سعیده ساجدی‌نیا/شهرآرانیوز - «واحد پول ملی به تومان تغییر می‌کند» و به این ترتیب نمایندگان با حذف ۴ صفر از پول ملی کشور و تغییر واحد پول ملی موافقت کردند. اتفاقی که سال‌ها در میان کارشناسان و نمایندگان مردم در کش‌وقوس بود و سرانجام با رأی قاطع نمایندگان به تصویب رسید تا در سه سال آینده، واحد پول کشور از «ریال» به «تومان» تغییر پیدا کند. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، در یادداشتی اینستاگرامی ضمن قدردانی از نمایندگان اعلام کرد: «تومان» و «قران» هم‌زمان با پول فعلی، در کل کشور جاری شده و به تدریج جایگزین اسکناس‌ها و مسکوکات فعلی می‌شوند.
این وسط نقطه نظرهای کارشناسی که هر یک ساز خودش را برای حذف ۴ صفر و تغییر واحد پول ملی کشور می‌زند، متفاوت است. برخی بر این باورند این اتفاق برای اقتصاد کشور خوشایند نیست و بار منفی زیادی به همراه دارد. اما تعداد دیگری از اقتصاددانان بر کاهش نرخ تورم با اجرای این سیاست امیدوارند و در این میان کارشناسانی هم معتقدند تغییر واحد پول ملی نه پیامد مثبت دارد و نه منفی و هدفش بیشتر ایجاد بار روانی در جامعه است که از شدت نگرانی و ناامیدی مردم نسبت به آینده بکاهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی درباره حذف ۴ صفر از واحد پولی کشور می‌گوید: این سیاست نه نتیجه مثبت روی تولید دارد و نه منفی و در واقع تغییر واحد پولی بیشتر از اینکه تأثیر حقیقی در تولید و درآمد داشته باشد، صرفا اثر روانی دارد. دولت با این تصمیم می‌خواست یک پالس مثبت به جامعه بدهد که شرایط را اصلاح کرده است، در حالی که هیچ چیزی تغییر نکرده است و کمترین اثری بر روی سطح زندگی و رفاه مردم نخواهد داشت، زیرا نه در درآمدها و نه در هزینه‌ها تغییر ایجاد نمی‌شود.
حذف ۴ صفر و کمک به حسابدارها!
دکتر سعید ملک‌السادات در گفت‌وگو با شهرآرانیوز با بیان اینکه حذف ۴ صفر فقط از نظر ثبت در حسابداری‌ها می‌تواند تأثیرگذار باشد، اظهار می‌کند: باتوجه‌به تورمی که در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم و کاهش ارزش پول نسبت به واحدهای دیگر، در بودجه و حجم پروژه‌ها و حسابداری‌ها اعداد گاهی به چند هزار میلیارد تومان رسیده است و حالا این اتفاق از نظر محاسباتی کار را به‌لحاظ فنی و بوروکراسی خیلی ساده می‌کند.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اهمیت زمان مناسب برای تغییر واحد پولی، می‌گوید: معتقدم زمان مناسب برای اجرای چنین سیاست‌هایی وقتی است که دولت اطمینان داشته باشد دیگر التهابی در بازار اتفاق نمی‌افتد و اقتصاد به ثبات نسبی رسیده است و درواقع اصلاحات ساختاری لازم پیش از این انجام شده باشد و نگرانی‌ای بابت کاهش دوباره ارزش پول ملی وجود نداشته باشد.
افزایش قیمت‌ها
ملک‌السادات با اشاره به اثر جزئی حذف ۴ صفر از پول ملی کشور بر تورم موجود، اعلام می‌کند: این اثر تورمی بیشتر متوجه دهک‌های پایین خواهد بود، زیرا از این پس گرد کردن‌ها شروع خواهد شد؛ برای نمونه هر عدد نان ۱۵۰۰ تومان بوده که با تغییر واحد پول ۱/۵ تومان می‌شود و از آنجا که تولیدکننده‌ها بیشتر تمایل به گرد کردن مبالغ به عدد بالاتر دارند، این مسئله به افزایش قیمت‌ها در سطح خرد منجر می‌شود و برای قشر آسیب‌پذیر می‌تواند مهم باشد.
تاثیر عوامل بیرونی بر اقتصاد
او با تحلیلی از وضعیت فعلی اقتصاد کشور می‌گوید: اقتصاد چیزی نیست که همه آنچه اتفاق می‌افتد را بتوانیم به‌دلیل سیاست‌گذاری‌های دولت تلقی کنیم، زیرا بخشی از التهابی که در اقتصاد ایران وجود دارد، ناشی از عوامل بیرونی مانند تنش‌های بین‌المللی و تحریم‌هاست که گویا تمامی ندارد و همه این شرایط دست‌به‌دست هم می‌دهد تا پول ملی کشور دست‌خوش نوسان شود.
این کارشناس، به اصلاحات اقتصادی داخلی نیز گریزی می‌زند و می‌گوید: متأسفانه این اصلاحات هیچ‌گاه هدفمند نبوده و دولت هرگاه به یک گلوگاهی رسیده است، به‌صورت کوتاه‌مدت در دوره مدیریت خود کارهایی انجام داده و بعد هم با پایان دوره رها شده است. برای نمونه اصلاحات اصلی را باید در نظام بانکی و ترازنامه‌های بانک‌ها انجام می‌دادیم، اما به‌جای این اصلاحات بر روی هدفمندی یارانه‌ها و قیمت انرژی تمرکز کرده‌ایم و بنابراین چون سیاست‌ها سازگار نیست، کانون رانت از یک بخش به بخش دیگر منتقل می‌شود و بستگی به سطح ارتباطات، منافع بیشتر و کمتر می‌شود.
او انجام اصلاحات را البته کاری پرهزینه می‌داند و اضافه می‌کند: دولت‌ها معمولا سیاست‌هایی را انتخاب می‌کنند که منافع آن را امروز به مردم نشان دهند و هزینه‌های آن را به دوش دولت‌های بعدی بیندازند که به این حالت می‌گوییم «گروگان گرفتن» دولت بعدی، زیرا دولتی که سر کار می‌آید تا چند سال کیاست‌ها و سیاست‌هایش از قبل تعیین شده و دولت قبلی استقراض‌هایی کرده است که همه این اتفاقات دست‌های دولت بعدی را می‌بندد و تا بخواهد بر امور مسلط شود، بخش زیادی از دوران مدیریتش به سر رسیده است.
استقراض‌ها بزرگ‌ترین میراث دولت‌ها
ملک‌السادات از استقراض‌ها به عنوان بزرگ‌ترین میراث دولت‌ها برای دولت بعدی یاد می‌کند و می‌گوید: نگاهی به ترکیب منابع بودجه دولت‌ها به‌راحتی نشان می‌دهد که هر چه دولت‌ها به سال‌های پایانی عمر خود نزدیک می‌شوند، سهم استقراض در آن‌ها بالاتر رفته است که در تحلیل اقتصاد سیاسی با عنوان «کوته‌بینی سیاست‌مداران» مطرح و یکی از چالش‌های اقتصادی نظام‌های انتخاباتی است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی در پاسخ به اینکه در قیاس با کشورهایی مانند ترکیه و ونزوئلا که تجربه تغییر واحد پول کشورشان را دارند، فکر می‌کنید شرایط ما به سمت‌وسوی کدام یک پیش برود؟ پاسخ می‌دهد: اینکه به سمت ونزوئلا برود یا نرود به نوع روابط بین‌الملل و نحوه حل مناقشاتی که در این عرصه داریم و نیز به سیاست‌گذاری داخلی بستگی دارد. اما واقعیت این است که کشورهایی مانند ترکیه و ونزوئلا در مقاطعی پول ملی خود را تغییر دادند و به نوعی تسکین موقتی است برای اینکه این پیام را در ظاهر به مردم نشان دهند که همه‌چیز در حال رو‌به راه شدن است و در حقیقت بیشتر یک بحث روانی است که سیگنال روانی به جامعه داده شود که مردم نگران نباشند و اوضاع روبه‌بهبود است.
شرایط در واقعیت تغییر نکرده
او ادامه می‌دهد: این در حالی است که شرایط در واقعیت تغییر نکرده است، زیرا اگر بخواهیم تغییری ایجاد کنیم، باید بتوانیم متغییرهای حقیقی یعنی تولید، اشتغال و درآمد را تغییر دهیم. در غیر این‌صورت تغییرات بیشتر شکل صوری خواهد داشت و در واقع اگر سیاست‌ها بخواهد به سمت‌وسوی کشوری مانند ونزوئلا برود، با این اتفاقات جلو آن گرفته نمی‌شود و اگر بخواهد به سمت بهبود برود، تغییر واحد پول هم روی آن تأثیری ندارد و گروهی که از حذف این ۴ صفر از پول ملی کشور خیلی خوش‌حال خواهند شد، حسابداران، بانکی‌ها و کارشناسان بودجه خواهند بود که از این پس با ارقام ساده‌تری سروکار خواهند داشت.