معافی پر سر و صدا

ایمان فروزان‌نیا - «واقعا چرا کارگر و کارمند باید مالیات بده، سلبریتی نه؟ این کجاش عدالته؟» از دیروز که خبر ادامه معافیت مالیاتی هنرمندان در رسانه‌ها پخش شد، موجی از انتقاد در فضای مجازی به راه افتاده است. در حالی که تصور می‌شد از سال آینده هنرمندان هم باید مالیات بدهند، محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، با صدور یک دستور فوری، با کاهش معافیت مالیاتی هنرمندان در لایحه بودجه ۹۹ مخالفت کرد. تصمیم جدید دولت حواشی‌ای به دنبال داشت که در ادامه به آن می‌پردازیم.

از جیب مردم می‌بخشید؟
بیشتر توئیت‌های فضای مجازی را می‌شود در این سؤال خلاصه کرد: چرا ما مالیات بدهیم، ولی بازیگر و خواننده‌ای که درآمد صدمیلیونی دارد ندهد؟ «گلزار و امثال گلزار برای یه فیلم نمایش خانگی یه میلیارد و خرده‌ای پول می‌گیرن. یه کارمند شاید در طول ۳۰ سال خدمت این‌قدر بگیره، اما قبل حقوق هر ماه، اول مالیات می‌ده.» کاربری دیگر نوشته بود: «قاعده اخذ مالیات توی دنیا این‌جوریه که هرچی درآمدت بیشتر باشه، پرداخت مالیاتت بیشتره، ولی نمی‌دونم چرا تو ایران برعکسه! کارگر و کارمند باید مالیات بدن، ولی دکتر و سلبریتی و ... مالیات نمی‌دن!»
برخی از کاربران هم در جواب این سؤال که چرا دولت بی‌خیال گرفتن مالیات از هنرمندان شده است به ماجرای انتخابات و تأثیر هنرمندان در رأی آوردن سیاست‌مداران اشاره کرده بودند: «ما مردم، کارگر و کارمند، باید مالیات حقوقی را که حاصل کار کردنمان در سرما و گرما از صبح تا غروب است بدهیم، چون به اندازه سلبریتی‌ها برای دولت ارزش انتخاباتی نداریم که از مالیات معاف شویم.» کاربری به اسم مصطفی با اشاره به مصاحبه چند ماه قبل حمید فرخ‌نژاد این‌طور توئیت کرده بود: «کارآفرینی که با بدبختی در کشور تولید می‌کنه و مانع خروج ارز از کشور می‌شه باید تا قرون آخر مالیات بده، ولی سلبریتی‌ای که ۱۰ هزار دلار در ماه از کشور ارز خارج می‌کنه معاف از مالیاته! چرا؟ چون زمان انتخابات تریبون اون سلبریتی ارزشش هزاران برابر یه کارآفرین نخبه و زحمت‌کشه.»

سلبریتی‌ها متهم به منفعت‌طلبی
بحث درباره معافیت مالیاتی هنرمندان در فضای مجازی یک وجه مهم دیگر هم داشت. برخی از کاربران سلبریتی‌ها را متهم به منفعت‌طلبی می‌کردند. آن‌ها معتقد بودند که پست‌های اخیر برخی از سلبریتی‌ها درباره مسائل اقتصادی مثل گرانی بنزین، نوعی اهرم فشار به دولت است برای اینکه بی‌خیال گرفتن مالیات از آن‌ها شود. یک کاربر توئیتر خطاب به رخشان بنی‌اعتماد، کارگردان و تهیه کننده سینما، این‌طور توئیت زده بود: «خانم بنی‌اعتماد، دوباره نزدیک انتخابات مجلس شد و یاد دغدغه‌های مردم افتادید؟ اگه راست می‌گید، مالیات بدین. مثل کارن همایونفر باشید.»
کارن همایونفر اخیرا در اینستاگرام پست و استوری‌هایی منتشر کرده است و در آن به‌کنایه به برخی سلبریتی‌ها گفته مشکل مالیات حل شده است و دیگر می‌توانند بی‌خیال سیاه‌نمایی و انتقاد از وضع موجود باشند. او در بخشی از پست بلند اینستاگرامی‌اش نوشته بود: «در صفحه‌ات اعتراض می‌کنی، اما ۵/۱ میلیارد دستمزد برای ۱۰ روز می‌گیری و الان هم از دست شوخی زشت شهروند البرزی با کودکی که در سطل زباله انداختند گله می‌کنی؟»
انگشت اتهام تنها در فضای مجازی به سمت سلبریتی‌ها گرفته نشده بود و این موضوع حتی در تلویزیون هم مطرح شد. مجری برنامه «یه روز تازه» شبکه ۵ تهران روی آنتن زنده بعد از خواندن خبر معافیت مالیاتی هنرمندان خطاب به محمدباقر نوبخت گفت: «از جیب مردم می‌بخشید؟!»

همه هنرمندان میلیونر نیستند
در ماجرای معافیت مالیاتی هنرمندان یک نکته مهم نادیده گرفته می‌شود. این معافیت مالیاتی صرفا مربوط به سلبریتی‌ها نیست. اصلا مگر سلبریتی‌هایی با درآمد صد‌میلیونی چند درصد جامعه هنری را شامل می‌شوند؟ معافیت مالیاتی که نوبخت از آن حرف زده است شامل فعالیت انتشارات‌ها، مطبوعات و کلیه فعالان فرهنگی و هنری است که زیر نظر وزارت ارشاد فعالیت می‌کنند. برخی از کاربران فضای مجازی سعی کرده بودند در توئیت‌هایشان به این موضوع اشاره کنند: «حذف نشدن معافیت مالیاتی فعالیت‌های فرهنگی و هنری خبر خوبیه، ولی بعضی‌ها با پررنگ جلوه دادن درآمد قشر محدود سلبریتی فضاسازی می‌کنند. بگذارید به بهانه آب رسیدن به گل، چند تا خار هم آب بخورن!» سلبریتی‌ها بخش کوچکی از جامعه فرهنگ و هنر هستند. البته این موضوع که با چنین درآمد‌هایی از آن‌ها مالیات اخذ نشود کمی غیرمنطقی است. اگر درآمد هنرمندان و جامعه فرهنگ هم از یک سطح مشخص بالاتر رفت، باید مالیات بدهند و اینکه معافیت مالیاتی به کل یک گروه اعطا شود همیشه محل بحث و بی‌عدالتی می‌شود. از طرف دیگر، موضوع مالیات موضوع مهمی است. بد نیست بدانید که سالانه ۱۰۵ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در کشور صورت می‌گیرد. اگر می‌خواهید بدانید این مبلغ چقدر بزرگ است، باید بدانید درآمد دولت از فروش نفت ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است، یعنی کمتر از پولی که دولت می‌تواند از محل مالیات کسب کند. سهم پزشکان، وکلا و هنرمندان از این فرار مالیاتی حدود ۲۲ هزار میلیارد تومان است. برای همین، به‌راحتی نمی‌شود از موضوع مالیات دادن این قشر گذشت.