هر دارویی را برای سرماخوردگی نخورید

مهرناز میرزاده |سرماخوردگی بیماری چندان نگران کننده‌ای نیست. معمولا خفیف است و درمدت کوتاهی هم درمان می‌شود. این بیماری مجموعه علائمی است از درگیری بدن با یکی از هزاران نوع ویروس سرماخوردگی موجود در اطراف ما. جالب است که بدانید هرکدام از ما فقط یک بار به یکی از این ویروس‌ها مبتلا می‌شویم، اما به دلیل زیاد بودن تعدادشان، فرد در طول عمر خود صد‌ها بار به سرماخوردگی مبتلا می‌شود.
بزرگ سالان معمولا دو تا سه بار درسال این بیماری را تجربه می‌کنند که به وضعیت سلامت عمومی بدن، سن و درمعرض ویروس بودن بستگی دارد، اما در کودکان دفعات ابتلا بیشتر است. با آنکه دارو‌های زیادی برای سرماخوردگی تولید شده است باید گفت که درمان مشخصی برای آن وجود ندارد و بیشتر دارو‌ها برای کم کردن علائم آن است. در ادامه به برخی از این دارو‌های رایج اشاره‌ای می‌کنیم.

دارو‌های مرکب (تلفیق چند ماده موثر در یک دارو)
بسیاری از دارو‌های سرماخوردگی ترکیبی از چند دارو هستند. این دارو‌ها در بازار، اسم‌های گوناگونی دارند: ادُلت کلد، کلداستاپ و... برای مثال حاوی یک ضداحتقان، یک آنتی‌هیستامین، یک ضدسرفه و یک ضددرد هستند، بنابراین وقتی چنین دارو‌هایی را می‌خورید، درواقع همه این دارو‌ها را با هم مصرف کرده‌اید درحالی‌که شاید شما نیازی به بعضی از آن‌ها نداشته باشید.
دارو‌های تب‌بر
تب، پاسخ بدن درمقابله با ویروس‌ها و باکتری‌هاست و گاهی لازم است برای فروکش آن دارو مصرف کرد. دارو‌هایی مانند استامینوفن، آسپیرین و ایبوپروفن هم آثار ضددرد و هم آثار ضدتب دارند. (اگر باوجود مصرف دارو بازهم تب داشتید یا درجه بدنتان بالاتر رفت یا تب بیش از ۳روز طول کشید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.)
دارو‌های ضداحتقان بینی
زمانی که بینی دچار گرفتگی می‌شود، دارو‌های ضداحتقان کمک خوبی هستند. آن‌ها التهاب را در راه‌های بینی کم می‌کنند و اجازه می‌دهند فرد راحت‌تر از راه بینی تنفس کند. ضد احتقان‌ها یا خوراکی‌اند یا اسپری: قرص‌ها و شربت‌هایی مانند فنیل افرین و سودوافدرین ضداحتقان‌های خوراکی محسوب می‌شوند. این دارو‌ها با اینکه آثار ضداحتقان خوبی دارند، مانند همه دارو‌ها عوارضی هم دارند، برای نمونه تهوع، گیجی و مشکل خواب. افراد با فشارخون بالا، دیابت، مشکل قلبی و تیروئید و زنان باردار و شیرده بهتر است قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنند. اسپری بینی ضداحتقان هم ممکن است باعث سوزش و خشکی بینی شود. مصرف این اسپری‌ها نباید بیش از ۳روز پشت سر هم ادامه پیدا کند، چون باعث بدتر شدن وضعیت احتقان می‌شود.
دارو‌های رفع آبریزش بینی
اگر عطسه و آبریزش بینی داشته باشید، آنتی‌هیستامین‌هایی مانند کلرفنیرآمین و دیفن هیدرامین موثر هستند. این دارو‌ها با مسدودکردن آثار حساسیت در خشک کردن راه‌های بینی مؤثرند و عارضه مهمی هم که دارند خواب آلودگی است.
دارو‌های ضدسرفه
دو نوع هستند؛ سرکوب کننده سرفه و خلط آور. سرکوب کننده‌هایی مانند دکسترومتورفان باعث توقف سرفه می‌شوند و لازم است که درباره نحوه و مقدار مصرف آن‌ها از یک داروساز مشاوره بگیرید. این دارو هم عوارضی مانند گیجی، تهوع و معده درد دارد. دارو‌های خلط‌آور (اکسپکتورانت) با نازک کردن مخاط، گرفتگی قفسه‌سینه را رفع و سرفه کردن را راحت‌تر می‌کنند. برخی از دارو‌ها ترکیبی از هر دونوع هستند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
مصرف آنتی‌بیوتیک در درمان سرماخوردگی اثری ندارد، چون سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است و آنتی‌بیوتیک هم روی ویروس عمل نمی‌کند.

چند توصیه کاربردی:
دارو را طبق نیاز مصرف کنید، برای مثال اگر فقط آبریزش بینی دارید، یک آنتی‌هیستامین کافی است یا اگر سرفه می‌کنید، یک داروی ضدسرفه را انتخاب کنید. قبل از مصرف دارو هم روی جعبه آن را مطالعه کنید یا از یک داروساز مشاوره بخواهید.
دارو‌های سرماخوردگی به دو نوع داروی روز و داروی شب تقسیم می‌شوند. هر دوی این دارو‌ها معمولا مشابه هستند. در دارو‌های روز، عوامل خواب‌آلود کننده مانند آنتی‌هیستامین وجود ندارد یا کمتر است، اما دارو‌های شب معمولا حاوی عوامل ضددرد، ضدتب و آنتی‌هیستامین هستند. بنابراین، مراقب باشید چه دارویی را می‌خورید.
مواد مؤثر دارو‌های سرماخوردگی کودکان، تقریبا مشابه دارو‌های بزرگ‌سالان است، اما تفاوت‌هایی هم دارد. برای نمونه در دارو‌های سرماخوردگی کودکان، عوامل ضداحتقان کمتری به‌کار رفته است یا آسپیرین ندارد، چون می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در کودکان شود. همچنین مقدار مواد موثره در دارو‌های بزرگ‌سالان، براساس وزن یک فرد بالغ (حدود ۷۰ کیلوگرم) تعیین می‌شود و این مقدار برای کودکان اصلا مناسب نیست. مصرف دارو در کودکان باید با حساسیت زیادی انجام شود، چون می‌تواند باعث مسمومیت دارویی شود. بنابراین، مصرف دارو‌های سرماخوردگی برای کودکان زیر ۲سال بدون نسخه و دستور پزشک، ممنوع است.