لیلا کوچک‌زاده | شهرآرانیوز؛ هنوز مشهد، اسیر سوز سرمای اواسط دی، قطعی گاز، ترکیدگی لوله‌های آب و اخبار قطار‌های یخ‌زده بود که رد پای چند حیوان موذی در مرکز شهر، حواس مردم را به این ماجرا پرت کرد و دلهره آفرید. ماجرا از سه‌شنبه‌شب گذشته و بعد از پخش کلیپ چندثانیهای در فضای مجازی شروع شد. دو شهروند از سه حیوان درنده در بولوار رضای احمدآباد فیلم گرفتند و تصورشان این بود که گرگ دیده‌اند. این کلیپ، اما با واکنش‌های مختلف کاربران مشهدی روبه‌رو شد. بعضی از حضور این حیوانات در مرکز شهر ابراز نگرانی کردند و خواستار پیگیری این موضوع از شهرداری شدند.
ببینید: ویدئو | دیده شدن سه شغال در مرکز شهر مشهد
بسیاری اعلام کردند که این حیوانات شغال هستند و از منطقه کوهسنگی یا بولوار نماز به دنبال غذا وارد احمدآباد شده‌اند. برخی، اما نظرشان این بود که نباید کاری به کارشان داشت حتی اگر توانستید به آن‌ها غذا بدهید! در پی این موضوع، در گفتگو با یک کوهنورد، کارشناس محیط زیست و آتش‌نشانی پرسیدیم که در چه صورتی حیوانات وحشی به سکونتگاه‌های شهری نزدیک می‌شوند؟ واکنش مردم در رویارویی با آن‌ها چه باید باشد و آیا اصلا در اطراف مشهد حیوان درنده‌ای مانند گرگ زندگی می‌کند؟
رضا، کوهنوردی است که تقریبا هر روز به مناطق مرتفع مشهد صعود می‌کند. او می‌گوید حدود دوازده قلاده شغال و روباه در کوهسنگی زندگی می‌کنند که تعدادی از آن‌ها حاصل جفت‌گیری این دو حیوان با هم هستند. اما آن‌ها با مردم اخت شده‌اند و حتی دیده شده از دستشان غذا می‌گیرند.
به گفته این کوهنورد، این حیوانات را به طور معمول می‌توان صبح زود یا آخر شب در بوستان کوهسنگی یا حاشیه بولوار نماز دید و البته از فاصله صد متری انسان فرار می‌کنند.
نظر او این است که احتمالا حیواناتی که در احمدآباد دیده شده‌اند، از همین‌ها بوده‌اند که به دنبال غذا وارد شهر شده‌اند.
اما تأکید او بر این است که خطر سگ‌های ولگرد که به صورت گروهی و در دسته‌های هشت تا دوازده‌تایی حرکت می‌کنند، حتی از حیوانات درنده‌ای مثل گرگ و شغال بیشتر است! سگ‌هایی که زاد‌و‌ولدشان زیاد است، حامی دارند و به وفور هم در حاشیه شهر مشهد دیده می‌شوند که گزارش‌هایی از حمله آن‌ها به کودکان وجود دارد.
علی مهدوی، کارشناس محیط زیست هم نظرش این است که با توجه به نزدیکی منطقه احمدآباد و بولوار رضا به بوستان کوهسنگی، قطعا حیوانات دیده‌شده شغال بوده‌اند.
او می‌گوید: حتی در پارک‌های محلی مشهد هم شغال زندگی می‌کند. ولی چون شب‌ها فعال هستند شاید از سوی مردم عادی دیده نشوند. در این میان باتوجه به نزدیکی ارتفاعات جنوبی به مشهد حضور شغال و روباه در شهر اصلا اتفاق دور از ذهنی نیست. چنان‌که در بخش‌هایی از بولوار فکوری هم هر شب صدای زوزه شغال به گوش می‌رسد.
این کارشناس محیط زیست در پاسخ به این سؤال که آیا در اطراف مشهد سکونتگاه حیوانات درنده‌ای مانند گرگ وجود دارد، بیان می‌کند: حیات وحش باتوجه به منابع غذایی‌شان جابه‌جا می‌شوند و یک جا نمی‌مانند. مثلا به دنبال غذا از اتفاعات پایین می‌آیند و به دره‌ها نزدیک می‌شوند. بنابراین نمی‌توان مکان مشخصی از حضورشان را آدرس داد. بله ممکن است اطراف مشهد گرگ زندگی کند. اما بنده به عنوان یک طبیعت‌گرد و عکاس حیات وحش که سال‌هاست فعالم، هنوز موفق نشده‌ام در اطراف شهر گرگ ببینم و از این گونه عکاسی کنم. البته در کل استان خراسان یک یا دوبار در فصل زمستان و در محدوده درگز گرگ دیده‌ام. به گفته او درهرصورت این ظرفیت وجود دارد که در سراسر استان گرگ زندگی کند، اما دیدنش به این راحتی نیست.
این کارشناس محیط زیست، تأکید می‌کند که حیوانات وحشی کاملا انسان‌گریز هستند و ذهنیت عامه مردم از آن غالبا اغراق‌شده و نادرست است. در این بین، اما گزارش‌هایی بسیار محدود از نزدیک شدن گرگ به محدوده شهری یا حمله به انسان، وجود دارد که در سرما‌های عجیب و سخت و به دلیل محدود شدن منابع غذایی این حیوانات اتفاق افتاده و باید گفت که آن‌ها نیز در شرایط خاص بوده‌اند.
اما مهدوی هم به خطر حمله سگ‌های ولگرد که به صورت گروهی زندگی می‌کنند، اشاره می‌کند و می‌گوید: ما محیط‌زیستی‌ها بین درنده‌خویی سگ و گرگ تفاوتی قائل نمی‌شویم. اما حضور دسته‌های سگ ولگرد در حاشیه شهر مشهد به مراتب برای انسان‌ها از گرگی که احتمال حضورش در نزدیک محدوده شهری کم است، خطرناک‌تر است. چنان‌که گزارش‌های حمله سگ‌های ولگرد به مردم که منجر به دریافت واکسن هاری شده، بسیار بیشتر از گزارش‌ها درباره حمله گرگ است.
او درباره واکنش مردم در رویارویی با حیات وحش هم می‌گوید: مردم با قرارگرفتن در چنین شرایطی، ترجیحا سوار خودرو‌شان شوند. اگر هم پیاده هستند، خون‌سردی خود را حفظ کنند. چون هرقدر واکنش شدیدتر باشد، حیوان بیشتر تهییج می‌شود.
مهدی رضایی، معاون عملیات آتش‌نشانی، درباره گزارش‌های دیده‌شدن حیوانات وحشی در محیط شهری به کلیپ منتشرشده در فضای مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید: درباره این موضوع، تماسی از سوی مردم برای پیگیری نداشتیم تا اقدام لازم انجام شود. اما به وفور مواردی داریم که حیوانات به دنبال غذا به محیط شهری وارد شده‌اند.
او در این باره به گزارش‌های حمله سگ‌های ولگرد اشاره و بیان می‌کند: گزارش‌هایی از این موضوع در مناطق حاشیه شهر داشته‌ایم که حتی همکاران ما مورد حمله سگ‌ها قرار گرفته و آسیب دیده‌اند؛ بنابراین توصیه ما به شهروندان این است که درصورت رویارویی با حیوانات ولگرد و وحشی با توجه به رفتار پیش‌بینی نشده این حیوانات، از نزدیک شدن به آن‌ها، غذادادن یا فراری‌دادنشان پرهیز کنند. چون هر لحظه امکان حمله این حیوانات وجود دارد. حمله‌ای که حتی ممکن است منجر به مرگ شود.
رضایی اضافه می‌کند: اگر کودک و خانواده همراهشان هست، حتما خود را به مکان امنی مثل داخل خودرو برسانند. از طرفی با همکارانمان در واحد ۱۲۵ آتش‌نشانی تماس بگیرند و آدرس دقیق محل را بدهند. به گفته رضایی اقدام آتش‌نشانی درقبال این موضوع زنده‌گیری حیوانات موذی مانند مار و انتقال و تحویلش به سازمان محیط زیست یا رهاسازی در محیطی مناسب و دورکردن از محیط شهری است.
آن‌طور که مشخص است، بیشتر از اینکه دیده‌شدن گرگ یا شغال و روباه در شهر خطرآفرین باشد، همچنان خطر حمله سگ‌های ولگرد که به صورت گروهی در حاشیه شهر مشهد هم دیده می‌شوند، مطرح است. چنان‌که گزارش‌های بسیاری از حمله این حیوانات که حتی منجر به فوت شده است نیز وجود دارد. موضوعی که به دلیل اهمیت آن در گزارش‌های بعدی آن را بررسی خواهیم کرد.