به گزارش شهرآرانیوز، احداث سازمان‌یافته مراکز اسکان ارزان‌قیمت یا همان «زائرسراها» از سال ۱۳۹۳ آغاز شد، یعنی از زمانی که به پیشنهاد نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی، خیران در سراسر کشور مأموریت یافتند تا با میدان‌داری متولیان استان‌ها، زائرسرا‌هایی برای میزبانی از زائران همان استان در مشهد بسازند. این هدف بزرگ اگرچه در سال‌های اخیر با مشکلات فراوان و، اما و اگر‌های متعددی مواجه بوده، اما اکنون شهر امام رئوف (ع) در یک قدمی تحقق کامل آن قرار دارد.
«زائرسرا‌های ارزان‌قیمت، بهترین فرصت و مؤثرترین بستر برای تبیین آداب زیارت و فرهنگ سیره اهل‌بیت (ع) هستند و زمینه‌ای را ایجاد می‌کنند که امکان زیارت بامعرفت از ابتدا برای زائران فراهم باشد». این جملات، محور سخنان نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی بود که در دیدار اخیر با اعضای بنیاد مرکزی زائر امام رضا (ع) مطرح شد. آیتا... سیداحمد علم‌الهدی تأکید داشت که با وجود تأمین میدانی فرایند ساخت این مراکز اقامتی توسط دولت و سازمان‌های خارج از استان، باید مدیران و سازمان‌های مشهدی هم با تمام ظرفیت پای‌کار بیایند.
امام جمعه مشهد این را هم گفت که باید سازوکار مشخصی برای بنیاد زائر تعریف شود تا فراتر از مجموعه خیران مشهدی، به‌عنوان یک بنیاد رسمی فعالیت کند. به گفته وی در این باره، شهرداری می‌تواند با ارائه لایحه به شورای اسلامی شهر، ساختار اداری، نرخ نامه قیمت‌گذاری بر اسکان‌های ارزان‌قیمت و آیین‌نامه‌های مربوط به بخش ساخت وساز را به عنوان یک قانون شهری تدوین کند تا به این ترتیب، دوره عملکرد بنیاد زائر دیگر محدود به طول عمر بابرکت یک خیر خاص نباشد.
زائرسرا‌های مراکز استان‌ها چند مزیت راهبردی دارند و از جمله اینکه همگی در نزدیک‌ترین موقعیت‌های ممکن نسبت به حرم مطهر رضوی جانمایی شده‌اند و مناطق ۴، ۵، ۸ و منطقه ثامن، میزبان بخش عمده این مراکز اسکان زائران هستند. علاوه بر این، حدود چهار سال است که بنا به تصمیم شهرداری مشهد، سرویس‌های منظم برای انتقال مهمانان این مراکز به حرم مطهر رضوی تعبیه شده و از این حیث، دغدغه دسترسی و حمل‌ونقل زائران نیز برطرف شده است.
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و زیارت شورای اسلامی شهر مشهد در این باره تصریح کرد: مدیریت شهری بر خود واجب می‌داند که زیرساخت‌هایی برای تسهیل امر زیارت فراهم کند. زائرسرا‌های ارزان‌قیمت محور این برنامه خدمت هستند و در این راستا، زمین و پروانه فراهم شده تا با مدیریت بنیاد ملی زائر به عنوان یک تشکل مردمی، فرایند عمرانی احداث این مراکز آغاز شود. یکی از نیاز‌های این مراکز نیز دسترسی آسان به مضجع منور امام هشتم (ع) است که خوشبختانه شهرداری مشهد با ایجاد خطوط حمل‌ونقل درون‌شهری از مبدأ این زائرسراها به مقصد حرم مطهر، شرایط مناسب و شایسته‌ای را برای زائران مهیا کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن منصوریان گفت: مدیریت عمده امورات این مراکز اقامتی برعهده مدیریت شهری است و بر این اساس، مبنای قیمت‌گذاری براساس ارزش‌گذاری زمین و پروانه معین شده، اما شرط اصلی آن است که این زائرسراها مرکز سوددهی درآمدزایی نباشند، بلکه در عمل، کرایه‌های اقامت فقط نرخ سرشکن‌شده نگهداری از زائرسرا باشد.
وی با بیان اینکه هفتاد زائرسرای ارزان قیمت ساخته یا در حال ساخت و تکمیل است، افزود: براساس طرحی که در رابطه با توسعه زیرساخت‌های اقامت ارزان و فرهنگ میزبانی در مشهد آماده شده و در صحن علنی نیز بررسی خواهد شد، هرکس خانه یا هر مکان متعلق به خودش را به صورت دائم یا موقت در خدمت رفع نیاز‌های مختلف زائران قرار دهد، به همان میزان از نظر پروانه و عوارض شهری حمایت خواهد شد.
یکی دیگر از مزیت‌های مهم این زائرسرا‌های ارزان‌قیمت، بهره‌گیری از ظرفیت خیران مردمی است؛ به طوری که تقریبا می‌توان گفت از هیچ بودجه عمومی در ساخت این مراکز اقامتی استفاده نشده است. سیدحسین عابدی، مدیرعامل بنیاد مرکزی زائر امام رضا (ع)، در تشریح جزئیات این پروژه‌ها بیان کرد: مجموع زیربنای زائرسرا‌های در حال ساخت بیش از ۳۳۰هزار مترمربع است و اگرچه تلاش‌های فراوانی از سوی شهرداری مشهد برای تسهیل صدور پروانه‌های ساخت و اعطای زمین صورت گرفته، اما ساخت و بهره‌برداری از همه این زائرسراها برعهده خیران است.
به گفته وی، مسئولیت اصلی ساخت زائرسرا‌های استانی در مشهد بر عهده شعب بنیاد زائر در هر استان است که ذیل نظارت نمایندگان ولی‌فقیه در استان‌ها فعالیت دارند. علاوه بر این، شعبه مرکزی بنیاد زائر در مشهد نیز ناظر بر اجرای پروژه‌هاست و با وجود اینکه در برخی استان‌ها همچون مرکزی و البرز، استانداران هم توجه ویژه‌ای به احداث زائرسرا‌های ارزان‌قیمت در مشهد دارند، اما روال کلی به میدان‌داری خیران و مردم در جریان است.
عابدی این را هم گفت که این مراکز اقامتی در دو شکل «زائرسرا» و «حسینیه زائرسرا» به بهره‌برداری می‌رسند و تفاوت عمده این دو مربوط به فرایند تأمین زمین از سوی خیران است؛ به طوری که اگر پروژه‌ای از مرحله تملک زمین توسط خیران تأمین شود، حسینیه زائر نامیده می‌شود و اگر شهرداری مشهد یا دستگاه‌های اجرایی زمین را تأمین کنند، عنوان زائرسرا به پروژه اطلاق می‌شود.
وی ادامه داد: اکنون بزرگ‌ترین پروژه‌های درحال احداث از نظر زمین، به ترتیب متعلق به زائرسرای اصفهانی‌ها با ۶۵۰۰ متر زیربنا، زائرسرای مهر رضا (ع) با ۱۵۱۷ متر زیربنا و زائرسرای استان سیستان و بلوچستان با ۱۳۶۳ متر زیربناست که در یک نمونه، پروژه اصفهانی‌ها مشتمل بر ۲۶۹ اتاق اقامت است که تا حد زیادی از مشکل اسکان زائران گره‌گشایی می‌کند.