رنگ بهار بر رخسار حاشیه شهر

محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ رد آتش و سیاهی، پای دیوار‌ها و بلوکه‌های سیمانی زمین‌های افتاده دیگر پیدا نیست. بلوکه‌ها را یکدست رنگ سفید زده اند و روی هر بلوکه نقشی از بهار کشیده اند. نقش پروانه‌ای با بال‌های نارنجی، ماهی‌های قرمز، گل‌های بهاری و منظره‌هایی از طبیعت بهاری بر تن بلوکه‌ها و دیوار‌های سخت و زمخت سیمانی کشیده شده است.

تا همین چند روز پیش معتادان کارتن خواب کنار این دیوار‌ها و بلوکه‌ها زباله‌ها را به آتش می‌کشیدند و جایی برای استعمال موادشان بود. حالا با حضور نیرو‌های مردمی و سمن‌ها در کنار نیرو‌های خدمات شهری، این دیوار‌ها و بلوکه‌ها رنگ رخسار عوض کرده اند. نازیبایی‌ها و سیاهی‌ها از تن دیوار‌ها و بلوکه‌های سیمانی کنار خیابان‌ها محو شده و جای آن نقاشی‌های زیبا و نماد‌های فصل بهار نشسته است. به جز زیباسازی، معتادان کارتن خواب بساطشان را از کنار این دیوار‌ها و بلوکه‌ها جمع کرده اند و رهگذران بدون هراس از این گذر‌ها عبور می‌کنند.

به دنبال تیم‌های پویش محله بهاری تا محله پنجتن در حاشیه شهر آمده ایم. در این پویش ۱۶ محله حاشیه مشهد، رنگ تازه‌ای گرفته و محرومیت کم رنگ‌تر از پیش شده است. رنگ تازه جدول ها، تابلو‌های راهنمایی و رانندگی، المان ها، گل کاری‌ها و جنب و جوش رهگذران همه نوید رسیدن بهار را می‌دهند. کمی بالاتر از تابلوی پنجتن ۴۵ محمدجواد در حال نقاشی بر روی تن یکی از همین بلوکه‌های زمخت سیمانی است. می‌گوید: قبلا مردم همین محله هم خیلی جرئت نمی‌کردند از کنار این دیوار‌ها که پشتشان زمین خالی و رها شده است، عبور کنند، اما حالا با رنگ آمیزی و نقاشی این دیوار‌ها و بلوکه ها، حتی اهالی غریبه که با ماشین از این نقطه می‌گذرند، کنار خیابان ترمز می‌زنند و با این نقوش عکس یادگاری می‌گیرند.

محمدجواد از اهالی همین محله از محلات حاشیه شهر است که به نقاشی علاقه داشته و حالا وقتی شهرداری پویش محله بهاری را کلید زده است، او هم با اشتیاق قلم برداشته و یک هفته است تمام روزش را پای این بلوکه‌ها و دیوار‌های سیمانی به نقاشی و رنگ آمیزی سپری می‌کند. خوش حال است چهره محله شان تغییر کرده و نقش زیبایی‌های بهار به جای رد سیاهی و ذغال نوشته‌ها و نازیبایی‌های قبلی دیوار‌ها و بلوکه‌ها نشسته است.

در‌هایی به رنگ آبی آسمانی و صدفی

محله پنجتن را به سمت مهرآباد، یکی دیگر از ۱۶ محله منتخب طرح پویش بهاری، در پیش می‌گیریم. گروهی دیگر از سمن ها، طلاب و مردم در کنار نیرو‌های خدمات شهری در این نقطه از حاشیه شهر مشغول زیباسازی برای رسیدن بهار هستند. چند طلبه هم در جمعشان دیده می‌شود.

حاج آقا علیزاده طلبه جوانی است که با هدف تغییر چهره کوچه‌های حاشیه شهر برای استقبال از بهار در طرح پویش بهاری شرکت کرده است. آن‌ها درِ منازل خانواده‌های شهدا را رنگ آمیزی می‌کنند. طلبه جوان با اشاره انگشت، درِ آبی آسمانی رنگی را نشان می‌دهد که در انتهای کوچه تازه رنگ آمیزی آن را تمام کرده اند و سراغ منزل دیگری رفته اند. در منزلی که تازه با اذن صاحب خانه شروع به رنگ آمیزی آن کرده اند، منزل یکی از شهدای مدافع حرم است.

طلبه جوان همان طور که چهارچوب در را رنگ آبی آسمانی می‌زند، می‌گوید: شاید حل کردن خیلی از مشکلات زیرساختی و بصری در حاشیه شهر سال‌ها طول بکشد و بودجه‌های کلان بخواهد، اما اهالی این محلات حتی با کوچک‌ترین قدم‌ها امیدوار می‌شوند به زیباسازی محل زندگی شان. چنانکه در طول یک هفته در طرح پویش، این بازخورد‌ها را از ساکنان گرفته ایم. حتی تابلوی سر کوچه‌ای را رنگ آمیزی کرده ایم. مردم با این نگاه که به زیباسازی محلات آن‌ها توجه می‌شود، حس خوبی دارند.

خلاصی همسایه‌ها از خاک و نخاله‌های رها شده

در بین ۱۶ محله منتخب طرح محله بهاری، خیابان بوکانی نقطه دیگری از حاشیه شهر است که سر می‌زنیم. با کمک گروهی از سمن ها، مردم محله و نیرو‌های خدمات شهری، خاک و نخاله‌های ساختمانی از کنار ساختمان‌های رها شده و مخروبه و زمین‌های افتاده، جمع آوری و به بیرون از شهر منتقل می‌شود. یکی از کسبه محله بوکانی که در پویش محله بهاری شرکت کرده، به نیرو‌های خدمات شهری کمک می‌کند. این کسبه می‌گوید: شاید همه بگوییم این وظیفه شهرداری است که دم عید همه جا را تمیز و رنگ آمیزی و گل کاری کند، اما برای بعضی از کار‌ها اگر خودمان پیش قدم بشویم، هم کار‌های مد نظر اهالی انجام می‌شود، هم سهمی در زیباسازی محله مان داشته ایم.

برخی از خانم‌های چند منزل هم جوار زمین افتاده از خانه بیرون آمده اند و جمع آوری خاک و نخاله‌ها را به تماشا نشسته اند. یکی از خانم‌ها همان طور که بلند بلند عوامل جمع آوری خاک و نخاله‌ها را دعا می‌کند، می‌گوید: ما همسایه‌ها را از این خاک و نخاله خلاص کردید. این دم عید و هوای خوب بهاری حتی جرئت نمی‌کردیم پنجره خانه هایمان را باز بگذاریم. حالا هم محله مان چهره پاکیزه‌ای می‌گیرد و هم ترسی از بازی بچه هایمان در این خاک و نخاله‌های رها شده نداریم.

نقش درختان بر کف موزاییک‌های پیاده راه‌ها

از محله بوکانی راه را به سمت بزرگ راه بابانظر کج می‌کنیم. چند زیرگذر در محدوده این بزرگ راه که از جمله ۱۶ محله منتخب حاشیه شهر در طرح پویش محله بهاری هستند، با رنگ آمیزی و نقاشی، جلوه بهاری گرفته اند. تصویر گل‌های آفتاب گردان و درخت سیب در پیاده راه‌های کنار بزرگ راه از دور به چشم می‌آید. یکی از افرادی که از گروه سمن‌های محیط زیستی در طرح پویش بهاری شرکت کرده، درباره این طرح‌های نقاشی شروع به توضیح می‌کند.

او می‌گوید: من و دوستانم در یک سمن فعال هستیم که برای جلوگیری از نابودی درختان تلاش می‌کنیم. با پیشنهاد و کمک خود ما در کنار نیرو‌های خدمات شهری، نقش گل و گیاهان و نماد درختان بر روی تابلو‌های برق، دیوارها، بلوکه‌ها و ... کشیده شده است. یک طرح خلاقانه و جالب نیرو‌های خدمات شهری این بود که نقش این گل‌ها و نمادی از درختان را بر کف موزاییک‌های پیاده راه‌ها کشیدند.

حتی دور و اطراف دریچه‌های فاضلاب را که زیبایی بصری پیاده راه را گرفته بودند، به شکل گل و شاخه‌های درخت درآوردند. همراه با مشارکت کنندگان در طرح پویش محله بهاری به چند مجله دیگر سر می‌زنیم. کار کردن نیرو‌های خدمات شهری مدیریت شهری در کنار مردم برای زیباسازی محلات به اندازه کار‌های انجام شده، قابل وصف و تمجید است؛ باشد که مردم خودشان را در مدیریت محله زندگی شان سهیم بدانند.

پویش محله بهاری در ۱۶ محله کم برخوردار مشهد

قرار شد برای زیباسازی آمدن بهار، حاشیه در «حاشیه» نماند و خیلی ویژه‌تر از سایر نقاط محلات حاشیه شهر برای استقبال از بهار زیباسازی شود. برای همین از مردم هم دعوت کردند پای کار بیایند تا از پیشنهاد‌ها و نظرات آن‌ها استفاده شود و در هر بخش از کار که دلشان خواست کمک کنند. طلاب، سمن‌ها و مردم عادی محلات داوطلب شدند و چهره محلات کم برخوردار، رنگ زیبایی‌های بهار را گرفت. هر کس برای همان کاری که از دستش برمی آمد پای کار آمد. طلاب با نگاه انجام خدمتی برای خانواده شهدا و محلات محروم پیش قدم شدند. شناسایی خانواده شهدای ساکن در محلات حاشیه شهر و رنگ آمیزی درِ خانه‌های آنان اقدامی نو بود. در خانه‌ها رنگ عوض کردند و دل صاحب خانه از این گونه به استقبال بهار رفتن خوش شد.

خیلی از مردم محلات حاشیه که به طور مستقیم در پویش محله بهاری مشارکت نداشتند باز هم در دادن نشانی نازیبایی‌های محله -که باید رفع شود- و شناسایی نیاز‌های محلات برای زیباسازی همکاری کردند. همدلی برای نونواری محله زندگی شان کار نیرو‌های خدمات شهری را هم تسهیل کرد و حالا بعد از گذشت یک هفته از اجرای طرح، چهره ۱۶ محله تعریف شده برای اجرای پویش محله بهاری، بهاری شده است.

درباره چگونگی اجرای این پویش با معاون خدمات شهری شهرداری مشهد هم گفتگو می‌کنیم. علی نجفی می‌گوید: اجرای پویش محله بهاری برای اولین بار امسال در محلات کم برخوردار مشهد در حال اجراست. هر سال در قالب ستاد استقبال از بهار کار‌های زیباسازی شهری انجام می‌شد، اما امسال قرار شد به مناطق کم برخوردار نگاه ویژه‌ای داشته باشیم. این نگاه ویژه را در طرح پویش محله بهاری برای ۸ منطقه شهرداری مشهد تعریف کردیم که شامل ۱۶ محله کم برخوردار می‌شود.

وی در پاسخ به این سؤال که طرح پویش بهاری با طرح استقبال از بهار چه تمایزی دارد، توضیح می‌دهد: در این مناطق علاوه بر خدمات استقبال از بهار، ۱۲ نوع خدمت دیگر نیز ارائه می‌شود. تفاوت بارزی که این پویش با ستاد استقبال از بهار دارد این است که خود مردم هم داوطلبانه پای کار آمده اند.
معاون خدمات شهری شهرداری مشهد هدف از اجرای پویش محله بهاری را توجه ویژه به مناطق کم برخوردار می‌داند و اظهار می‌کند: شورای اجتماعی محلات، سمن‌های محیط زیستی، طلاب و گروه‌های مختلف مردمی برای زیباسازی محلات در پویش محله بهاری مشارکت دارند.

وی ویژه برنامه در نظر گرفته شده برای روز بزرگداشت شهدا را از جمله برنامه‌های ویژه‌ای که در پویش محله بهاری اجرا می‌شود دانست. در این روز در هر ۱۶ محله‌ای که پویش محله بهاری اجرا می‌شود، نهالی به نام شهدای محله در بوستان هایش کاشته خواهد شد. این نهال‌ها به نام شهدا پلاک گذاری می‌شود.
نجفی مجموع اقدامات انجام شده در پویش بهاری را به عدد و ارقام نیز بیان می‌کند که شامل سه بخش خدمات شهری، فضای سبز و فنی و عمران است.

به گفته وی، هزار و ۵۰۰ مورد رنگ آمیزی المان‌ها و پایه تابلوها، ۹ هزار و ۸۰۰ تن جمع آوری خاک و نخاله، هزار و ۴۰۰ مورد رفع نازیبایی ها، ۱۳ هزار متر مربع امحا و پاک سازی دیوار نوشته ها، کاشت ۴۲۸ هزار بوته گل فصلی، ۲۰ هزار متر مربع عملیات هرس درختان، ۵ هزار و ۵۹۰ مورد رنگ آمیزی مبلمان پارک ها، رنگ آمیزی جدول‌های شهری به طول ۵۶ هزار متر، تعویض جدول‌های فرسوده شهری به طول ۶ هزار متر و ۶ هزار و ۶۰۰ متر مربع لکه گیری آسفالت خیابان‌ها از جمله اقداماتی بوده است که در ۱۶ محله کم برخوردار در پویش محله بهاری اجرا شده است.