سحر معلمی- شهرآرانیوز، نام حضرت زهرا (س) قرن‌هاست که با نذر و دعای زنان خراسانی آمیخته است، ارادتی که در پهن کردن سفره‌های حاجت و پخت آش‌ها رنگ گرفته و شاید مشهورترینشان پخت سمنو باشد، اما جلوه‌های حضور بانوی دو عالم در این‌ها خلاصه نمی‌شود و خراسان و زنان با ایمانش رسم‌هایی چنین بی شمار دارند.
مراسم پخت آش «ابودردا» که نام درستش به روایت دکتر ابراهیم شکورزاده بلوری در کتاب «عقاید و رسوم مردم خراسان» «ابوالدرداء» است، یکی از همین رسوم ویژه زنان است که انجام می‌گیرد.
در این رسم که روز چهارشنبه آخر صفر انجام می‌شود، هنگام طلوع آفتاب، صاحب نذر چادر به سر میکند، کاسه‌ای در دست می‌گیرد و از هفت زن در هفت خانه مقداری حبوبات برای پخت آش جمع میکند.
ناگفته نماند که نام یکی از این زنان باید حتما فاطمه باشد. او سپس این حبوبات را با چند قلم سبزی مخلوط میکند، آشی میپزد و بین فقرا تقسیم میکند. پخت این آش قوانینی دارد که ساخت دو عروسک زن و مرد و انباشتن شکم‌های آنان از حبوبات و نماز خواندن هنگام پختن آن از جمله آنهاست.
پخت دیگچه حضرت زهرا (س) که این هم در چهارشنبه آخر ماه صفر پخته می‌شود، یکی دیگر از رسوم ویژه به نیت بی‌بی دو عالم است. زنان در هنگام پخت این دیگچه شمع روشن می‌کنند و نماز حاجت می‌خوانند.
بعد دیگچه را به اتاق خلوتی می‌برند. در تمام این مدت در ظرف نباید باز شود و به اصطلاح نامحرم یا غیر زن آن را ببیند یا از آن بخورد. همچنین برای روشنایی اتاقی که سفره این نذر در آن پهن است از شمع یا چراغ استفاده می‌شود و روشن کردن برق ممنوع است.
آش اماج‌کماج یکی دیگر از غذا‌های نذری است که با نام حضرت فاطمه (س) گره خورده است. طریقه اجرای این نذر آن است که جمعی از زنان شب سه‌شنبه با پای برهنه در حالی که ظرفی در دست دارند به در خانه هفت زن که نامشان فاطمه است می‌روند و طلب آرد می‌کنند.
بعد آرد‌ها را با روغن زعفران خمیر می‌کنند، در اتاقی می‌گذارند و در را تا صبح فردا قفل می‌کنند، زیرا رسم است هیچ‌کس نباید به آن اتاق قدم بگذارد و خمیر را تماشا کند.
صبح روز سه‌شنبه نزدیک طلوع آفتاب هفت شمع را درون یک سینی می‌گذارند و تا ظهر خاموش نگه می‌دارند. هنگام ظهر، زنان دست به کار طبخ نان کماج و آش اماج می‌شوند.
در ادامه این مراسم، ابتدا صاحب نذر و زنی باایمان و پاک به درون اتاق می‌رود، دو رکعت نماز می‌خواند و یک دور تسبیح می‌گرداند و ذکر می‌گوید.
بعد خمیر را به قسمت‌های مساوی تقسیم می‌کنند و نان کماج می‌پزند. زنان سپس باقیمانده خمیر را که از گوشه خمیر‌ها مانده، از صافی رد می‌کنند وقتی خمیر به شکل دانه‌های ماش پایین می‌افتد، آن را برای پخت آش جمع می‌کنند.
در خراسان، به این دانه‌های خمیر اماج می‌گویند که با مقداری حبوبات تفت می‌خورد و به آش تبدیل می‌شود. پس از پخت کماج و اماج، زنی که در خراسان قدیم ذکر مرثیه می‌گفته و به «آتو» معروف بوده است، روضه می‌خواند و زنان به شیوه خود عزاداری می‌کنند.