتاب از دیگر اقدامات عملی ایشان است و تقریبا ایشان در تمامی نمایشگاه‌های کتاب حضور یافته‌اند و فرصت زیادی برای بازدید از نمایشگاه می‌گذارند که واقعا باورپذیری آن برای برخی دشوار است.
رهبر معظم انقلاب، در همان محل نمایشگاه‌ها گاهی توصیه‌های ارزشمندی به مسئولان دارند، ولی همین قدم زدن در فضای نمایشگاهی تشویق عموم به کتاب و کتابخوانی را به همراه دارد. وقتی رهبران جامعه عملا مردم را به سمت کتابخوانی دعوت می‌کنند خیل عظیمی به سمت فضا‌های کتاب و کتابخوانی حرکت می‌کنند. تقریبا تمام اتفاقاتی که باید در عرصه رونق کتابخوانی انجام شود، ایشان انجام داده‌اند. به گفته پرویز، اکنون با تحولی بنیادی در عرصه کتاب و کتابخوانی روبه‌رو هستیم که نیاز به برنامه جدی داریم، اما برای کسب اطلاعات باید به سمت منابع معتبر برویم.
عصر دیروز در ادامه این رویداد، نشست تخصصی مبنا با موضوع «تبیین تأثیر تدابیر و سیاست‌های راهبردی رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیشرفت علم و فناوری» برگزار شد.
در این نشست مجازی دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، سخن گفت. به‌گفته ستاری زمانی پیشرفت را فقط سخت‌افزاری و مدتی بعد پیشرفت را یک مقوله نرم‌افزاری می‌دانستیم و مدتی بعد متوجه شدیم که پیشرفت در واقع یک پروژه فرهنگی است و اگر فرهنگ درست شود، سخت‌افزار و نرم‌افزار هم درست می‌شود. معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور با بیان اینکه ما در واقع صنعت نداریم، بلکه کارخانه داریم، گفت: وقتی خط تولید را بدون دانش، فکر و فرهنگ از خارج کشور می‌آوریم، این کارخانه است و فناوری نیست. همین موضوع در دانشگاه هم هست؛ دانشگاه همه پولش را از دولت می‌گیرد، این دانشگاه تعاملی با بیرون ندارد و در همه ساختار‌های ما این فرهنگ غلط جا افتاده است.
این فرهنگ غلطی است که به اندیشه و ایده جوان بها داده نمی‌شود و این نیازمند یک اکوسیستم است و نباید فقط به جیب جوان نگاه کرد، بلکه باید به اندیشه او بها داده شود.
او با بیان اینکه اکنون در مسیر توسعه یک زیست‌بوم جدید در توسعه کشور هستیم، گفت: اینکه ما سالانه چندین تن کنجاله و... وارد می‌کنیم، به‌دلیل نبود دانش است. هرجا شرکت‌های دانش‌بنیان کم بوده است، ما هم عقب بوده‌ایم. اگر جایی پیروز می‌شویم به‌دلیل نوآوری‌هایی است که داریم. در صنعت و اقتصاد هم همین است. امیدوارم با همکاری همه مسئولان این حرکت ادامه پیدا کند.
ستاری خاطرنشان کرد: درباره تأثیر و تدابیر رهبر معظم انقلاب در موضوع فناوری همین بس که سال‌ها پیش ایشان دستور دادند و نقشه جامع علمی کشور تصویب شد. ایشان اهمیت ویژه‌ای برای نیروی انسانی قائل هستند که ما تازه متوجه می‌شویم و ایشان زمانی متوجه این موارد بودند که اشاره به آن خیانت محسوب می‌شد. باید بدانید در حوزه‌های نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و سلول‌های بنیادی ایشان چه زمانی بازدید کردند و چه موقع ایشان از آن‌ها حمایت می‌کردند. ایشان در بحبوحه جنگ از پدرم در توسعه صنعت هوایی حمایت کردند. همچنین در زمینه توسعه موشکی و... همه ما مدیون رهبر معظم انقلاب هستیم که به توسعه فناوری و توسعه و تربیت نیروی متخصص اهمیت می‌دهند.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور ادامه داد: در رابطه علم و تمدن نوین اسلامی باید به سبقه قدیمی و افرادی، چون ابن‌سینا، خوارزمی، ابن‌هیثم و... اشاره کرد که تاریخ علم را برای ما مسلمانان ایجاد کردند. الان چه چیزی کم داریم که نمی‌توانیم به آن افتخارات دست یابیم؛ ما همان ملت هستیم باز برمی‌گردیم به همان فرهنگ. در آن زمان فرهنگی وجود داشت که توانست این افراد را بسازد. وقتی فرهنگی کاملا وابسته دارید و به ریشه‌های خود افتخار نمی‌کنید، خودباختگی ایجاد می‌شود و کم‌کم توسعه می‌یابد و درنهایت می‌گویند مدیر از خارج بیاورید. مشاوره اشکال ندارد، اما آوردن مدیر به‌معنای خودباختگی است.
ستاری اظهار کرد: در «جایزه مصطفی» ما به‌دنبال ایجاد و توسعه فرهنگی هستیم و معتقدیم که می‌شود دوباره فارابی و ابن‌سینا و... ساخت. این‌ها آدم‌هایی هستند که الان وجود دارند و ما باید محیطی برای رشد این افراد فراهم کنیم و نقش دولت‌ها همین است.
او خاطرنشان کرد: اکنون تجهیزات بسیاری در داخل کشور تولید می‌شود که در گذشته وارد می‌شد. فناوری به مشتری نیاز دارد و برای به‌دست‌آوردن مشتری باید فرهنگ تغییر کند. در سیستم دفاعی هوش مصنوعی توسعه پیدا کرده است، چون صنعت دفاعی کشور مشتری آن بود. الان چندین شرکت حرفه‌ای در حوزه احراز هویت کار می‌کنند و این نیاز و مشتری آن در شرایط کرونایی ایجاد شد.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور با اشاره به این مهم که باید همه سعی کنیم در این جهت حرکت کنیم، گفت: مشکلات کشور همه با عقل و دانشی که منتج به فناوری شود، حل‌شدنی است؛ از آب گرفته تا صنعت و... امیدوارم همه کمک کنند تا اتفاقات خوبی برای کشور رقم بخورد.