بررسی تأثیر دریافت یارانه دهک‌های مختلف بر اقتصاد خانوار

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ این ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار تومان چقدر دخل و خرج ما را ردیف می‌کند؟ حتما این سؤال را در این روز‌ها که صحبت از یارانه و قیمت کالا‌های اساسی، نقل محفل‌های شخصی و رسانه‌های خبری شده است، از خودتان پرسیده اید و احتمالا تحلیل‌های این ور آبی و آن ور آبی بسیاری در پاسخ به این سؤال شنیده یا خوانده اید. جواب این سؤال، یک حساب و کتاب ساده است که به خودتان و اینکه در کدام دهک قرار دارید و سرانه مصرفتان از این کالا‌ها چقدر است، بستگی دارد.
بعد از چهار سال تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی و رانت خواری عده ای، حالا حذف آن، کار آسانی نخواهد بود. تغییر آن هم در این اندازه سخت بوده و نگرانی هرکدام از ما از تحول‌های صورت گرفته در اقلام اساسی سبد معیشتی مان، طبیعی است.

هرچند افزایش قیمت یک کالا دومینو وار بر کالا‌های دیگر، چه مرتبط و چه غیر مرتبط اثرگذار خواهد بود، مسئولان می‌گویند نباید این اتفاق بیفتد و هیچ افزایش قیمتی پذیرفتنی نیست. با این حال در صورت کنترل بازار، آمار‌ها نشان می‌دهد که این اقدام به سود مردم و به ویژه دهک‌های پایین جامعه است؛ به سود آن‌هایی که سال‌ها از یارانه ارز ترجیحی بی نصیب بوده اند، چون به جای اینکه این یارانه عاید آن‌ها شود، در دست عده‌ای دلال چرخیده است.

حتما از پنجشنبه تاکنون بار‌ها جدول قیمت‌های جدید کالا‌های اساسی را بالا و پایین و با یارانه دریافتی خود مقایسه کرده اید. با فرض اینکه این افزایش قیمت‌ها به سایر بازار‌ها نرسد و این یارانه فقط به اقلام اعلام شده تعلق داشته باشد، این موضوع به نفع همه دهک‌ها به ویژه دهک‌های پایین جامعه خواهد بود. کم نیستند خانواده‌هایی که پیش از این، در ماه حتی توان خرید یک مرغ را هم نداشتند.

فرض کنید یک خانواده چهارنفره قبل از اجرای طرح مردمی سازی توزیع عادلانه یارانه، از این محل ۱۸۰ هزار تومان دریافت می‌کرد که حالا این مبلغ به یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است. یارانه این خانواده پیش از این، کفاف خرید ۲ کیلو مرغ (۶۲ هزار تومان) یک شانه تخم مرغ (۳۲ هزار تومان)، ۲ عدد روغن ۸۰۰ گرمی (۲۸ هزار تومان)، ۲ قالب پنیر ۴۰۰ گرمی (۴۰ هزار تومان) و ۲ پاکت شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی (۱۶ هزار تومان) را می‌داد.

حالا فرض کنید سرپرست این خانواده بخواهد همین سبد را با قیمت‌های جدید تهیه کند؛ باید برای خرید ۲ کیلو مرغ ۱۲۰ هزار تومان، یک شانه تخم مرغ (۱.۸ کیلوگرم) ۷۲ هزار تومان، ۲ عدد روغن ۸۰۰ گرمی ۱۲۶ هزار تومان، ۲ قالب پنیر ۴۰۰ گرمی ۷۴ هزار تومان و ۲ پاکت شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی ۳۰ هزار تومان پرداخت کند که مجموع آن ۴۲۲ هزار تومان خواهد شد. این یعنی یک میلیون و ۱۷۸ هزار تومان از یارانه جدید برای این خانواده باقی خواهد ماند.

«فارس» در گزارشی به سرانه مصرف دهک‌های مختلف بر اساس آخرین گزارش بودجه خانوار اشاره می‌کند که نشان می‌دهد در نتیجه این تصمیم، دهک‌های پایین جامعه سود بیشتری می‌برند. بر اساس آخرین گزارش بودجه خانوار، در دهک اول شهری (کم درآمدترین قشر) مصرف ماهانه مرغ یک خانوار چهارنفره ۳ کیلوگرم، تخم مرغ ۱.۱۸ کیلوگرم، پنیر ۵۸۰ گرم، انواع شیر ۲.۷۵ کیلوگرم و روغن خوراکی ۲.۲ کیلوگرم است. اگر این خانواده همین سبد را با قیمت‌های جدید خریداری کند، قدرت خرید این قشر بیش از یک میلیون تومان افزایش پیدا خواهد کرد.

شماره دهک‌ها که بالا می‌رود، سرانه مصرف نیز افزایش پیدا می‌کند؛ با این حال قدرت خرید دهک دوم در یک سبد مشابه از کالا‌هایی شامل مرغ، تخم مرغ، پنیر، شیر و روغن خوراکی حدود ۸۰۰ هزار تومان و دهک سوم بیش از ۷۰۰ هزار تومان افزایش پیدا خواهد کرد.

همان طور که می‌دانید یک خانواده چهارنفره در دهک‌های چهارم تا نهم، یک میلیون و ۲۰۰ هزارتومان یارانه دریافت می‌کند. بدیهی است که افزایش سرانه مصرف در این دهک‌ها از یک سو و کاهش یارانه از سوی دیگر، باعث می‌شود افزایش قدرت خرید در این دهک‌ها کمتر باشد. بااین حال افزایش قدرت خرید این بسته ارزاق با میزان مصرف مشابه ماه‌های گذشته برای دهک چهارم، حدود ۳۰۰ هزار تومان، دهک پنجم حدود ۲۵۰ هزار تومان، دهک ششم حدود ۲۲۰ هزار تومان، دهک هفتم ۱۵۰ هزار تومان، دهک هشتم ۷۰ هزار تومان و دهک نهم تقریبا نزدیک به ۲۰ هزار تومان خواهد بود.

پیش از این هر خانواده‌ای که توان خرید کمتری داشت یا به هردلیلی از کالا‌هایی مثل روغن، مرغ و ... که تولید آن‌ها با ارز ترجیحی گره خورده بود، کمتر استفاده می‌کرد، سهم کمتری هم از یارانه این کالا‌ها می‌برد؛ به عبارت ساده تر، هرکس بیشتر مرغ، تخم مرغ و روغن استفاده می‌کرد، یارانه بیشتری هم نصیبش می‌شد، اما حالا یارانه به فرد تعلق می‌گیرد و اگر نخواهد مرغ و تخم مرغ بخورد، پول آن در جیبش باقی می‌ماند.