صفحه نخست

سیاست

اقتصاد

جامعه

فرهنگ‌وهنر

ورزش

شهرآرامحله

علم و فناوری

دین و فرهنگ رضوی

مشهد

چندرسانه‌ای

شهربانو

افغانستان

عکس

کودک

صفحات داخلی

جای خالی محله‌ای با معماری ایرانی اسلامی در مشهد

  • کد خبر: ۶۷۱۳۱
  • ۲۵ ارديبهشت ۱۴۰۰ - ۱۲:۳۳
  • ۱
علی حجازیان، پژوهشگر معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی، نقد معماری امروز را بدون راهکار، نقد فانتزی می‌داند.

به گزارش شهرآرانیوز؛ «ما حواسمان نیست به اینکه انبوه ساختمان‌های شهر با نما‌های سنگی و صلبی، روی فکر و روحمان اثر منفی می‌گذارد. فقط متوجه می‌شویم که محیط زندگی، خسته کننده است و همه اش به دنبال فرصتی برای فرار از شهر هستیم. انگار که هزینه صرف کردیم و برای خودمان زندان ساختیم.» این‌ها را علی حجازیان می‌گوید. او پژوهشگر است و در زمینه معماری و شهرسازیِ ایرانی اسلامی با پژوهشکده مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام همکاری می‌کند. گفتگو با این پژوهشگر جوان، فاصله معماری امروزمان را با راه دراز پیش رو ترسیم می‌کند؛ راهی که باید طی کنیم تا به خودمان برگردیم.

 

 

از سرنوشت سند ملی معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی خبر تازه‌ای دارید؟

قرار بود شورای عالی انقلاب فرهنگی، کار‌هایی انجام بدهد. متأسفانه به سرانجام نرسیده است.


به نظر می‌رسد معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی را تکرار می‌کنیم بدون تعریف مشخــص؛ دقیقا نمی‌دانیـم دنبال چه هستیم.

متاسفانه بله؛ و چنــد وقتی می‌شــود که اسناد بالادستی و الزامـــات را بررسی می‌کنم. مفهوم معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی آمده است، اما اینکه تعریفش چیست، می‌خواهیم چکار کنیم و چطور، نه. به همین دلیل، سلیقه‌ای کار می‌شود. ما داریم اطلاعات و مفاهیم غربی در زمینه معماری را ترجمه می‌کنیم، روی آن رنگ دینی می‌پاشیم و اسمش را می‌گذاریم معماری اسلامی. در حالی که باید برعکس باشد و ابتدا از منابع خودمان، مؤلفه‌ها را استخراج کنیم.


این ندانستن‌ها مربوط به اجراست یا دانشگاه را هم شامل می‌شود؟

دانشگاه‌ها تعاریف خودشان را دارند، هر چند که ممکن است درست نباشد. مکاتبی مثل سبک خراسانی، اصفهانی و... را که در دوره‌ای بین مسلمانان رایج بوده است، به عنوان معماری اسلامی معرفی می‌کنند. برخی از این سبک‌ها اصلا هم اسلامی نیست و نسبت دادن آن به معماری اسلامی، اجحاف است.


پس فعلا تنها نکته مورد توافق در خوب نبودن وضعیت معماری شهرهایمان است.

بله و ما حاضر به پذیرفتن دلیل اصلی آن نیستیم. داریم آزمون و خطا‌های غربی را با تأخیر ده ساله، ترجمه و تکرار می‌کنیم. بعد هم با خودتحقیری می‌گوییم که معماری امروز ما خوب نیست و باز غرب را به عنوان نمونه موفق معرفی می‌کنیم. ما مبانی غربی را اجرا کرده ایم و اگر ایرادی هست، از مبانی است؛ هر چند در اجرا هم اشتباهاتی داشته ایم. بدون استناد به اسناد آمایش سرزمین، به بهانه کمبود زمین سبک‌ها یی مانند آپارتمان نشینی باب شد، در حالی که الان حتی در شهر‌های جنوبی و کم جمعیت کشور هم خانه‌های قوطی کبریتی ساخته می‌شود. می‌گویند این طوری هزینه‌ها کاهش می‌یابد؛ واقعا کاهش یافته است؟!


دانشگاه، شما را به پژوهش در زمینه معماری ایرانی اسلامی سوق داد؟

نه؛ دانشگاه حتی گاهی جلو کار من را گرفت. علاقه شخصی داشتم.


به استناد آرشیو رسانه ها، یک دهه است که کارشناسان و مسئولان، با توصیف‌هایی مثل شلخته و به هم ریخته، از وضعیت معماری مشهد گله می‌کنند و در عمل، اتفاق خاصی نمی‌افتد. چرا؟

به ریشه‌های تاریخی اشاره‌ای می‌کنم تا بدانید ماجرا قدیمی‌تر از این حرف هاست. ما جریان نفوذ و قدرت را در معماری و شهرسازی نادیده می‌گیریم. مثال می‌زنم. تاریخ خوانده اید و می‌دانید که در دوره رضاخان، وقتی دستور کشف حجاب داده شد، در مشهد چه واکنش‌هایی داشت. بر اساس اسناد می‌گویم که حدود ۱۰ سال بعد از واقعه گوهرشاد، تغییر در معماری خانه‌های ایرانی با دوطبقه شدن خانه‌ها و پنجره‌های رو به کوچه شروع شد.
روی موضوع حجاب و عفاف، مؤثر بود، اما هیچ کس اعتراض نکرد.


چند وقتی است که نمای رومی و نماد‌های آن را در ساختمان‌های شهر زیاد می‌بینیم. مگر می‌شود به طور خودکار، در یک بازه زمانی، در همه کشور یک نمای غربی رونق بگیرد؟ برخی انتقاد‌ها درباره وضعیت امروز معماری مشهد از سوی کسانی مطرح می‌شود که هم ایده هایشان در شهر اجرا شده است و هم به آن اعتراض دارند.


نمونه اش میدان شهدا. نمونه دیگرش هتل‌هایی که بر حرم مطهر، اِشراف دارد و معماری اش با کیش فرقی نمی‌کند. معماری هتل، غربی است و با رنگ فیروزه‌ای روی آن نوشته شده «السلام علیک یا علی بن موسی الرضا». این، توهین به معماری اسلامی ایرانی و پایین آوردن سطح کار است؛

 

 

و راهکار؟

کمتر کسی می‌پرسد در حالی که اگر این سؤال نباشد، صحبت‌ها فانتزی است. مشهد، انبوهی از بافت‌های فرسوده و ناکارآمد دارد. باید در مقیاس کوچک، محله‌ای اختصاص داده شود تا کسانی که مدعی و برنامه دار هستند به صورت آزمایشی معماری ایرانی اسلامی را اجرا کنند.


چطور به اجرا ورود شود در حالی که در مبانی نظری مشکل داریم و مفاهیم معماری ایرانی اسلامی را تئوریزه نکرده ایم؟

با ایجاد اتاق فکر و بارش فکری میان صاحب نظران می‌توان به خروجی رسید، به شرطی که مباحث را تک بعدی نبینیم و شبکه‌ای کار کنیم. نگوییم معماری و شهرسازی به انسان شناسی چه ربطی دارد. داریم بنا و شهر را برای زیست خانواده مسلمانِ ایرانی می‌سازیم، نه انسان فردگرای غربی.


خبر خوبی در‌زمینه معماری ایرانی اسلامی دارید؛ اتفاقی از جنس حرکت؟

خبر خوب؟ نه. اگر دارید بگویید ما هم خوشحال شویم! تا جایی‌که خبر دارم، تلاش‌ها، پراکنده و در حد جوانه است. نمی‌دانم به نتیجه می‌رسد یا نه. آگاهی و مطالبه مردم، خیلی مؤثر است.


رفتار مسئولان با ایده‌های امثال شما چیست؟

وضعیت در مشهد بهتر است. می‌دانند درباره چه چیزی صحبت می‌کنی. نهایت این است که بگویند نمی‌شود؛ حتی در سطح محله، بودجه نیست، الان وقتش نیست و .... استان‌های دیگری که مراجعه شده، همین هم نیست. طرف، مسئول بود و می‌گفت اصلا نمی‌فهمم دارید چه می‌گویید!

ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۰
خدا
۱۷:۴۶ - ۱۴۰۳/۰۵/۲۴
وقتی آقازاده هستی و با کمک پدر به جایی برسی معلومه چنین مقاله ضعیفی دست آورد شما میشه