فرزانه شهامت | شهرآرانیوز؛ «از مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و دستگاه قضایی می‌خواهم که به‌صورت جدی به بحث ساختمان‌های ناایمن ورود پیدا کنند. این ساختمان‌ها لحظه‌لحظه برای مردم خطر دارند. ما دائم ایستگاه احداث کنیم و تجهیزات را گسترش دهیم، اما این اماکن ناایمن بلاتکلیف چه می‌شود؟» مطالبه ۲۵ دی شهردار برای حفظ جان و مال مردم، صریح بود.
هرچند در ظاهر روی صحبت‌های عبدا... ارجائی با آتش‌نشانی مشهد و دادگستری خراسان‌رضوی بود، اما در واقع هشداری بود برای همه کسانی که با یک خوش‌خیالی ناتمام، تصور می‌کنند که مرگ برای همسایه است و حافظه‌های کوتاه‌مدتشان نه تیرماه ۹۵ و حادثه برج سلمان را به یاد می‌آورد، نه دی ۹۵ و حادثه پلاسکو، نه تیرماه ۹۹ و حادثه کلینیک سینااطهر، نه آبان امسال و آتش‌سوزی در برج رامیلا و نه حتی همین چند وقت پیش و حریق در پاساژ تیراژه را. هشدار‌ها برایشان حکم لالایی را دارد و اگر اجباری در کار نباشد، انگار بنای تمکین در برابر توصیه‌ها را ندارند.
تجربه می‌گوید وقتی هم که اتفاقی ناگوار رخ دهد و به بهای داغدار شدن خانواده‌ای یا به خاک نشستن سرمایه گروهی از شهروندان تمام شود، همه ساختار‌های مملکت را زیر سؤال می‌برند تا خودشان را از کوتاهی‌ها مبرا کنند. آخرین وضعیت ساختمان‌های ناایمن در کلان‌شهر مشهد با جمعیت ثابت سه‌و‌نیم‌میلیون نفر و میزبانی سالانه از ۲۵ تا ۳۰ میلیون زائر داخلی و خارجی، چگونه است؟ آتشپاد دوم حمیدرضا کافی‌نیا، معاون آموزش و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی شهرداری مشهد، به سؤال‌هایمان پاسخ می‌دهد.
آتش‌نشانی بر اساس وظایف خود کارهایش را انجام می‌دهد. از سال ۹۶ به جد وارد موضوع شده است و بازدیدها و تشکیل پرونده و اخطار‌ها را انجام می‌دهد. سه‌ماهه آخر سال ۹۸ و نیز سال ۹۹، شرایط کرونایی باعث شد سرعت لازم را نداشته باشیم. چون تقریبا همه همکاران معاونت پیشگیری که با ۹۵ درصد مراجعان سازمان ارتباط دارند کرونا گرفتند. همین‌طور در بخش زیادی از ساختمان‌ها که همکاران برای بازدید می‌رفتند مثل هتل‌ها و بازارها، به دلیل تعطیلی امکان بازدید نبود. علت اصلی این‌ها بود و چیز دیگری پشت قضیه نبود.
فکر می‌کنم مشکلاتی برای این کارگروه پیش آمد که عملا کنسل و تعطیل شد، اما ما به‌صورت سازمانی داریم ادامه می‌دهیم، با همان قدرت و شدت. خوشبختانه شورای شهر هم به قضیه ورود کرده و قرار شده است در بازدید‌های دوم از جا‌هایی که در بازدید اول اخطار ایمنی گرفتند، اگر تغییری ایجاد نشده بود، رونوشت اخطار دوم به معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری ارسال شود. ما نه نیروی اجرایی داریم و نه توان برخورد با این‌ها را. فکر می‌کنم این اتفاق بیفتد مؤثر واقع شود. اگر بازهم افاقه نکرد، اسامی برای اطلاع‌رسانی به عموم در اختیار روابط‌عمومی شهرداری قرار می‌گیرد.
بااهمیت خیلی زیاد یعنی ساختمان‌هایی که اگر خدای‌نکرده مثلا زلزله‌ای پیش بیاید، وقفه در بهره‌برداری از آن‌ها باعث افزایش تلفات و خسارات می‌شود. بیمارستان‌ها، تأسیسات آب‌رسانی و برق‌رسانی، فرودگاه‌ها، رادیو و تلویزیون در این گروه هستند. ساختمان‌های بااهمیت زیاد، شامل سه گروه است. اول آن‌ها که خرابی‌شان باعث تلفات زیاد می‌شود. مثل مدارس، مساجد، استادیوم‌ها و سینماها. گروه دوم، ساختمان‌هایی هستند که خرابی آن‌ها باعث ازدست‌رفتن ثروت ملی می‌شود، مثل موزه‌ها و مراکز اسناد ملی. گروه سوم هم تأسیسات صنعتی هستند که خرابی آن‌ها باعث آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شود، مثل پالایشگاه‌ها، انبار‌های سوخت و تأسیسات گازرسانی.
بازارها در این تقسیم‌بندی ساختمان‌هایی بااهمیت متوسط هستند. ساختمان‌های اداری، مسکونی و تجاری مثل هتل‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی و انبار‌ها هم در همین دسته قرار دارند.
ما جلسات مختلفی با کمیسیون‌های شهرسازی و معماری و خدمات شهری داشتیم. هر‌ماه گزارش بازدیدها و اخطاهارهایمان و دغدغه‌هایمان را اعلام می‌کردیم. یکی از دغدغه‌های مهم ما این است که همکاران ما در این شرایط کرونایی زحمت می‌کشند و به ساختمان‌های مختلف سر می‌زنند، اما گاهی اجازه ورود به همکاران ما نمی‌دهند. اسم نمی‌برم از هتلی که همکاران ما با ماشین اداره، منقوش به نشان سازمان آتش‌نشانی به آن مراجعه کرده بودند و همکاران ما را راه نداده بودند. متأسفانه این وجود دارد و الان هم هست. همچنین ما بازدید می‌کنیم نقص ایمنی‌ها را مشاهده می‌کنیم و اخطار می‌دهیم، اما هیچ الزام قانونی برای رفع نقص ایمنی وجود ندارد.
بله. در ۱۰ ماه امسال، بازدید‌های پیشگیرانه ما از کاربری‌های مختلف در شهر اعم از مراکز بهداشتی درمانی، خدماتی، اقامتی، تجاری و ... ۴ هزارو ۳۹۰ مورد بود. در ۴۸۱ مورد نقص ایمنی مشاهده کردیم و اخطار دادیم که هیچ اتفاقی نیفتاد و اقدام جدی‌ای برای رفع نقص نکردند.
در بازدید‌های مجددمان از ساختمان‌هایی که نقص ایمنی دارند، این را متوجه می‌شویم.
نه الزاما، بسته به مورد تفاوت دارد. برخی با خرید یک کپسول حل می‌شود. برخی سامانه اعلام ندارد. برخی سامانه اطفا ندارد. بازدید ما به نفعشان است. ما مشاور رایگان هستیم و می‌گوییم ملک شما به این دلایل ناایمن است تا رفع کنید و با خیال راحت به کار و زندگی‌تان برسید. حتی اگر هزینه‌بر هم باشد اولویت جان انسان است نه مال.
هر دو. برخی نداشتند و برخی داشتند، اما چون سرویس نگهداری مرتبی نداشتند، الان عملا وجودشان فایده ندارد.
در مقطعی پرونده ساختمان‌ها برای پایانکار و اخذ تأییدیه‌های ایمنی به آتش‌نشانی ارجاع نمی‌شد.
قبل از سال ۹۲. بعدازاین تاریخ بیش از ۹۰ درصد ساختمان‌ها ارجاع می‌شوند به آتش‌نشانی و ما این بازدیدها را داریم. یک سری بازدیدها را هم خودمان داریم به‌صورت پیشگیرانه انجام می‌دهیم. همان‌طور که عرض کردم از سال ۹۶ جدی‌تر شده است.
نه.
ماجرای آن هتل، تقریبا مال سه ماه قبل بود. متأسفانه موارد دیگری هم وجود دارد. برای حل این مسئله نامه زدیم به مدیرکل دفتر فنی استانداری. ایشان حمایت کردند و نامه زدند به همه ارگان‌ها و ادارات که باید با سازمان آتش‌نشانی همکاری کنید. مسئله این است که این اداره‌کل نمی‌تواند وارد حوزه املاک شخصی مثل هتل‌ها بشود. فکر می‌کنم دادستانی مکمل است برای اینکه همه کاربری‌ها را تحت پوشش داشته باشیم.
کاربری‌های اقامتیِ عمومی مثل هتل‌ها، مهمان‌پذیرها، مسافرخانه‌ها و ... با ۲۱۷ مورد بیشترین اخطار را داشتند.
درمانگاه‌ها کلینیک‌ها و آزمایشگاه‌ها با ۸۶ مورد در رتبه دوم ایستادند. مجتمع‌های مسکونی با ۵۵ مورد و مراکز تجاری با ۴۲ مورد در رتبه‌های بعدی هستند.
در اولویت‌بندی جدیدی که شورای شهر به ما اعلام کرده است، مراکز اقامتی وجود ندارد، اما این‌ها برای ما اهمیت دارد و به بازدیدهایمان ادامه خواهیم داد؛ چون به‌هرحال بیشترین حضور زائر را در این کاربری‌ها داریم. بیشتر هم در اطراف حرم هستند که بافت، قدیمی است و نیاز است همچنان رصد داشته باشیم.
بله. تمام بازار‌هایی که در ذهن شماست و من الان نمی‌خواهم اسم ببرم در آمار ۴۲ اخطار به مراکز تجاری قرار دارد.
آن زمان بنر می‌زدند، چون گروه بازدید بودیم و در داخل گروه، نماینده قوه قضاییه بود و گروه اجازه داشت بنر نصب کند، پلمب کند یا هر اقدام اجرایی دیگری که نیاز بود انجام بدهد. الان تیم اجرایی نداریم. همکاران خودمان دارند می‌روند. رونوشت اخطار را ارجاع می‌دهیم تا دستگاه قضایی اقدامی را که لازم می‌داند انجام بدهد.
یک نمونه‌اش مراکز بهداشتی و درمانی است که در صدر فهرست ساختمان‌هایی قرار دارد که ما با «اهمیت خیلی زیاد» می‌شناسیم و از لحاظ اخطار‌هایی که به آن داده شده نیز در رتبه دوم قرار دارد.
بله، در همین گروه هستند و متأسفانه هیچ‌کدام تأییدیه ایمنی آتش‌نشانی ندارند. تعداد اخطارهایشان پایین بود، سه مورد، اما خیلی شفاف بگویم که بقیه بیمارستان‌ها هم از آتش‌نشانی تأییدیه ایمنی ندارند.
بله، بیمارستان‌های شهر دغدغه ما بوده است. حدود سه ماه قبل نامه زدیم به دانشگاه علوم‌پزشکی و شرایط ایمنی بیمارستان‌ها را به‌صورت کلی ارسال کردیم. بعد رفتیم بازدید و دیدیم که مشکل ایمنی دارند. الان در دور دوم بازدیدها، سه مورد را مجدد رفتیم و دیدیم همچنان مسئله دارند. بازدیدهایمان بیشتر شود، مطمئنا این آمار هم بیشتر خواهد شد.
کنار ما باشند و کمکمان، همچنان که شورا و شهرداری هستند. دادگستری هم تابه‌حال همین‌طور بوده است. فکر می‌کنم اگر مقداری جدی‌تر وارد شوند، مالکان هم استقبال بیشتری می‌کنند.