عرب هاشمی | شهرآرانیوز؛ با جذب دانشجویان آغاز شد، اما فقط در جذب دانشجویان باقی نماند. برای اولین بار در موضوعات مرتبط با کنکور و پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌ها بود که اصطلاحی به نام «بومی گزینی» در ادبیات سیاسیون فراگیر شد، اما پس از آن در هر خبر مرتبط با جذب افراد و نیروی انسانی، مانند اخبار استخدامی‌ها یا انتصاب ها، مسئله بومی گزینی مطرح می‌شد تا در نهایت در اصلاح ماده ۴۴ قانون مدیریت خدمات کشوری (مصوب ۱۶ شهریور ۹۹) جایگاه رسمی پیدا کرد و افراد بومی هر منطقه از اولویت بالاتری برای استخدام بهره مند می‌شدند.
در سال‌های اخیر، بومی گزینی هنگام تغییر دولت و پس از آن تغییر مدیران ارشد و میانی خیلی بر سر زبان‌ها می‌افتد. با انتصاب محسن داوری به عنوان فرماندار مشهد در بیست و نهم دی، صندلی‌های استانداری خراسان رضوی و فرمانداری مشهد تثبیت شدند و احتمالا طی روز‌های آینده، عزل و نصب‌هایی را در حوزه ادارات کل و ... شاهد خواهیم بود.
چنان که حجت الاسلام جواد نیک بین، نماینده کاشمر در مجلس به «ایسنا»، گفت: روند کُند تغییرات در کشور موجب می‌شود در بسیاری از موارد نتوانیم به خوبی حرکت کنیم. مردم رأی به تغییر دادند، پس دولت باید سریع‌تر حرکت کند.
حالا سوالی که مطرح است این است که مدیرانی که برای خراسان رضوی و شهر مشهد منصوب می‌شوند بهتر است بومی باشند یا غیر بومی؟ پاسخ را از برخی مدیران پیشین و کنونی جویا شدیم.
سید هاشم بنی هاشمی، نماینده ادوار مجلس، در این باره با تأکید بر پتانسیل‌های فراوان استان در حوزه نیرو انسانی گفت: از نظر پتانسیل‌های نیروی انسانی شرایط هر استان متفاوت است و بعضی از استان‌ها نیاز دارند مدیران خارج از استان داشته باشند، اما خراسان، استانی بزرگ است که نیرو‌های با تجربه و شایسته فراوانی دارد و حتی به سایر استان‌ها هم صادر می‌کند.
دلیلی ندارد که برای پست‌های مدیریتی بخواهیم افراد را از شهر‌های دیگر بیاوریم و هزینه‌های بسیاری مانند ارائه خانه و ... را هم متحمل شویم. اصلا در خراسان رضوی و مشهد کمبود منابع انسانی نداریم و حتی سرریز نیرو‌های ما به شهر‌های دیگر از جمله تهران می‌روند و در وزارتخانه‌ها به کار مشغول می‌شوند. معمولا هم کسانی که از مشهد به شهر‌های دیگر می‌روند، در پست‌های مدیریتی عالی رتبه قرار می‌گیرند.
او که سابقه نمایندگی سه دوره مجلس، استانداری قم و شهرداری مشهد را در کارنامه خود دارد، با اشاره به کارنامه خود گفت: زمانی که شهرداری مشهد را تحویل گرفتم، حدود هزار نیرو را که در سن بازنشستگی بودند، با احترام تعدیل و ۷۰۰ نیروی جوان بومی را استخدام کردیم. حتی یک نفر نیرو از خارج استان نیاوردیم. بسیاری از نیرو‌های کنونی شهرداری و افرادی که به پست‌هایی مثل شورای شهر هم رسیده اند از جوانانی هستند که در آن دوران گزینش و جذب شدند. شهرداری نسبت به استانداری و فرمانداری، دامنه وسیع تری از پرسنل را داردو زمانی که در شهرداری چنین اتفاقی رقم خورده است، حتما می‌توان در ادارات دیگر هم از شایستگی‌های جوانان بومی منطقه استفاده کرد.
بنی هاشمی در پاسخ به اینکه چرا برخی مدیران ارشد، افرادی را از سایر استان‌ها همراه خودشان منتقل می‌کنند، بیان کرد: در «مدیریت» مسئله زمان خیلی ارزشمند است. مدیریت یک فرد محدود است و افرادی که سال‌های زیادی کار کرده اند، معمولا سعی می‌کنند نیرو‌هایی را همراه خود داشته باشند که اخلاق و روش کار آن‌ها را بدانند تا همکاری‌ها سریع‌تر پیش رود. اما این مسئله با این موضوع که یک مدیر ارشد، عموم کارکنانش را از افراد غیر بومی انتخاب کند، متفاوت است و کار درستی نیست.
همچنین جواد آرین منش، فعال سیاسی اصولگرا، با اشاره به بافت جمعیتی خراسان بزرگ عنوان کرد: خراسان جمعیتی گسترده با فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های گوناگون است که در جغرافیای خاص واقع شده و اگر مدیرانی غیربومی به این استان بیایند، طبیعتا مدتی طول خواهد کشید تا با شرایط جغرافیایی، محلی، مسائل، مشکلات اقتصادی، سیاسی، امنیتی و فرهنگی آشنا شوند، اما این پروسه برای چهره بومی که در این استان کار کرده باشد، وجود ندارد و کار‌ها با سرعت بیشتری پیش می‌رود.
اکنون که استاندار، فرماندار و شهردار بومی داریم، طبیعتا این افراد اشراف کاملی به مسائل و مشکلات استان و شهر دارند. کسی که ۳۰ سال در جغرافیای خراسان کار کرده، با حاشیه نشینی آشناست و این اتفاق را می‌توان به فال نیک گرفت و امیدوار بود که در سایر پست‌ها هم استمرار داشته باشد.
او با اشاره به ظرفیت‌های دانشگاهی خراسان متذکر شد: زمانی که در مجلس فعالیت می‌کردم یکی از سؤالات و دغدغه‌های برخی مسئولان این بود که چرا در خراسان با این همه استعداد و توانمندی، پیشینه تاریخی و با وجود دانشگاه‌های معتبر، مدیرانی از خارج استان به کارگیری می‌شوند. در برخی دوره‌ها ما مدیرانی داشتیم که حتی اسم شهرستان‌های استان را نمی‌توانستند به درستی تلفظ کنند و با فرهنگ بومی مناطق هیچ آشنایی نداشتند و مدت‌ها طول می‌کشید تا این مشکلات ساده برطرف شود؛ زمانی که یک فرد نام شهرستان را نمی‌داند و با ویژگی‌های تاریخی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی آنجا آشنایی ندارد، چطور می‌تواند مدیریت صحیحی انجام دهد. این فرد نهایتا می‌تواند با اطلاعاتی که به صورت مداوم در اختیارش قرار می‌گیرد و براساس شنیده هایش تصمیم گیری کند.
آرین منش با اشاره به برخی قوانین محدود کننده تصریح کرد: در گذشته بعضی وزارتخانه‌ها مانند وزارت کشور بنا را بر انتخاب مدیر غیربومی گذاشته بودند. وزارتخانه معتقد بود نیرو‌های بومی به دلیل اینکه با افراد آن منطقه آشنایی دارند، ممکن است دچار رودربایستی با آشنایان بشوند و نمی‌توانند موفق باشند و این آشنایی به مدیریت افراد صدمه وارد می‌کند؛ بنابراین فرمانداران و استانداران را از گزینه‌های غیربومی انتخاب می‌کردند.
اگرچه بومی گزینی ممکن است آسیب‌هایی داشته باشد، اما باید مزایا و معایب را در کنار یکدیگر مقایسه کنیم؛ مثلا در خراسانی که ترک، بلوچ، ترکمن، آذری و مهاجران کشور‌های دیگر حضور داشتند، باید از کسی استفاده کرد که این بافت موزاییکی فرهنگی و جمعیتی را بشناسد و با آسیب‌های مناطق مختلف آشنایی داشته باشد؛ زیرا شناسایی این موارد برای یک مدیر غیر بومی به زمان زیادی نیاز دارد و این شناخت هم از ضروریات مدیریتی است و نمی‌توان از آن اجتناب کرد. پس اگر مواردی را که گفته شد، به عنوان مزایا در نظر بگیریم، ممکن است معایبی هم داشته باشد که قابل اغماض است. معتقدم در شرایطی که افراد شایستگی‌های لازم برای پست‌ها را دارند، اولویت انتخاب باید با افراد بومی باشد.
موسی الرضا حاجی بگلو، عضو شورای اسلامی شهر مشهد، نیز درباره مقایسه عملکرد مدیران بومی و غیربومی گفت: هر مدیری که منصوب شود باید الزامات تصمیمات و سیاست گذاری‌های کلان دولت را در استان و بخش‌ها اجرا کند و مدیرانی که انتخاب می‌شوند حتما افراد جهادی و انقلابی هستند که در حوزه عملکردی هم باید به همین گونه عمل کنند، اما زمانی که یک مدیر غیربومی بر مسند قرار بگیرد، ماه‌های اول را به سمت جمع آوری اطلاعات و شناخت خواهد رفت که برای یک مدیر بومی این پروسه وجود ندارد و همان چند ماهه اول هم صرف کار‌های عملکردی خواهد شد و قطعا اثرگذاری بیشتری خواهد داشت.
این کارشناس سیاسی با اشاره به انتصاب‌های دولت در خراسان رضوی بیان کرد: استاندار و فرمانداری که انتخاب شدند، افرادی هستند که شناخت جامع و کاملی از استان دارند و نقطه به نقطه را می‌شناسند و در این حوزه کار کرده اند. در حوزه معاونان استاندار هم تا کنون سه معاون منصوب شده اند که هر سه نیروی بومی استان هستند. پس نگاه استاندار هم بومی گزینی است که بسیار مثبت است و در شهرستان‌ها هم باید همین نگاه دنبال شود.
در حوزه مدیریت شهری هم شهرداری محترم تاکنون تقریبا نیروی غیربومی منصوب نکرده اند و همه از افراد داخل استان، خوش فکر و انقلابی بوده اند. امیدواریم حالا که این فرصت فراهم شده است و افراد بومی را در رأس استان و شهر مشهد داریم، با همکاری‌های گسترده تلاش کنیم که خدمت شایسته‌ای را برای زائران و مجاوران امام رضا (ع) رقم بزنیم.
حاجی بگلو بیان کرد: البته دست مدیران را هم نباید بست که هیچ مدیری خارج از استان نیاورند. البته اولویت ما باید انتخاب از داخل استان باشد؛ زیرا مثلا حتی اگر فردی به عنوان کارشناس یا مسئول در شهرستان‌های استان فعالیت کرده، به دلیل ارتباط با ادارات کل شناخت جامعی از شرایط مرکز استان و شهر‌ها دارد و بهتر است او انتخاب شود، اما اگر انتصاب غیربومی هم صورت گرفت باید تلاش کنیم او را حمایت کنیم.
این عضو شورای شهر مشهد با تأکید بر لزوم حفظ نیروی انسانی خراسان و پرهیز از رفتار‌های آسیب زننده افزود: خراسان ظرفیت ارزنده و بسیاری در حوزه منابع انسانی دارد، اما باید مراقب باشیم که خودزنی شکل نگیرد. گاهی نیرو‌هایی که می‌توانند کار‌ها را پیش ببرند، به دلایل نامعلوم و حتی معلوم که براساس اختلاف نظر‌ها بوده است، از میان حذف و کنار گذاشته می‌شوند. باید با وحدت و اتحاد تلاش کنیم نیرو‌های خوش فکر انقلابی و جهادی را حفظ و به هر نحوی جذبشان کنیم. براساس بیانات رهبر معظم انقلاب باید به فکر جذب افراد بود و نباید افراد را به دلیل اختلاف نظر‌های اندک کنار بگذاریم. اگر این طور رفتار کنیم، به مرور زمان منابع انسانی ما از دست می‌رود.