بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۱۸مرداد۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی وظایف بانک مرکزی عبارت‌اند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و... .
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین‌بار اروپاییان در (۱۲۸۱/۱۸۶۴)، تأسیس بانک را به‌وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در (۱۳۰۲/۱۸۸۵)، برای یک‌کاسه‌شدن همه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام انگلیسی‌ها موفق شدند در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ریاست بانک مرکزی
ریاست بانک مرکزی ایران از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده‌ایم. ابراهیم شیبانی سال۱۳۸۲، طهماسب مظاهری سال۱۳۸۶، محمود بهمنی سال۱۳۸۷، ولی‌الله سیف سال۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی سال۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند.
وظایف بانک مرکزی
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به‌صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی یا شهرداری‌هاست و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور.
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به‌عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد یا مؤسسات دیگر.
ج- نگهداری تمام ذخایر ارزی و طلای کشور.
د- نگهداری وجوه ریالی صندوق بین‌المللی پول و بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بین‌المللی و مؤسسه بین‌المللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقت‌نامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
*رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها همراه با رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به‌شمار می‌رود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی استفاده شده‌اند، عبارت‌اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده است، اما انعطاف‌پذیری زیادی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی استفاده شده است.
تعیین نرخ سود سپرده‌ها و وام‌دهی از سوی دولت و مجلس که تأکید، بیشتر بر نرخ وام‌دهی بانک‌ها بوده است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به‌شدت مورد توجه دولت بوده است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به‌دلیل نامناسب‌بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده است.
تعیین نرخ ارز از سوی بانک مرکزی.
بانک مرکزی
| شهرآرانیوز 
مدیر اداره سامانه‌های تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی با اعلام اینکه با تمهیدات بانک مرکزی برای احتمال برگشت چک تحت عنوان گزارشی از وضعیت اعتباری صادرکننده چک به ذی‌نفع اعلام می‌شود، گفت: این احتمال برگشت، بیانگر ارزیابی وضعیت اعتباری مشتری بوده و به عنوان یک نظر مشورتی به ذی‌نفع ارائه می‌شود تا در خصوص پذیرش یا عدم پذیرش چک تصمیم‌گیری کند.
کد خبر: ۳۳۳۰۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۷
در بیانیه پایانی سی و دومین همایش سیاست‌های پولی و ارزی کشور اعلام شد: عدم انضباط بودجه‌ای، سلطه مالی، عملیات شبه مالی و ناترازی بانکی، کنترل رشد نقدینگی را با چالش‌های زیادی مواجه کرده است.
کد خبر: ۳۳۲۵۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۳
از امروز (۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴) روس‌ها هم می‌توانند با کارت خود از ۱۶۳ هزار پایانۀ فروشگاهی ایران خرید کنند.
کد خبر: ۳۳۲۴۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۳
۱۲ ردیف تعرفه به فهرست اقلام مشمول بند خ تبصره ۲ قانون بودجه جهت اظهار و محاسبه با نرخ ارز ترجیحی اضافه شد.
کد خبر: ۳۳۲۳۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۳
رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: هیچ ارزی در کشور ایران نباید باشد که بانک مرکزی از آن بی‌خبر باشد و این ارز چه برای دولت و چه برای بخش خصوصی باشد، باید در دید کامل بانک مرکزی باشد.
کد خبر: ۳۳۲۱۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۲
بانک مرکزی دستورالعمل ایجاد محدودیت در ارائه خدمات بانکی برای عدم ایفای تعهد صادرکنندگان را در هجدهمین نشست هیئت عالی بانک مرکزی ، تصویب و به شبکه بانکی ابلاغ شد.
کد خبر: ۳۳۱۵۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۹
آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد در ۲۰ هفته گذشته بانک‌ها با کمبود نقدینگی شدید مواجه بوده‌اند و بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی، آن را تحت فشار قرار داده است.
کد خبر: ۳۳۱۴۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۸
رئیس بانک مرکزی گفت: ۲۷۰۰ همت تراکنش مربوط به اشخاص مضنون به پولشویی را رصد کردیم و با ان‌ها برخورد کردیم؛ منشا بسیاری از پولشویی‌ها میتواند از طریق نظام بانکی باشد، به همین دلیل سختگیری‌های ما در این بخش از سال قبل افزایش یافته است.
کد خبر: ۳۳۰۸۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۵
رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: برنامه‌های مشخصی برای اصلاح نظام بانکی داریم که از همان تعطیلات عید برنامه‌ها را نهایی کردیم و کار یک بانک را به‌صورت آزمایشی در عید آغاز کردیم.
کد خبر: ۳۳۰۴۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۴
شبکه بانکی طی فروردین ماه مبلغ ۴۲۹.۴ همت تسهیلات پرداخت کرده که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ ۱۷۲.۸ همت معادل ۶۷.۴ درصد افزایش داشته است.
کد خبر: ۳۳۰۲۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۳
انجمن فین‌تک ایران در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس‌جمهور، درباره ضرب‌الاجل اخیر بانک مرکزی به صرافی‌های رمزارزی هشدار داد.
کد خبر: ۳۲۹۷۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۰
دولت چهاردهم آیین‌نامه جدید اعتبارسنجی بانکی را تصویب و ابلاغ کرده است که هدف آن شفاف‌تر و دقیق‌تر شدن فرآیند اعطای تسهیلات و کاهش ریسک اعتباری است.
کد خبر: ۳۲۹۶۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۹
صرافی‌های رمز ارزی که تاکنون جهت آغاز فرآیند اخذ مجوز رسمی، به ایفای تعهدات لازم و ارسال مستندات درخواستی این بانک اقدام ننموده‌اند حداکثر تا تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ فرصت دارند برای اخذ موافقت اصولی اولیه مدارک خود را به بانک مرکزی ارسال کنند.
کد خبر: ۳۲۹۵۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۹
نماینده مردم گناباد و بجستان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: بانک مرکزی جایگزین شرکت‌های بورسی در فروش ارز و طلا شده و به نحوی مسیر هدایت سرمایه‌ها را تغییر داده است.
کد خبر: ۳۲۹۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۷
در راستای حمایت از مستاجرین و اجرای ماده (۹) قانون ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره بها، سقف کلی تسهیلات کمک ودیعه مسکن از محل منابع بانکی موضوع ماده (۴) قانون جهش تولید مسکن به مبلغ ۲،۰۰۰ هزار میلیارد ریال افزایش می‌یابد.
کد خبر: ۳۲۸۶۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۶
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: امروزه در بسیاری از چالش‌های اقتصادی و معیشتی مردم، بانک‌های خصوصی نقش تشدیدکننده دارند. در یک نمونه بانک آینده به‌عنوان مسئله‌دارترین بانک کشور، درحال حاضر بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارد و با ۳۵ درصد اضافه‌برداشت از بانک مرکزی ، ۳۵ درصد از تورم فعلی را رقم زده است.
کد خبر: ۳۲۸۵۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۴
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با صدور اطلاعیه‌ای، نسبت به عواقب حقوقی، بانکی و مالیاتی واریز یا دریافت وجه در معاملات، از حساب فردی غیر از طرف اصلی معامله هشدار جدی داد.
کد خبر: ۳۲۸۴۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۳
براساس گزارش مرکز آمار ایران، در فروردین‌ماه امسال، تورم ماهانه حدود ۳/۹ درصد، تورم نقطه به نقطه ۳۸/۹ درصد و تورم سالانه ۳۳/۲ درصد بوده است.
کد خبر: ۳۲۸۳۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۳
آخرین قیمت معاملات توافقی دلار حواله در بازار ارز تجاری ۶۹ هزار و ۳۴۸ تومان و دلار اسکناس ۷۱ هزار و ۲۸۹ تومان ثبت شده است.
کد خبر: ۳۲۸۰۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۲
در فروردین ماه ۱۴۰۴ نرخ تورم سالانه برای خانوار‌های کشور به ۳۳.۲ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۰.۷ واحد درصد افزایش یافته است.
کد خبر: ۳۲۸۰۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۲