آموزه‌های دینی به‌ویژه در اسلام، به خانواده به‌عنوان بنیان جامعه اهمیت فراوانی می‌دهند و ویژگی‌های یک خانواده سالم و پویا را به تفصیل بیان کرده‌اند. در خانواده سالم و پویا، اعضا به یکدیگر محبت دارند، به یکدیگر احترام می‌گذارند و با هم همکاری و از هم حمایت کرده و برای رسیدن به اهداف مشترک تلاش می‌کنند.
داشتن ایمان قوی به خداوند و عمل به دستورات دینی، پایه و اساس یک خانواده سالم است. ایمان، باعث ایجاد آرامش، امید و محبت بین اعضای خانواده می‌شود و به آنها کمک می‌کند تا مشکلات را با صبر و بردباری تحمل کنند. محبت و مهربانی بین اعضای خانواده، مانند چسبی است که همه را به‌هم پیوند می‌دهد.
احترام متقابل، گذشت، بخشش و همدلی جزو نشانه‌های محبت و مهربانی در خانواده است و رعایت عدالت، از دیگر ویژگی‌هایی است که بنا بر آموزه‌های دینی، خانواده را سالم، پویا و اثرگذار می‌کند. زندگی خانوادگی پر از فرازونشیب است. اینجا صبر و بردباری دربرابر مشکلات و اختلافات احتمالی است که به بنیان خانواده استحکام می‌بخشد. همچنین، تصمیم‌های مهم خانوادگی باید با مشورت و گفت‌وگوی همه اعضای خانواده گرفته شود.
این امر باعث می‌شود همه احساس مشارکت و از تصمیم گرفته‌شده حمایت کنند. هر عضوی از خانواده، نیاز‌های خاص خود را دارد. توجه به این نیاز‌ها و تلاش برای برآورده کردن آنها، باعث ایجاد حس امنیت و آرامش در خانواده می‌شود. علاوه‌بر این، تربیت فرزندان براساس آموزه‌های دینی و اخلاقی، یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است. فرزندان باید از کودکی با ارزش‌های اسلامی آشنا شوند و به آنها پایبند باشند.
پرهیز از گناه و معصیت: پرهیز از گناه و معصیت، باعث حفظ پاکی و طهارت خانواده می‌شود. گناه، باعث ایجاد اختلاف، کدورت و نابودی خانواده می‌شود. البته علاوه‌بر موارد فوق، آموزه‌های دینی بر اهمیت عواملی مانند حفظ حریم و حرمت خانواده، همکاری و مشارکت در کار‌های خانه، قدرشناسی و تشکر از یکدیگر، پرهیز از تهمت و بدگویی و احترام به بزرگ‌تر‌ها نیز تأکید فراوان می‌کنند.
آیات قرآنی درباره خانواده سالم و پویا
قرآن به موضوع خانواده و روابط خانوادگی توجه ویژه‌ای دارد و در آیات مختلف، به ویژگی‌های یک خانواده سالم و پویا اشاره می‌کند؛ مثل آیه ۲۱ سوره روم که می‌فرماید: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَوَدَّه وَرَحْمَه إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ: و از نشانه‌های قدرت او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا درکنار آنها آرامش یابید و درمیان شما مودت و رحمت قرار داد. در این (نعمت) برای گروهی که می‌اندیشند، نشانه‌هایی است».
خداوند در این آیه به‌زیبایی به مسئله تشکیل خانواده و اهمیت آن می‌پردازد؛ اینکه با آفرینش همسر، محیطی آرام و امن برای انسان فراهم کرده است و مودت و رحمت را پایه‌های اصلی سکینه و سلامت و آرامش این رابطه قرار داده است.
علاوه‌بر این در آیه ۱۶ سوره مبارک نحل می‌فرماید: «وَ وَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ؛ و ما به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند؛ زیرا مادرش او را با ضعف حمل کرد و از شیر گرفتن او دو سال گذشت. پس، از من و از پدر و مادرت تشکر کن که بازگشت همه به سوی من است». این آیه بر اهمیت نیکی به والدین و شکرگزاری از آنها تأکید می‌کند. والدین نقش بسیار مهمی در تربیت فرزندان دارند و نیکی به آنها از بزرگ‌ترین عبادات است.
قدردانی و قدرشناسی و احترام در بین اعضای خانواده، موجب سلامت و پویایی آن خانواده می‌شود. احادیث هم درباره ویژگی‌های خانواده سالم و پویا تصریحات و توصیه‌هایی دارند که رعایت آنها بنیان خانواده را تقویت می‌کند؛ در حدیث است: «هیچ بنایی در اسلام نزد خدا محبوب‌تر از ازدواج نیست». اصل تشکیل خانواده و ازدواج از نظر اسلام بسیار ارزشمند است و یکی از مهم‌ترین بنا‌های سالم و پویای جامعه اسلامی شناخته می‌شود.
پیام مشترک احادیث مرتبط این است که خانواده به‌عنوان بنیان جامعه، از دیدگاه اسلام بسیار مهم است. رفتار نیک، مهربانی و محبت بین اعضای خانواده، کلید داشتن یک خانواده سالم و پویاست. احترام متقابل: احترام به حقوق یکدیگر، به‌ویژه همسر و والدین، از اصول اساسی یک خانواده موفق است. هر عضوی از خانواده مسئولیت‌هایی دارد که باید به آنها عمل کند و مسئولیت‌پذیر باشد. برقراری ارتباط مؤثر و ارتباط صمیمانه و گفت‌وگوی سازنده بین اعضای خانواده، باعث تقویت پیوند‌های خانوادگی می‌شود.