خانواده به‌عنوان اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی، نقش محوری در شکل‌گیری شخصیت افراد و بسط و گسترش جامعه ایفا می‌کند. دین نیز به‌عنوان یک نظام اعتقادی، اخلاقی و رفتاری، یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر روابط خانوادگی شناخته می‌شود.
ارائه چارچوب ارزشی و اخلاقی: دین با ارائه مجموعه‌ای از ارزش‌ها و هنجار‌های اخلاقی، به اعضای خانواده جهت‌گیری درست و توحیدی می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا در تصمیم‌گیری‌ها و تعاملات خود، معیار‌های مشخص و منطقی داشته باشند. این چارچوب ارزشی، به‌ویژه در مواقع بحران و اختلاف، می‌تواند به‌منزله یک میثاق و راهنمای مشترک عمل کند.
تأکید بر اهمیت خانواده: در بیشتر ادیان آسمانی به‌ویژه دین مبین اسلام، خانواده یک نهاد مقدس و مورد احترام، معرفی شده است. این تأکید، باعث می‌شود که اعضای خانواده احساس مسئولیت بیشتری دربرابر یکدیگر داشته باشند و برای حفظ و تقویت روابط خانوادگی تلاش مضاعف کنند.
تأکید بر تعهد و وفاداری: آموزه‌های دینی به اعضای خانواده یادآوری می‌کند که تعهد و وفاداری به یکدیگر، از اصول اساسی زندگی سالم و مستحکم خانوادگی است. این امر، به‌ویژه در روابط زناشویی، از اهمیت فراوان برخوردار است.
ترویج فضایل اخلاقی: دین، فضایل اخلاقی مانند مهربانی، بخشش و گذشت، صبر، تحمل، صداقت و امانت‌داری را ترویج می‌دهد. این فضایل، به بهبود روابط خانوادگی و ایجاد فضای صمیمی‌تر کمک می‌کنند.
ارائه راهکار‌های حل تعارض: ادیان الهی، راهکار‌هایی برای حل تعارض‌ها و اختلاف‌های خانوادگی پیشنهاد می‌دهند؛ به‌عنوان مثال در اسلام، مفاهیمی مانند مشورت، گذشت و عفو و بخشش، ابزار‌هایی برای حل اختلاف معرفی شده‌اند.
ایجاد امید و معنویت: دین به افراد، امید و معنویت می‌دهد و به آنها کمک می‌کند با مشکلات و سختی‌های زندگی روبه‌رو شوند. این امید و معنویت، می‌تواند به رشد و تعالی و تقویت روحیه اعضای خانواده و بهبود روابط بین آنها کمک کند.
تأکید بر تربیت دینی فرزندان: دین به والدین یادآوری می‌کند که تربیت صحیح و دینی فرزندان، از وظایف مهم آنهاست. تربیت دینی، به فرزندان کمک می‌کند تا شخصیت سالمی پیدا کنند و در آینده، اعضای مفید و مؤثری برای جامعه باشند.
در قرآن کریم، سوره روم، آیه۲۱ آمده است: «و از نشانه‌های قدرت او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا درکنار آنان آرامش یابید و درمیان شما مودت و رحمت قرار داد. در این (نعمت) برای گروهی که اندیشه می‌کنند، نشانه‌ها (ی روشن) است».
خداوند متعال در این آیه مبارک، تشکیل خانواده را یکی از نشانه‌های قدرت خود دانسته و بر اهمیت آرامش، مودت و رحمت در روابط همسرانه تأکید کرده است. این مفاهیم، پایه‌های اصلی یک خانواده سالم و پایدار هستند و دین اسلام با تأکید بر آنها، به تقویت روابط خانوادگی کمک می‌کند.
حدیث شریفی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که اهمیت بسیار زیاد موضوع ازدواج و تشکیل خانواده از منظر «دین‌داری» و «دین‌مداری» را نشان می‌دهد: «هرکه ازدواج کند، نصف دین خود را تکمیل کرده است، پس باید در نصف دیگر آن، از خدا بترسد».
تشکیل خانواده باعث می‌شود فرد به تعهدات دینی خود بیشتر پایبند باشد و در مسیر رشد معنوی قرار گیرد؛ چراکه بخش بزرگی از زمینه‌های به گناه افتادن انسان، با ازدواج و تشکیل خانواده از بین می‌رود. نصف دیگر دین که در این حدیث اشاره شده است، به معنای رعایت تقوای الهی و پرهیزکاری در دیگر عرصه‌هاست؛ فردی که ازدواج می‌کند، باید علاوه‌بر مسئولیت‌های خانوادگی، به وظایف دینی خود نیز عمل و با تقوای الهی زندگی کند و خود را علاوه‌بر گناهان جنسی، از دیگر گناهان نیز بازدارد.
به طور خلاصه طبق آموزه‌های قرآنی و حدیثی، نهاد دین به‌ویژه دین جامع اسلام، با ارائه چارچوب و نظام ارزشی، تقویت پیوند‌های خانوادگی، ترویج فضایل اخلاقی و پیشنهاد راهکار‌های حل تعارض در خانواده، نقش مهمی در تحکیم بنیان خانواده ایفا می‌کند؛ البته تأثیر دین بر خانواده، به عوامل مختلفی، چون نوع دین و میزان پایبندی به آن، تفسیر و فهم دین و شیوه اجرای آموزه‌های دینی در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه نیز بستگی دارد.