مرتضی محمدپور | شهرآرانیوز؛ صاحب رأی نخست مشهدی‌ها در انتخابات مجلس یازدهم، هم سه دوره پیاپی نمایندگی اهالی این دیار را در کارنامه دارد و هم ید طولایی در مدیریت‌های مختلف در حوزه علمیه مشهد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین نصرا... پژمانفر که معمولا آخر هفته‌هایش را در میان مشهدی‌ها سپری می‌کند، از ابتدای مجلس یازدهم تاکنون با امضای ۲۶۶ لایحه و طرح، نماینده‌ای پرکار در مجلس بوده است. شاه‌بیت همه حرف‌های او مشهد و حل مشکلات شهر امام‌رضا (ع) است.
براین‌اساس و به‌مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت آیت‌ا... سیدحسن مدرس که «روز مجلس» نام‌گذاری شده است، شهرآرا سراغ این نماینده سرشناس مردم مشهد رفته تا در حوزه‌های مختلف، از سرنوشت بودجه ملی زیارت و آزادراه حرم‌تاحرم گرفته است تا نقشه توسعه شهر و مشکلات زیست‌محیطی، به گفتگو با رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس بپردازد.
مشهد شهری با ظرفیت‌های متفاوت نسبت به دیگر کلان‌شهر‌های کشور است و اگرچه دومین کلان‌شهر مهم ایران اسلامی است، نباید نگاه ما به مشهد در این نظام رتبه‌بندی منحصر باشد. همچنین، به‌دلیل اهداف بین‌المللی و مهمی که ذیل موضوع زیارت وجود دارد، باید تلاش کرد زمینه حضور در مشهد و زیارت برای آحاد هم‌وطنان و حتی برادران و خواهران مسلمان ما از دیگر نقاط جهان فراهم باشد.
به‌موازات زیارت البته باید به سرفصل‌های دیگر هم توجه کرد؛ از اقتصاد شهر مشهد که مبتنی بر بخش خدمات است تا ظرفیت‌های کشاورزی و الگوی کشت. البته مشهد از دیرباز در حوزه صنعت جزو قطب‌های اصلی در کشور بوده و در قطعه‌سازی، صنایع مادر، ماشین‌سازی و صنایع وابسته به بخش خصوصی پیشتاز بوده است. براین‌اساس، مشهد می‌تواند به‌شکل خاص، نظامی جدید از ارتباط میان سرمایه‌های دولتی و فرصت‌های شغلی را تعریف و در کشور به‌عنوان الگو مطرح کند؛ زیرا درحالی‌که همواره از سرمایه‌گذاری دولتی به‌عنوان پیش‌نیاز ایجاد اشتغال پایدار یاد می‌شود، مشهد ثابت کرده است که با محوریت بخش خصوصی هم می‌توان شغل ایجاد کرد.
بااین‌حال، این‌طور هم نیست که مشهد همواره در این مسائل پیشتاز بوده باشد؛ نواقصی که در مدیریت کلان این شهر وجود داشته، هم در گذشته و هم امروز ما را با چالش‌های ریزودرشت بسیاری درگیر کرده است. مثلا در حوزه مدیریت آب، حقیقت این است که در سال‌های گذشته همواره رویکرد مدیریت آب ماهیت اضطراری داشته است و حتی ساخت سد دوستی و انتقال آب آن به مشهد هم به‌دلیل بحرانی بود که سال‌ها قبل در حوزه آب برایمان پیش آمد.
قانونی در کشور وجود دارد که به دولت‌ها تکلیف می‌کند پساب‌ها ازجمله انواع مختلف آن را مدیریت کنند. تلاش‌ها بر این است که این فاضلاب به‌شیوه‌ای مدیریت شود که تهدید را به فرصت تبدیل کند. به‌عبارت دیگر، همین فاضلابی که می‌تواند اثرات زیست‌محیطی ریزودرشتی ایجاد کند، می‌شود پس از تصفیه حالتی پیدا کند که در مصارف مختلف استفاده شود. براساس این موضوع، وزارت کشور برای مدیریت پساب‌های مخرب در تهران وارد عمل شده و در دیگر کلان‌شهر‌ها هم مسئولیت به استانداری‌ها ابلاغ شده است. بنابراین، در جلسه‌ای که به‌تازگی با حضور دوتن از کارشناسان وزارت کشور برگزار شد، قرار شد معاون عمرانی استاندار در دو هفته گزارش دقیق وضعیت و اقداماتی را که باید انجام شود، ارائه دهد؛ اما تا امروز که حدود دو ماه می‌گذرد، هنوز این گزارش ارائه نشده است و کمیسیون اصل ۹۰ به‌صورت جدی پیگیر این مسئله خواهد بود.
متأسفانه دولت سابق به این مسئله زیاد توجه نکرد. اول اینکه زیارت را در ردیف‌های فرعی قرار داد و دوم اینکه تخصیص بودجه این سرفصل نتوانست در عمل محقق شود. سرانجام این وضع باعث شد بودجه زیارت در هشت سال دولت یازدهم و دوازدهم رو به افول بگذارد و کار را به‌جایی برساند که امروز در یک کلان‌شهر زیارتی مانند مشهدالرضا (ع) برای تکمیل ناوگان درون‌شهری حمل‌ونقل، ایجاد مراکز اسکان ارزان‌قیمت، توسعه فضا‌های رفاهی درون‌شهری، تعریض معابر و ایجاد پارکینگ‌های متعدد دچار مشکلات فراوان هستیم. در این اوضاع، همه ما از کمبود اعتبار دولت آگاه هستیم، اما امیدواریم در سایه توجه ویژه دولت سیزدهم به این موضوع، مشکلات مشهد هم رفع و سهم شهر امام‌رضا (ع) از بودجه ملی زیارت بیشتر شود.
مسئله اصلی ما این است که هرگز جلسه‌ای برای تفاهم مجلس و دولت در عرصه بودجه‌نویسی تعریف نشده است. در تریبون‌های مختلف، رؤسای جمهور و وزرا سخنانی مختلف را مطرح می‌کنند، اما هرکس که بخواهد به اعتقاد و باور واقعی یک دولت پی ببرد، باید لایحه بودجه او را بخواند؛ زیرا بودجه مهم‌ترین سند سیاسی دولت‌هاست و همه برنامه‌های یک‌ساله قوه مجریه را جهت‌دهی می‌کند.
در این اوضاع، در استان خراسان‌رضوی هم با وجود برخورداری از حدود ۸ درصد جمعیت و مساحت کشور، متأسفانه محرومیت انباشته‌ای وجود دارد که به‌دلیل هم‌جواری با یک مرز وسیع، اهمیت اصلاح نظام بودجه‌ریزی را دوچندان می‌کند. دراین‌باره، متمرکز بر سازمان برنامه و بودجه هستیم تا در سایه رایزنی با این سازمان، سهم استان را از بودجه ملی ارتقا دهیم.
متأسفانه امروزه امکانات و حمایت‌های ملی در تراز مشهدالرضا (ع) متناسب نیست و در محور‌های مواصلاتی ریلی، قطار‌هایی اختصاص یافته است که متناسب با ظرفیت سفر‌های معمولی در بیست سال قبل، مسافران را در یک سفر دوازده یا چهارده‌ساعته به مشهد می‌رساند. علاوه بر این، مقایسه ساده سهم بزرگراهی مشهد با دیگر کلان‌شهر‌های کشور نیز داده‌هایی بسیار ناامیدکننده را نشان می‌دهد. دراین‌باره، اگر امروز خبری امیدوارکننده مبنی بر آغاز یک پروژه آزادراهی یا قطار سریع‌السیر در کشور می‌شنویم، در عمل مشاهده می‌کنیم که قطار از اصفهان آغاز و به تهران ختم می‌شود یا بزرگراه فقط پایتخت را به قم متصل می‌کند.
این مسائل نشان‌دهنده این است که سازمان برنامه و بودجه ما نتوانسته است به مسئولیت‌های ذاتی اش عمل کند، بر وضعیت مدیریت نظارت کند و در مقابل جریان قدرت و فساد بایستد. ثمره این انفعال باعث رقم‌خوردن وضعی شده که خواست مردم با آنچه سازمان برنامه و بودجه در نظر دارد، تفاوتی عمیق پیدا کرده است. بااین‌حال، در پیگیری اجرای آزادراه حرم‌تاحرم، وعده‌های عمل‌نشده ریزودرشتی وجود دارد که مسئولیت آن برعهده وزارت راه‌وشهرسازی است که کمیسیون اصل ۹۰ به‌شکلی جدی پیگیر آن‌هاست.
با وجود همه تلاش‌هایی که دراین‌باره شد، باور قلبی من این است که پدیده می‌توانست به الگوی موفق سرمایه‌گذاری در ایران تبدیل شود و برای همه آن‌هایی که سرمایه‌های خود را به‌سمت سکه، طلا، دلار و مسکن می‌برند، حجت را تمام کند که سرمایه‌گذاری بر تولید، سودآورترین شکل سرمایه‌گذاری است. بااین‌حال، به‌دلیل مدیریت بسته و تحمیلی بر جریان پدیده، این الگو نتوانست موفق شود. همچنان این امیدواری وجود دارد که در سایه دخالت‌نکردن مسئولان و با تکیه بر سرمایه‌هایی که بالقوه و بالفعل در این مجموعه وجود دارد، می‌توان پدیده را به دوران پرتوفیقش بازگرداند.
در موضوع پدیده عقیده‌ام این است که مصاحبه نکنم، زیرا تجربه نشان داده است گاهی مصاحبه‌های نابجای مسئولان می‌تواند فضای ذهنی سرمایه‌گذاران را تغییر دهد. بااین‌حال، مردم بدانند که مصاحبه‌نکردن پژمانفر به‌معنای پیگیری‌نکردن او نیست و این مسکوت‌گذاشتن موضوع، دلیلی دیگر دارد. بااین‌حال، من از طرف همه مسئولانی که درباره پدیده کوتاهی کرده‌اند، از عموم مردم عذرخواهی می‌کنم؛ مردمی که در سایه تبلیغات وسیع رسانه‌های عمومی و حتی صداوسیمای ما، صادقانه سرمایه‌هایشان را به میدان آوردند و در مقابل، به آن‌ها بی‌مهری شد و سرمایه‌هایشان در خطر جدی قرار گرفت.
توسعه نامتوازن امروز شهر و گسترش غیرمنطقی مشهد در جهت غرب، امروزه ما را درگیر مشکلات کرده است که از حوزه مدیریت آب تا نقص نظام حمل‌ونقل درون‌شهری و حتی مشکلات فرهنگی را شامل می‌شود. بنابراین، توسعه به‌سمت شرق برای جبران این گسترش غیرمنطقی جغرافیای شهری، بهترین راهکار برای بازگرداندن توازن و تعادل به مشهد است. در این اوضاع، رایزنی‌های خوبی با وزارت نیرو، وزارت نفت، وزارت ارتباطات و دیگر نهاد‌های متولی انجام شده است تا هزینه آبونمان برای صاحبان صنایعی که به سرمایه‌گذاری در شرق مشهد علاقه‌مندند، با تخفیف‌های ویژه محاسبه شود.
دراین‌باره، به همه سرمایه‌گذاران یادآوری می‌کنم که امروز، تمرکز بر غرب مشهد است، اما بدانند که آینده از آن زمین‌های شرقی است و اگر به‌دنبال سرمایه‌گذاری آینده‌دار هستند، می‌توانند به‌سمت شهرک صنعتی شماره ۵ بیایند. البته یک نکته دیگر هم که دراین‌باره وجود دارد، به مسئولیت ذاتی استانداری خراسان‌رضوی مربوط است تا شرکت‌های بزرگ را توجیه کند که اگر از تخفیف‌های ویژه و امکانات استان برای سرمایه‌گذاری در شرق استفاده می‌کنند، گردش مالی خود و منافع پیرامونی آن را هم در خدمت استان قرار دهند.
بله قطعا همین‌طور است. ارتفاعات جنوبی مشهد تنفس‌گاه شهر و جزو اموال عمومی است و همان‌طور که توسعه از غرب دیگر ممنوع شده است، توسعه از جنوب هم محدود و منحصر خواهد شد تا توسعه متوازن از طریق سازمان‌دهی حاشیه شهر در مناطق شرقی و شمالی در دستورکار ویژه قرار بگیرد و در سایه تفاهم شهرداری و دولت، شیب خدمت بیشتر به آن سمت متمایل شود.
درباره برخی سرفصل‌ها، دولت متعهد است از محل بودجه‌های ملی، برخی زیرساخت‌ها را در مشهد سروسامان بدهد. قطارشهری یکی از این سرفصل‌هاست و به این دلیل، نامه‌ای به جناب آقای دکتر مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور، فرستاده شد و به دولت یادآوری کردیم که طبق قانون هوای پاک، دولت موظف است تا ۵۰ درصد در موضوع خدمات مترویی به شهرداری‌ها کمک کند.
خوشبختانه امروز تعامل دولت با شهرداری‌ها افزایشی چشمگیر داشته است. چشم‌پوشی از این حقیقت ممکن نیست که به‌شکل خاص، در موضوع نهضت ملی مسکن به چشم آمد و وقتی تأمین زمین موردنیاز برای پروژه‌ها با مشکل روبه‌رو شد، دولت شخصا در مشهد وارد شد و استاندار خراسان‌رضوی به‌عنوان نماینده عالی قوه مجریه به میدان آمد تا نه‌تن‌ها این پروژه‌ها به مرحله کلنگ‌زنی و آغاز ساخت برسد، بلکه حتی بزرگ‌ترین پروژه نهضت ملی مسکن کشور هم در مشهدالرضا (ع) اجرا شود.
در حوزه زیرساخت‌های آموزشی هم متأسفانه امروز شاهد حضور بیش از ۲۶ هزار دانش‌آموز اتباع در مناطق حاشیه‌ای مشهد هستیم که به‌واسطه آن، بار آموزش دانش‌آموزان غیرایرانی تا حد زیادی بر بودجه‌های محدود مشهد سنگینی کرده است. دراین‌باره، رأفت اسلامی ایجاب می‌کند که ما پذیرای برادران و خواهران دینی خود باشیم، اما این مسئله منکر توجه به شکاف‌های فرهنگی موجود نیست. دراین‌زمینه، در برخی مناطق حاشیه شهر که شاهد حضور بیش از نیمی از بافت جمعیتی اتباع هستیم، زیرساخت‌هایی ایجاد خواهد شد تا منطبق با آموزه‌های ملی، فرهنگی و اعتقادی این عزیزان، فرایند تحصیلشان را دنبال کنند تا در برایند کلی، شاهد افت کیفیت آموزش فرزندانمان در دیگر مناطق نباشیم.