بحث درباره نقش زنان در خانواده، یکی از موضوعات مهم و بحثبرانگیز در جوامع مختلف، بهویژه در جوامع اسلامی است. اسلام بهعنوان دینی جامع، برای همه ابعاد زندگی انسانها، ازجمله خانواده، قوانین و دستوراتی دارد. در آموزههای دین اسلام، جایگاه زن و نقش او در خانواده بهروشنی بیان شده است. اسلام برای زن، جایگاه والایی قائل است و او را شریک زندگی مرد میداند.
درعینحال، نقشها و مسئولیتهای هر یک از زوجین در خانواده، متفاوت تعریف شده است. از دیدگاه اسلام، زن در خانواده مسئولیتهای مهمی برعهده دارد که برخی از آنها عبارتند از: همسر بودن؛ زن در اسلام، شریک زندگی مرد است و باید درکنار او به ساختن خانوادهای سالم و پایدار کمک کند.
مادر بودن: تربیت فرزندان، یکی از وظایف مهم زن در اسلام است. مادران، اولین و مؤثرترین آموزگاران فرزندان هستند و نقش بسیار مهمی در شکلگیری و پرورش شخصیت آنها دارند.
خانهداری: زن در اسلام، مسئولیت نگهداری از خانه و اداره امور داخلی آن را بر عهده دارد.
همکاری با همسر: زن همواره درکنار همسر خود، به پیشرفت و تعالی خانواده کمک میکند و در تصمیمگیریهای مهم خانواده مشارکت دارد.
تکریم و احترام: اسلام بر تکریم و احترام به زن، بسیار تأکید کرده است. پیامبر اسلام (ص) فرمودهاند: «بهترین شما کسی است که بهترین رفتار را با همسرش داشته باشد».
عدالت: اسلام به مردان توصیه میکند با همسران خود با مهرورزی و عدالت رفتار و حقوق آنها را رعایت کنند.
همکاری و مشارکت: زن و مرد باید درکنار هم و با همدلی و همکاری یکدیگر به اداره امور خانواده بپردازند.
توجه به تفاوتها: اسلام به تفاوتهای طبیعی بین زن و مرد توجه کرده است و از اینرو، نقشها و مسئولیتهای هریک از آنها را متفاوت، تعریف کرده است.
بنابراین، اسلام برای زن جایگاهی والا قائل است و او را شریک زندگی مرد میداند. نقشهای زن در خانواده، متنوع و مهم است و شامل همسر بودن، مادر بودن، خانهداری و نگهداری از خانه و همکاری با همسر میشود. با این حال، در تفسیر و کاربرد این نقشها، در عصر حاضر، با توجه به تغییرات اجتماعی و فرهنگی، چالشهای جدیدی نیز بروز پیدا کرده است. برقراری تعادل بین مسئولیتهای خانوادگی و اجتماعی برای زنان در عصر حاضر، یکی از چالشهای مهم و پیچیدهای است که بسیاری از زنان با آن مواجه هستند. این تعادل، نیازمند برنامهریزی دقیق، حمایت خانواده و جامعه و همچنین انعطافپذیری است.
برای درک دقیق نقش زن در خانواده از دیدگاه اسلام، مراجعه به قرآن کریم و روایات اهلبیت (ع) ضروری است. این منابع، بهعنوان منابع اصلی و معتبر، دیدگاه اسلام را درباره این موضوع روشن میسازند.
آیه قوامیت: «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ...» (نساء، ۳۴) به مسئله قوامیت مرد بر زن اشاره میکند، اما این قوامیت به معنای سلطه نیست، بلکه به معنای مسئولیت بیشتر مرد در اداره خانواده است. همچنین، این آیه بر نقش زن در حفظ خانواده و اطاعت از همسر تأکید میکند.
آیه همکاری و همزیستی: سوره روم، آیه ۲۱. این آیه به نقش ازدواج در ایجاد آرامش و محبت بین زن و مرد، اشاره و بر اهمیت همکاری و همزیستی آنها تأکید میکند.
حضرت فاطمه (س) الگوی کامل یک زن مسلمان است. روایاتی درباره نقش ایشان در خانه و تربیت فرزندان وجود دارد که نشاندهنده اهمیت نقش زن در خانواده است. ائمه اطهار (ع) بر احترام به زن و رعایت حقوق او تأکید فراوان کردهاند. درمجموع با توجه به آموزههای قرآنی و حدیثی، میتوان نتیجه گرفت که زن و مرد در اسلام دارای حقوق و مسئولیتهای برابر هستند.
زن در خانواده نقش بسیار مهمی در تربیت فرزندان، حفظ آرامش خانواده و همکاری با همسر دارد. اسلام بر احترام متقابل بین زن و مرد تأکید میکند. قوامیت مرد به معنای سلطه بر زن نیست، بلکه به معنای مسئولیت بیشتر مرد در اداره خانواده است. از دیدگاه اسلام، زن و مرد هر دو نقشهای مهم و مکمل در خانواده دارند. هر دو مسئولیتهایی دارند و هر دو در موفقیت و سعادت خانواده نقشآفرین هستند.