وقتی مشکلات معیشتی و محدودیتهای اقتصادی در جامعه افزایش پیدا کند، مسائلی در حوزههای اجتماعی و فرهنگی ظاهر میشود که به چهره خندان، زیبا و سالم جامعه خدشه وارد میسازد. «فقر» پدیدهای تلخ و نامطلوب است و بنا به قول مشهوری «از دری که فقر وارد شود، از در دیگر ایمان بیرون میرود».
زمانی که رفاه عمومی کاهش و فقر گسترش یابد، از دل این پدیدهها رفتارهای تلختر و نامناسبتری متولد میشود که گاه در جوامع مشاهده میشود. یکی از این رفتارها تکدیگری، اظهار به نداری در فضای عمومی و مطالبه پول و کمک از مردم بدون انجام کار یا خدمترسانی خاص است؛ البته این همه ماجرا نیست. هرچند «تکدیگری» امری ناپسند و نادرست است، در مواقعی که واقعا از سر ناچاری و نبود ظرفیت و زمینهای برای کسب درآمد از راههای متعارف و حلال باشد، بهگونهای میتوان آن را توجیه کرد.
مشکل اساسی وقتی است که عدهای سودجو با فریب مردم، خود را نادار و ناچار نشان میدهند و بهاصطلاح میخواهند از سادهترین راه، بخشی از دسترنج دیگران را از آن خود کنند و متأسفانه چه بسیار متکدیانی که درآمدهای میلیونی از این راه به دست آوردهاند. روی دیگر این پدیده، افرادی هستند که «نادار» هستند، اما «ناچار» نیستند. این دسته، افرادیاند که هرچند توانایی دارند و ظرفیتهایی برای آنها وجود دارد، شانه زیر بار کار نمیدهند و از اظهار فقر در جامعه ابایی ندارد.
باور کنید برخی متکدیان و مددجویان تحت حمایت مؤسسههای خیریه و مؤسسههای حمایتی، حاضر هستند مستمری و بسته معیشتی دریافت کنند، اما زیر بار کارهای پیشنهادی برای درآمدزایی نروند که این نشان از ناچاری نیست و پیامی دیگر دارد که از آن بهعنوان منفعتطلبی، تنبلی و سودجویی بدون انجام کار و بدون خدمترسانی یاد میشود.
تکدی را میتوان «دستدرازی کردن برای کسب درآمد» تعریف کرد. بدیهی است که تکدیگری نهتنها یک جرم و آسیب اجتماعی مخرب است، بلکه منجر به ناهنجاریهای اجتماعی دیگر نیز میشود و درمجموع میتوان گفت گدایی، محصول نابسامانیهای اجتماعی و فرهنگی در جامعه است.
تکدیگری صورتی از زندگی ارزانقیمت است که تنها بهای آن «فقر مناعت طبع» و «سیر قهقرایی کمال انسان» است. این پدیده ناپسند اجتماعی سبب میشود فردی را که بهراستی نیاز به کمک و حمایت مردم برای اداره زندگی خویش دارد، نتوان از افراد سودجو تفکیک کرد.
باید مجموعههای خیریه، مؤسسههای حمایتی و دستاندرکاران فرهنگی و اجتماعی، سازوکارهایی طراحی کنند که در مرحله اول، محرومان و افراد دارای شرایط دریافت حمایت و کمک، بهصورت دقیق و فراگیر شناسایی شوند، دوم فرهنگسازی عمومی برای کمک به محرومان در قالب قانونی و رسمی از طریق مراجع ذیصلاح توسعه یابد و سوم بساط تکدیگر و افراد سودجو که با اظهار به نداری و سوءاستفاده از احساسات مردم برای خود کسبوکار نامناسبی ایجاد کردهاند، جمع شود.