روایتی از برخی فروشگاه‌های شهر که به نام «جمعه سیاه» دست به یک کپی برداری نامتناسب زدند
حراجی سیاه در جمعه خاکستری
ایمان فروزان نیا| در هوای نفس‌گیر و پردود جمعه خودم را به یکی از فروشگاه‌های بزرگ لباس و کیف و کفش می‌رسانم. پیامک تخفیف این فروشگاه هم مثل برند‌های دیگر از صبح به دستم رسیده است. داخل فروشگاه آدم زیاد است، ولی کسی برای خرید دیگری را هُل نمی‌دهد. همه قفسه‌ها پر هستند و به نظر نمی‌رسد جنسی تمام شده باشد. مشتریان برچسب قیمت‌ها را نگاه می‌کنند و بی سر و صدا سراغ باقی اجناس می‌روند. جمعه سیاه در فروشگاه‌های شهر با تصاویری که از این روز و فروشگاه‌های خارجی در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود، خیلی فرق دارد...
جمعه سیاه کی و از کجا آمده است
اولین بار چند ویدئو از صف‌های چندصدمتری مقابل فروشگاه‌های آمریکایی و هجوم سیل آسای مردم به داخل فروشگاه، من را با مفهوم جمعه سیاه (black Friday) آشنا کرد. هرسال آخرین جمعه ماه نوامبر در بسیاری از کشورهای دنیا، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و دیگر خرده فروشان تخفیف‌های بسیار زیادی برای کالاهایشان در نظر می‌گیرند. فلسفه این کار تأمین نیاز مردم با هزینه اندک و خالی شدن انبار فروشگاه‌ها با حاشیه سود کم بوده، اما کم کم این فلسفه تغییر کرده است.
آمریکا مــحــل به وجودآمدن حراج جمعه سیاه است و این رسم از این کشور به دنیا سرایت کرده است. جمعه سیاه در آمریکا روز بعد از عید شکرگزاری و فرصت مردم برای خرید کریسمس به حساب می‌آید. از قدیم (حدود ۱۰۰ سال قبل) مردم آمریکا این روز را مرخصی می‌گرفتند تا فرصت خرید پیدا کنند. فروشگاه‌ها هم به مردم تخفیف می‌دادند تا در بازار داغ آخر سال سود بیشتری به دست بیاورند. شلوغی و ترافیک حاصل از ازدحام مردم در خیابان‌ها باعث شد تا در سال ۱۹۶۱ پلیس مناطق فیلادلفیا، پنسیلوانیا و راچستر نیویورک این روز را جمعه سیاه بنامد. رد این اسم را می‌شود در گزارش روزنامه نیویورک تایمز سال ۱۹۷۵ هم دید. در آن گزارش هم «black Friday» برای توضیح شلوغ‌ترین روز خرید و ترافیک دیوانه وار خیابان‌ها به کار رفته است. کلمه «سیاه» بار معنایی مثبتی ندارد و رسانه‌های آمریکا چندبار سعی کردند این کلمه را با عبارت‌هایی مثل «جمعه بزرگ» عوض کنند، ولی دست آخر مردم بی خیال عبارت جمعه سیاه نشدند.
رقابت دیوانه وار برای تخفیف بیشتر
رقابت برای جلب مشتری در جمعه سیاه آمریکا با گذر زمان آن قدر زیاد شد که ماهیت و فلسفه این روز را تغییر داد. تخفیف‌های جمعه سیاه آن قدر بالاست که فروشگاه‌ها برای رقابت با برند‌های دیگر به جای سود راضی به ضرر می‌شوند، ساعت باز شدن فروشگاه‌ها زود و زودتر می‌شود و اکنون بعضی فروشگاه‌های آمریکا جمعه سیاه را از ساعت ۴ بامداد آغاز می‌کنند و اجناس را با چنان تخفیف بالایی می‌فروشند که مردم برای خرید مقابل فروشگاه صف می‌بندند. همین صف بستن و تجمع و سرازیرشدن به مغازه، برد تبلیغاتی فروشگاه‌ها را رقم می‌زند و فروش را برایشان توجیه می‌کند. سال گذشته در جمعه سیاه آمریکا مردم بیش از ۶۰ میلیارد دلار از فروشگاه‌ها جنس خریده اند و قطعا فروشگاه‌هایی که بیشترین سهم را از این اتفاق داشته باشند، اعتبار بیشتری کسب می‌کنند. البته این تخفیف و هجوم یک روی سیاه هم دارد؛ گاهی تخفیف اجناس ارزشمند و گران، آن قدر زیاد است که مردم حاضرند برای برداشتن آن از قفسه فروشگاه، دیگران را زیر پا له کنند. در سال ۲۰۱۰ در فروشگاه زنجیره‌ای «وال مارت» درگیری خریداران به کشته شدن ۱۰ نفر و مصدومیت ۱۱۱ شهروند شد. اتفاقات مشابه با قربانیان کمتر هم هر سال در آمریکا و کشورهای دیگر رخ می‌دهد.
جمعه سیاه در فروشگاه‌های مشهد
جمعه سیاه به واسطه برند‌های بین المللی آرام آرام راهش را به بسیاری از کشورهای دنیا باز کرد؛ از فرانسه و انگلیس و ایتالیا بگیرید تا چین و هند و روسیه. در ایران ماجرا کمی فرق می‌کند؛ جمعه سیاه مدیون اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است. اخبار و تصاویر هجوم مردم به فروشگاه ها، برند‌های ایرانی را هم به فکر تخفیف دادن به مشتری انداخت و عبارت حراج در آخرین جمعه ماه نوامبر (اوایل آذرماه در ایران) روی شیشه فروشگاه‌های ایرانی هم چسبید. اگر دیروز در بازار‌های شهر قدم زده باشید، حتما بنر‌های «جمعه سیاه» را دیده اید، اما جمعه سیاه در ایران با آنچه در دیگر کشورهای دنیا اتفاق می‌افتد، زمین تا آسمان فرق دارد.
خیابان امام رضا (ع) در ابتدای طرقبه چند سالی است که بورس فروشگاه‌های بزرگ لباس، کیف و کفش شده است. فروشگاه‌هایی که می‌توانند هدف هجوم مشتریان در جمعه سیاه باشند، اما جمعه در فروشگاه‌های این محدوده دیروز دقیقا همان رنگ هفته‌های قبل بود. بنر‌های بزرگ تخفیف با عبارت‌های «جمعه سیاه» یا «black Friday» از عصر پنجشنبه بر سردر برخی از این فروشگاه‌ها نصب شده بود، ولی داخل فروشگاه‌ها خبری از تخفیف خیره کننده که آدم حاضر باشد برایش سر و دست بشکند، نبود. راستش اجناس هم اجناس ته انبار نبود و تنها تفاوتش با روز‌های دیگر چند کاغذ تخفیف بود که اعدادی مثل ۲۰ درصد را نشان می‌داد. بله! تنها ۲۰ درصد تخفیف که اگر بگذاریمش کنار تخفیف‌های ۷۰ تا ۸۰ درصدی فروشگاه‌های لباس در ترکیه، آدم خجالت می‌کشد درباره اش حتی حرف بزند. عجیب اینجاست که فروشگاه برند‌های ترکیه‌ای در مشهد مثل شعبه‌های خارجی به مشتری‌ها تخفیف نمی‌دادند و طرح‌های خنده‌داری داشتند، مثلا یک فروشگاه در احمدآباد به مشتریانی که دو کالا می‌خریدند، در کالای ارزان‌تر ۴۰ درصد تخفیف می‌داد.
تخفیف‌های زورکی، ازدحام الکی
از فروشنده‌ها که می‌پرسیدی چرا فقط ۲۰ درصد؟ می‌گفتند «بالای ۲۰ درصد نیازمند مجوز اتحادیه و صنف است و مشکلات تعزیراتی به دنبال دارد». آدم یا کاری را نمی‌کند یا درست انجام می‌دهد و برای همین هم برخی فروشگاه‌ها ترجیح داده بودند بی خیال جمعه سیاه و ادابازی هایش بشوند و زحمت نصب بنر جلو مغازه شان را به خودشان نداده بودند. اگر داخلشان از تخفیف می‌پرسیدی و اسم بلک فرایدی را می‌آوردی، یا می‌گفتند قیمت هایشان آن قدر پایین است که هر روزشان جمعه سیاه است و سعی می‌کردند این طوری مخ مشتری را بزنند، یا خیلی بی سروصدا و طوری که دیگر مشتری‌ها از ماجرای جمعه سیاه باخبر نشوند، روی مشتری را زمین نمی‌زدند و تا ۳۰ درصد هم تخفیف می‌دادند. شاید هم می‌خواستند از رقیبانشان عقب نیفتند. چند فروشگاه هم از ۱۰ تا ۷۰ درصد تخفیف برای مشتریان داشتند، ولی نه روی همه اجناس و احتمالا سخت نیست که حدس بزنید جنس‌های خوب تخفیف ۱۰ درصدی داشت، نه ۷۰ درصدی. باید مثل یک شکارچی حاذق بین اجناس دنبال جنس مناسب می‌گشتی تا دست پر بیرون بیایی. بماند که دم عید همین فروشگاه‌ها تخفیف‌های بیشتری برای مشتری قائل می‌شوند و جمعه سیاه آن چنان هم فرصت طلایی برای خرید نیست.
یک فروشگاه هم کاری کرده بود که طراحان بلک فرایدی انگشت به دهان بگویند: «بابا تو چقدر زرنگی! چرا به فکر خودمون نرسیده بود؟» این فروشگاه به جای تخفیف به ازای هر ۱۰۰ هزارتومان خرید، ۵۰ هزار تومان بن به مشتری می‌داد که تا یک ماه اعتبار داشت و می‌شد با آن دوباره از فروشگاه خرید کرد؛ یعنی اگر شما کفش ۳۲۹ هزارتومانی شان را که کیفیت متوسطی داشت، می‌خریدید، به شما ۱۵۰ هزارتومان بن خرید می‌دادند تا دوباره از اجناس نسبتا گرانشان خرید کنید.
البته آن بنر‌های بزرگ، جمعیت بیشتری را نسبت به هفته‌های قبل به فروشگاه‌ها آورده بود؛ این را هم فروشنده‌ای گفت که شب جمعه تا ساعت ۲ بامداد مشغول فروش جنس بوده است، هم پسرک لبوفروشی که از بساط لبو و باقالی اش چیز زیادی نمانده بود و تقریبا همه جنسش را فروخته بود. در نبود تخفیف درست و حسابی و قیمت‌های نسبتا بالای اجناس، برنده اصلی جمعه سیاه همین دست فروش‌های جلو فروشگاه‌ها بودند که نمی‌دانستند «بلک فرایدی» یعنی چه، ولی خدا را بابت کار و کاسبی خوب جمعه شکر می‌کردند.
فروشگاه‌های اینتـــــرنتی روسیاه شدند
نگاهی به حال وهوای بلک فرایدی در فروشگاه‌های اینترنتی ایرانی
ارژنگ حاتمی | کلا ما به واردات فرهنگ‌های آن طرف آبی عادت داریم؛ برایمان هم هیچ اهمیتی ندارد که این فرهنگ با عرف جامعه ما مطابقت دارد یا خیر. نمونه اش همان روز ولنتاین که تنها باعث می‌شد عروسک‌های خرس مغازه‌ها روی دستشان باد نکند؛ هرچند خوبی اش آن بود که بعدش برخی یادشان آمد ما سپندارمذگان داشتیم و خبر نداشتیم.
کسی با تخفیف و تخفیف دادن مخالف نیست. اصولا تخفیف‌ها و درصدشان برای هر کسی جذاب است، چه خریدار باشی و چه نباشی! چه بسا درصد تخفیفی را ببینی و تصمیم بگیری جنس را بخری، حتی اگر اصلا نیازی به خرید آن کالا نداری! تخفیف‌ها در کشور ما بیشتر در شب عید نوروز یا اول مهرماه اتفاق می‌افتاد، اما چند سالی است که برخی سعی می‌کنند پای جمعه سیاه یا همان بلک فرایدی را هم به کشورمان باز کنند. خب یک شهروند ایرانی دقیقا در این تاریخ چرا باید خریدی انجام دهد؟ شاید این سؤال را باید از فروشگاه‌های اینترنتی پرسید که دیروز با تمام قوا برای فروش اجناسشان به مشتری و دادن تخفیف بیشتر در رقابت بودند.
تخفیف‌های قلابی و فریب مشتری
برخی فروشگاه‌های شهر دم عید که می‌شد، اجناسشان را گران می‌کردند و بعد با تخفیف به همان قیمت سابق و حتی بیشتر می‌فروختند! انگار برخی فروشگاه‌های اینترنتی هم سعی کرده اند با همین کلک در جمعه سیاه به مشتریانشان جنس بفروشند و این وسط مچشان را کاربران باهوش فضای مجازی گرفته اند و معلوم شده است که تخفیف‌های جمعه سیاه در این سایت‌ها صرفا ادعایی مضحک است. یکی از سایت‌های فروش اینترنتی کالا که مثلا خواسته است نام «جمعه سیاه» را نیاورد که یک وقت فرهنگمان خدشه دار نشود، با دست کاری قیمت‌ها عملا انصاف را خدشه دار کرده است. یک کاربر اینستاگرامی ویدئویی ساخته و منتشر کرده است که نشان می‌دهد یک سایت بزرگ فروش کالا، در اقدامی سؤال برانگیز نمودار سابقه قیمت کالاهایش را حذف کرده است. یعنی شما می‌بینید که یک کفش ۲۹۸ هزار تومانی با تخفیف ۶۷ درصدی در جمعه سیاه ۹۹ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش رسیده، ولی نمی‌توانید ببینید که این کفش در روز‌های قبل چه قیمتی داشته است؛ اما گردانندگان سایت یادشان رفته است که نظرات کاربران را هم پاک کنند، به خصوص کاربری که این کالا را آذرماه امسال تنها با قیمت ۷۴ هزار و ۵۰۰ تومان خریده و نظرش را درباره کیفیت کفش در سایت نوشته است. از این دست اتفاقات در سایت‌های دیگر فروشنده کالا نیز به وفور یافت می‌شود. اتفاقی که باعث شده است کاربران فضای مجازی چنین تخفیف‌هایی را جدی نگیرند و برایش صف خرید تشکیل ندهند و حتی با آن شوخی‌هایی نیز داشته باشند.
شوخی فضای مجازی با جمعه سیاه
فضای مجازی نشان داده است که توانایی شوخی با هر سوژه‌ای را دارد. کاربران فضای مجازی شوخی‌های زیادی را با این روز انجام دادند که برخی از بامزه ترهایش این‌ها هستند: «نوشته به مناسبت بلک فرایدی تمام اجناس ۱۰ درصد تخفیف خوردن. یه وقت کبود نشی از این همه تخفیف.»، «جمعه سیاه چیه؟ ما خودمون مترو سیاه داریم. هندزفری اصلی سامسونگ می‌ده ۵ هزار تومن!»، «کاش تو بلک فرایدی یک کم معرفت و یک کم شعور حراج می‌کردن تا خودم واسه خیلیا بخرم.»، «بلک فرایدی جمعه پیش بود که ۳۰۰درصد رفت روی بنزین»، «بلک فرایدی دیگه چیه؟ ما خودمون «به دلیل تغییر شغل همه اجناس ۵۰درصد تخفیف» مذگان داریم!»
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
