چهاردهم تیر به نام روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در تقویم رسمی ثبت شده است به همین بهانه مروری بر عملکرد و خدمات شهرداری مشهد در ۳۳ ماه گذشته داشته‌ایم
به گزارش شهرآرانیوز، حدود هشت سال است که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی روز چهاردهم تیرماه را به‌عنوان «روز شهرداری و دهیاری» در سالنامه رسمی کشور گنجانده است.
هدف، آشنایی آحاد جامعه است با عملکرد و خدمات شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و هم‌افزایی و افزایش همدلی و تعامل میان مردم و خانواده مدیریت شهری و روستایی، از این‌رو در نخستین روز هفته نکوداشت شهرداری و دهیاری، نگاهی انداخته‌ایم
به عملکرد و خدمات شهرداری مشهد در ۳۳ ماه گذشته تا ببینیم مدیریت شهری مشهد و معاونت‌هایش در حوزه‌های مختلف چه اقداماتی را صورت داده است. در این گزارش سعی کرده‌ایم به موضوعاتی بپردازیم که اثرگذاری بیشتری بر زیست شهری مردم داشته است.
روی ریل صرفه‌جویی
معاونت عمران، حمل‌ونقل و ترافیک که چندی است از ادغام دو معاونت دیگر پدید آمده، تا پایان سال گذشته اقدامات شاخص بسیاری را سازمان‌دهی کرده است؛ برای نمونه در حوزه عمرانی و در قسمت آسفالت معابر، عملیات آسفالت ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار مترمربع فقط در سال ۹۸ اجرا شد که شامل لکه‌گیری، روکش‌آسفالت، ترمیم و... است. در این سال همچنین رکورد تولید آسفالت مشهد با تولید ۵۰۰ هزار تن برای نخستین‌بار شکسته شد، با این حال شاید شاخص‌ترین اقدام این حوزه، تبدیل پروژه کمربند جنوبی باشد که طی آن، کاربری‌های این معبر نیمه‌تمام به‌سمت ایجاد یک تفرجگاه عمومی تغییر یافتند تا مشهد صاحب «کوه‌پارک» شود.
در این حوزه، فعال شدن ساخت‌وساز‌های عمرانی شامل تقاطع‌های غیرهم‌سطح، پل ها، پارک ها، پارکینگ ها، تعریض و بازگشایی معابر و... از دیگر فعالیت‌هایی است که می‌شود به آن اشاره کرد؛ از تعداد ۵۳۲ پروژه زیربنایی درحال اجرا با اعتبار ۵۳۷ میلیارد تومان، ۹۲ پروژه شامل ۵ تقاطع غیرهم‌سطح، ۵۲ مسیل و کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی، ۳ پروژه پارکینگ و... دراین مدت به بهره‌برداری رسید.
اما در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک که بخش‌های مختلف و گسترده‌ای را پوشش می‌دهد، هم اقدامات زیادی انجام شده است که شروع ساخت تقاطع‌های آزادگان در میدان نمایشگاه، ابوطالب و مصلی ازجمله آن هاست. سوای این و در حوزه حمل‌ونقل عمومی، ۴۸۷ دستگاه از ناوگان تاکسی‌رانی طی ۳۰ ماه نوسازی شده‌اند و ۲۵۰۰ دستگاه خودرو تاکسی هم به سیستم پرداخت الکترونیک کرایه به‌وسیله دستگاه کارتخوان در مبادی ورودی و شبکه‌های بی‌سیم مجهز شده‌اند که در کنترل بیماری کرونا هم بسیار اثرگذار بوده است. در این بخش، باید خرید ناوگان اتوبوس سازمانی با اعتبار ۱۲۸۰ میلیارد ریال، بازسازی ۳۰۰ دستگاه اتوبوس فرسوده و تجهیز به سیستم سرمایشی و ورود ۱۵۵ دستگاه اتوبوس اسکانیا و ۱۰۰ دستگاه مینی‌بوس پیشرو دیزل با اعتبار حدود ۹۰۰ میلیارد ریال را هم اضافه کرد.
معاونت عمران، حمل‌ونقل و ترافیک همچنین درباره حمل‌ونقل ریلی، پرتلاش ظاهر شده و ضمن افزایش واگن‌های خط ۲ از ۳۵ در سال ۹۶ به ۶۵ واگن و بهره‌برداری از ۵ ایستگاه خط ۲ (سعدی، شریعتی، الندشت، کوهسنگی و کاوه) در مدت دو سال عملیات اجرایی خط ۴ را هم آغاز کرده است. در این بخش با شعار حمایت از تولید داخلی و با هدف کاهش وابستگی خارجی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از ابتدای سال ۹۶ بیش از ۲۶۰ میلیارد ریال درقالب ۱۲۱ پروژه با تمرکز بر داخلی‌سازی تجهیزات و قطعات یدکی، صرفه‌جویی شده است؛ رویه‌ای که در تعمیرات اساسی ناوگان خط یک هم با تکیه بر مهندسی معکوس، ۸۶۰ میلیارد ریال را به خزانه شهر برگردانده است. در پروژه‌های عمرانی ریلی نیز در خط ۳ قطارشهری، حفاری فاز یک از میدان فردوسی تا ایستگاه امامت در سمت غرب و از میدان فردوسی تا پایانه مسافربری امام‌رضا (ع) در سمت شرق، به‌طول ۱۳ هزارو ۳۰۰ کیلومتر با اعتبار حدود ۵۸۰ میلیارد تومان به انجام رسیده است.
شرکت بهره‌برداری قطارشهری هم با پوشش ۳۹ درصدی هزینه‌ها ازطریق درآمد‌های پایدار و بومی‌سازی و ساخت داخل تجهیزات و قطعات، قدم بزرگی را در کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل ریلی برداشته است. کنار اقدامات فوق باید اتصال خط‌یک به خط ۲ در اردیبهشت ۱۳۹۷، رونمایی از طرح ثبت اختراع ترن واش و پروژه سیستم مدیریت هوشمند (بی‌ام‌اس) را هم گنجاند.
در حوزه حمل‌ونقل بار و پایانه‌های شهر مشهد هم اقدامات شایسته‌ای صورت گرفته است؛ مثلا توقفگاه عمومی ویژه ماشین‌آلات ساختمانی و ناوگان حمل مصالح معراج با اعتبار ۵.۶ میلیارد ریال، توقفگاه عمومی ویژه ناوگان حمل سپتاژ و فاضلاب میامی با اعتبار ۹ میلیارد ریال و ۷۱ ایستگاه حاشیه‌ای تخلیه و بارگیری کالا در سطح مناطق با اعتبار حدود ۵.۹ میلیارد ریال احداث شده است. دیگر اینکه برای اجرای طرح تکمیلی نیروگاه سی‌اچ‌پی و توسعه و تجهیز پایانه مسافربری امام‌رضا (ع)، ۱۵۶ میلیارد ریال هزینه شده و پایانه مسافربری برون‌شهری میثاق هم با اعتبار ۳۰ میلیارد ریال، احداث شده است.
اصلاح هندسی ۴۴ تقاطع و معبر سطح شهر با صرف هزینه اندک و اثربخشی بسیار مانند سه‌راه‌خیام و ایمن‌سازی معابر بزرگراهی به طول حدود ۵ کیلومتر که منجر به کاهش ۱۲ درصدی تصادفات عابرپیاده در سال ۹۸ شده است، از دیگر فعالیت‌های این حوزه است.
خروجی بن بست‌ها
معاونت شهرسازی و معماری که وظیفه بررسی و تعیین خط‌مشی برنامه‌های کلی را با توجه به احتیاجات فعلی و آتی شهر برعهده دارد، تا پایان سال گذشته کار‌های مختلفی را مدیریت و پیگیری کرده است که از آن میان می‌توان به بهره‌برداری از اولین خط اتوبوس یک‌پارچه روستایی‌شهری مشهد اشاره کرد. انجام مطالعات ۲۶ طرح شهری از جمله مطالعات و طراحی شهری میدان سعدی، میدان راه‌آهن، محوطه جلوخان آرامگاه فردوسی و... را هم باید در زمره اقدامات شاخص این بخش از مدیریت شهری نام برد که طولانی شدن آن‌ها مردم را حسابی کلافه کرده بود.
۲۰ درصد بالای منابع
معاونت مالی و پشتیبانی که علاوه‌بر مدیریت امور مالی و درآمد‌های عمومی، مدیریت املاک شهرداری را نیز برعهده داشته است، به‌گونه‌ای عمل کرده که تمامی بدهی‌های معوق پیمانکاران شهرداری، پرداخت شده است. وصول بیش از ۵ هزار میلیارد تومان مطالبات شهرداری مشهد از دولت، درقالب تهاتر بدهی به بانک‌های دولتی و تحقق ۱۲۰ درصدی منابع درآمد نقدی شهرداری طبق بودجه مصوب سالانه را باید در کارنامه این معاونت نوشت که تاثیر بسزایی بر تامین مالی پروژه‌های مهم مشهد، گذاشته است.
اولین شهر الکترونیک
اگر بنا باشد به اقدامات شاخص معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی اشاره کنیم، باید در ابتدا تصویب سند حقوق شهرنشینی را بیاوریم. علاوه‌بر این، ایجاد نخستین شهرداری‌های الکترونیک کشور در ۵ منطقه (۱، ۸، ۱۰، ۱۱ و ۱۲) و ارائه اطلاعات قرارداد‌ها و مبادلات مالی شهرداری دردسترس عمومی ازطریق «سامانه فاش»، ازجمله حرکت‌هایی است که شهروندان را از اقدامات مدیران شهری باخبر می‌کند. تهیه اطلس روستا‌های حریم شهر، تهیه شناسنامه محله‌های شهر، سامان‌دهی دکل‌های مخابراتی و تجمیع آن‌ها از ۱۲۰۰ به ۳۵۰ دکل و بهره‌برداری از نرم‌افزار کیف پول شهروندی تاپ، از دیگر اقدامات موثر این حوزه از مدیریت شهری است.
همراهی شهر و مردم
اقدامات شاخص سازمان اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و زیارت با کمک به هم‌میهنان در مقابله با بلایای طبیعی همچون سیل سیستان و زلزله کرمانشاه، شروع شد که زمینه‌سازی بوده برای مشارکت شهروندان در امور نیکوکارانه. مدیریت شهری با حمایت ویژه از فعالیت‌های خیرخواهانه درقالب مصوبه خیران شهریار در این بخش، اقدامات چشمگیری انجام داده است.
تسهیل و آماده‌سازی زمینه حضور اجتماعی شهروندان با هدف افزایش مشارکت در تصمیم‌گیری‌های شهری و محلی با تقویت شورا‌های اجتماعی محلات در ۱۵۰ محله، از دیگر اقدامات درخورتوجه فرهنگی‌های مدیریت شهری است. به این‌ها باید طرح محله ما، پروژه نشان مشهد، سمپوزیوم مجسمه‌سازی، جشنواره خانه بهار و کارگاه‌های فرهنگ میزبانی را هم اضافه کرد. ضمن اینکه با مشارکت شهرداری در ساخت ساختمان تئاتر شهر، کمک زیادی به هنرمندان و فعالان این حوزه شده است.
پایگاه سامان‌دهی بافت‌های فرسوده
سازمان اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی، با تخصیص اعتبار نقدی و غیرنقدی بیش از هزار میلیاردریالی برای بافت‌های فرسوده شهیدآوینی، محور پورسینا (فاز یک)، محور کرامت، محور شهیددائی و شهیدرجایی و... کمک زیادی به بهسازی این مناطق کرده است. توافق با مالکان اراضی بزرگ‌مقیاس مثل اراضی چاهشک (۲۰۰ هکتار)، الهیه (۴۵ هکتار) و نوید (۴۴ هکتار) و توافق با اداره‌کل شهرسازی و منابع طبیعی برای ایجاد ۱۶۰۰ هکتار فضای سبز در کمربند سبز جنوبی شهر را باید به این اقدامات اضافه کرد. در سازمان بازآفرینی فضا‌های شهری هم که قرار است ازطریق تلفیق طرح‌های میدان شهدا، نوسازی بافت فرسوده آبکوه و خیابان عامل، انتقال پادگان‌ها، بافت‌های فرسوده، ارتفاعات جنوب، وکیل‌آباد، بزرگراه آزادی و سایر طرح‌های مرتبط، بسیاری از مشکلات شهروندان را حل کند، تابه‌حال ۲۱ پروژه را با اعتبار ۱۴۷ میلیارد ریال، واحد راهبری دفاتر اجرا کرده است. اجرای ۴۸ پروژه با اعتبار ۳۷۲ میلیارد ریال توسط طرح بزرگ میدان شهدا، ۱۴ پروژه با اعتبار ۵۳ میلیارد ریال توسط مدیریت پروژه عامل و ۴ پروژه با اعتبار ۲۸ میلیارد ریال توسط مدیریت پروژه آبکوه را نیز باید به عملکرد این بخش افزود.
فرمانده عملیات نجات
معاونت خدمات و محیط‌زیست شهری که سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، سازمان مدیریت پسماند (مپ)، سازمان فردوس‌ها، سازمان میادین میوه و تره‌بار و سازمان پارک‌ها و فضای سبز را زیرمجموعه خود دارد، تا پایان سال گذشته عملیات مختلفی را مدیریت کرده است، اما شاید هیچ‌کدام به‌اندازه موضوع کشف‌رود مهم نباشد. داستان معضلات کشف‌رود به‌حدی مهم بود که استاندار سال گذشته فرماندهی عملیات نجات کشف‌رود را به شهرداری مشهد سپرد. به این ترتیب عملیات اجرایی سامان‌دهی رود تاریخی شهر را برای ۸۱کیلومتر از کشف‌رود ۲۹۰کیلومتری، باید مهم‌ترین اقدام این معاونت دانست.
همچنین باید اشاره کرد به احداث و توسعه ۳۵۰ هکتار درختکاری در عرصه‌های کمربند سبز و احداث و توسعه ۴۱ بوستان به‌مساحت حدود ۴۱ هکتار و با اعتباری بالغ بر ۶۴ میلیارد تومان که حدود ۴۲ درصد آن‌ها در محدوده مناطق کم‌برخوردار بوده است.
سامان‌دهی کارگران ساختمانی، دیگر اقدام مهم این معاونت است، زیرا کار را برای کارگر و به‌کارگیری کارگر را برای کارفرما تسهیل می‌کند. ۴ ایستگاه سامان‌دهی کارگران ساختمانی در سطح شهر راه‌اندازی شده است که بنا به گفته مسئولان تا پایان سال جاری به ۱۰ ایستگاه می‌رسد. شروع به ساخت ۵ ایستگاه آتش‌نشانی با اعتبار بیش از ۹۵ میلیارد ریال، افزایش ناوگان عملیاتی سازمان آتش‌نشانی از ۲۷۸ دستگاه در سال ۹۶ به ۲۸۳ دستگاه تا پایان سال ۹۸ و خرید تجهیزات و خودروی آتش‌نشانی با اعتبار بیش از ۶۳ میلیارد ریال از جمله ۲ عدد پلت‌فرم بالای ۷۰ متری هم از جمله اقداماتی است که برای مبارزه با حوادث شهر صورت گرفته است. این معاونت به‌همت سازمان پارک‌ها و افزایش تعداد بوستان‌های شهری از ۲۵ به ۲۷ بوستان و توسعه فضای سبز شهری از ۵ هزار هکتار به ۵۶۰۰ هکتار توانسته است سرانه فضای سبز هر شهروند را از ۳/۱۶ در سال ۹۶ را به ۳/۱۷ در پایان سال ۹۸ افزایش دهد.
هوشمند‌سازی بوستان‌ها، مناسب‌سازی ۲ بوستان ملت و کوهسنگی برای معلولان اجرای شبکه مستقل آبیاری یا همان جداسازی آب‌خام از آب‌شرب هم از اقدامات مهم این حوزه است که با اعتبار بیش از ۷۶۵ میلیارد ریال اجرایی شده است. افتتاح ۳ فروشگاه شهرما، یک بازار میوه و تره‌بار، یک بازار آبزیان و پروتئین، ۲ مجتمع خدمات خودرویی و سامان‌دهی مشاغل شهری و کلنگ‌زنی یک مجتمع بزرگ خودرویی از دیگر فعالیت‌های این حوزه است. آغاز عملیات اجرایی احداث بزرگ‌ترین لندفیل مهندسی بهداشتی دفن پسماند کشور را هم باید به اقدامات مهم این معاونت اضافه کرد که با اعتبار ۱۲۰ میلیارد ریال در فاز اول اجرایی شده است. تخصیص ۱۶ میلیارد تومان اعتبار برای لایروبی کانال‌های مشکل‌دار و آبگرفتگی‌های سطح شهر و خرید پمپ و تجهیزات مورد نیاز برای مدیریت آبگرفتگی‌ها در زمان بارش، از جمله خدماتی است که نتیجه‌اش را در بارندگی‌های ابتدایی سال دیده‌ایم.
اولویت؛ مناطق کم برخوردار
مدیریت شهری همچنین نگاه ویژه‌ای به مناطق کم برخوردار داشته است. کافی است به تعداد و کیفیت پروژه‌های اجراشده در این بخش از شهر نگاه کنیم تا متوجه اهمیت ساکنان این مناطق در سیاست‌های مدیریت شهری بشویم. بهسازی کشف‌رود و توسعه کمربند سبز در حریم شمالی، احداث و توسعه بوستان‌ها و احداث تصفیه‌خانه‌های چهل‌بازه و سیدی (برای تأمین آب فضای سبز) با مجموع ظرفیت ۲۰۰ لیتر بر ثانیه، از اقداماتی است که در مناطق کم برخوردار صورت گرفته است. توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و سرمایه‌گذاری و مشارکت با بخش خصوصی در ۱۶ پروژه مسکونی، تجاری، آموزشی، فرهنگی، درمانی، اقامتی و پارکینگ، احداث، توسعه و بهسازی معابر شهری، نصب و تعمیر تاسیسات عمومی، حفر چاه جذب آب‌های سطحی، ساخت انبار حوادث غیرمترقبه، تامین تجهیزات برای جمع‌آوری و بازیافت زباله و... از دیگر اقداماتی است که مدیریت شهری در این مناطق، متولیاش بوده است. به این فهرست می‌توان احداث مجموعه آبی گلشن، احداث سالن ورزشی شهدای تاکسی‌رانی، اجرای رویداد‌های هویت‌بخش و نشاط‌آور (ورزش همگانی، جشن و مسابقه)، برگزاری برنامه‌های توانمندسازی و اشتغال‌آفرینی و راه‌اندازی ۲۱ دفتر تسهیلگری را نیز اضافه کرد.