برنامه‌های مدیریت شهری مشهد برای سامان‌دهی منطقه تاریخی توس
رئیس کمیسیون ویژه توس از برنامه‌های مدیریت شهری مشهد برای سامان‌دهی منطقه تاریخی توس می‌گوید.
الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ هر سال نزدیک به روز بزرگداشت فردوسی قول‌ها و گفته‌های بسیاری برای بهبود وضعیت آرامگاه او و منطقه توس کنارهم ردیف می‌شود. قول‌هایی که بخشی از آن عملی می‌شوند، اما همیشه کفه آن‌هایی که علمی نمی‌شود، بسیار سنگین‌تر است.
بخش عمده گفت وگوی ما با مجید طهوریان عسکری، رئیس کمیسیون ویژه توسعه و عمران توس شورای اسلامی شهر مشهد، درباره سرنوشت همین قول‌ها و گفته هاست؛ از عملی شدن برخی قول‌های قدیمی مانند شکل گیری باغ مفاخر در سال جدید تا آنچه برای طرح تفصیلی گفته شده است. دراین میان، درباره ماجرای باغ ویلا‌های بولوار شاهنامه و حضورشان در آینده توس هم پرسیده ایم.
سال ۱۳۷۵ رهبر معظم انقلاب از توس بازدید و دغدغه هایشان را درباره این محدوده بیان کردند، اما پانزده سال بعد و اوایل سال ۱۳۹۰ محدوده توس به مشهد الحاق می‌شود. ۱۰ سال زمان نیز سپری می‌شود تا طرح راهبردی این محدوده ابلاغ شود. چرا دولت پانزده سال به موضوع توس به شکل جدی وارد نشد؟ یا چرا پس از ورود، تهیه طرح راهبردی آن که باید یک ساله تدوین و ابلاغ می‌شد، ۱۰ سال زمان برد؟
قانون گذار گفته است که از زمان تصمیم شورای عالی شهرسازی و معماری برای ورود یک محدوده به شهر باید طرح راهبردی این محدوده با محوریت وزارت راه وشهرسازی و استانداری استان مربوط تهیه شود که همین طرح به عنوان زیربنا و پایه آن محدوده برای ورود به یک محدوده شهری است.
تصور مردم این است که پس از ورود هر محدوده جدید به محدوده شهرها، ارائه و اجرای همه طرح‌های آن محدوده برعهده شهرداری است، اما باید گفت که در ارتباط با توس، وزارت راه وشهرسازی، وزارت کشور و میراث فرهنگی (در حوزه تاریخی) دخیل بودند و شهرداری و شورا به نمایندگی از مردم پیگیری‌هایی داشتند که درنهایت به واسطه همین پیگیری‌ها و همکاری دکتر جواد خدائی، معاون عمرانی استانداری خراسان رضوی، طرح راهبردی توس ۲۵ آذر ۱۴۰۰ ابلاغ شد. البته وضعیت خاص منطقه و تأکیدات و الزامات میراث برای بخش تاریخی هم در طولانی شدن این پرونده بی تأثیر نبوده است.
شورای اسلامی ششم چه برنامه‌ای برای طرح تفصیلی توس دارد که این طرح هم به سرنوشت دیگر طرح‌های این محدوده گرفتار نشود و در زمان موعود اعلام و اجرا شود؟
قانون گذار می‌گوید مشاور مجری دو سال مهلت دارد که تکلیف طرح تفصیلی را مشخص کند؛ بنابراین وظیفه قانونی شهرداری درباره توس از آذرماه سال گذشته تا آذر ۱۴۰۲ است. مسیر فعالیت راه وشهرسازی از لحاظ حساسیت‌های بافت تاریخی توس همچنان ادامه دارد.
در آخرین تفاهم نامه، این گونه مقرر شده است که وزارت راه وشهرسازی، بخش تاریخی طرح تفصیلی توس را با همراهی میراث فرهنگی نهایی کند. در بخش غیرمیراثی نیز که از اول بولوار شاهنامه تا پل کشف رود را شامل می‌شود، جزئیات باید از سوی شهرداری مشهد تهیه شود. این دو طرح باهم تشکیل دهنده سند جامع طرح تفصیلی توس هستند که باید مراحل قانونی برای تصویب نهایی را سپری کنند.
درباره طرح تفصیلی توس یک نکته نویدبخش وجود دارد، آن هم اینکه مشاور هر دو طرح راهبردی و تفصیلی یک مجموعه است. بنابراین، بخش زیادی از کار در طرح راهبردی انجام شده است و در صورتی که مشکلی برای تأمین منابع مالی رخ ندهد، می‌توان ابتدای سال ۱۴۰۲ را زمان ارائه طرح تفصیلی مشاور دانست تا برای تصویب فرستاده شود. در بدبینانه‌ترین حالت این طرح تابستان ۱۴۰۲ از مشاور تحویل گرفته می‌شود.
محدوده طرح راهبردی که ابلاغ شده، حدود هزارو ۹۰۰ هکتار است. محدوده ابتدایی برای شهر توس نیز ۳ هزارو ۴۰۰ هکتار اعلام شده است که بیش از هزارو ۵۰۰ هکتار با طرح راهبردی اختلاف دارد. می‌توانید بگویید سرنوشت محدوده‌هایی که در طرح راهبردی ابلاغی نیستند، چیست؟
آنچه به شهرداری ابلاغ می‌شود، ملاک عمل شهرداری و مشاور طرح تفصیلی است. در حاشیه این اختلاف عرصه در طرح راهبردی ابلاغی باید گفت که وقتی وسعت محدوده کمتر می‌شود، درآمد استحصالی از منطقه هم کمتر می‌شود. قطعا برای شهرداری تراز مثبت منطقه مهم است، اما قانون گذار تشخیص داده است بخش‌هایی حذف شود. ما اعتراضمان را به استانداری ارائه داده ایم و استانداری هم قول پیگیری برای افزوده شدن برخی محدوده‌ها به سرانه شهری را داده است.
امکان اضافه شدن به محدوده ابلاغی هم وجود دارد؟
در فاصله ابلاغ طرح راهبردی تا ارائه طرح تفصیلی، شرایط برای انجام برخی اصلاحات لحاظ شده است. اکنون محدوده مصوب شده طرح راهبردی هزارو ۸۸۰ هکتار است که پانصد هکتار آن جزو مناطق یک، دو و سه میراثی و تاریخی محسوب می‌شود.
باتوجه به نامه ارسالی به استانداری برای افزوده شدن محدوده‌هایی به طرح ابلاغی، وسعت توس را در طرح تفصیلی چقدر پیش بینی کرده اید؟
در ۱۰ سال بین الحاق توس به مشهد تا تصویب طرح راهبردی، شهرداری پاسخگوی نیاز‌های مردم مانند نوسازی، بهسازی یا حتی پروانه ساخت بوده، اما براساس طرح راهبردی، توس از محدوده مشهد خارج شده است. همین خروج باز برای مردم حقوقی ایجاد می‌کند. همه توان شورا و شهرداری بر این نکته استوار است که از حقوق مردم در شهر دفاع کند.
دراین راستا، اواخر سال ۱۴۰۰ نامه‌ای مفصل به استانداری فرستادیم و در آن همه شرایط منطقه را ذکر کردیم. ضمن اینکه در این فاصله زمانی به نسبت طولانی نیز باغ ویلا‌های متعددی در این محدوده ساخته شده است که تخریبشان نارضایتی‌های بسیاری به همراه خواهد داشت. با این وضع، بازنگری طرح راهبردی الزامی است و البته امیدواریم این ایراد نیز با همراهی معاونت عمرانی استانداری خراسان رضوی و اداره کل راه وشهرسازی رفع شود.
مدیریت شهری برای بهبود سیما و منظر بولوار شاهنامه و ایجاد هماهنگی این بولوار قبل از ورود به توس چه برنامه‌ای دارد؟ در حاشیه بولوار شاهنامه فراوانی املاکی‌ها بیشتر از نماد‌ها و بنا‌های فرهنگی و تاریخی است. الان به جز چند المان در میدان ها، چیز دیگری نیست که ذهن مخاطب را برای ورود به محدوده‌ای تاریخی آماده کند.
این نکته را قبول دارم. سال گذشته طرحی برای ایجاد بستری تاریخی هنری در بولوار شاهنامه و قبل از ورود به توس در کمیسیون توس نوشته شد. این طرح در کمیسیون تلفیق تصویب شده و ردیف اعتباری هم در بودجه ۱۴۰۱ گرفته است و امسال می‌توان در این حوزه گام‌های اجرایی نیز برداشت.
شما پیشنهاد ایجاد «شهرک سینمایی توس»، «پالایشگاه گیاهان دارویی» و «شهرک صنایع خلاق» را هم داده اید. این پیشنهاد‌ها چگونه عملی خواهند شد؟
تلاش ما این است که قول‌ها فقط در حد قول و شعار نماند. اگر قرار است برای توس کاری کنیم، باید موتور‌های پیشرانی تعریف شود. یکی از این موتور‌های پیشران همین شهرک سینمایی تاریخی است که با شکل گیری آن می‌توان بخش عمده پروژه‌های سینمایی تاریخی کشور را در این شهرک تصویربرداری کرد که با همکاری مشترک شهرداری مشهد و صداوسیما میسر خواهد بود، زیرا صداوسیما در همین محدوده زمین بزرگی دارد و می‌توان از آن برای ایجاد این شهرک سینمایی استفاده کرد.
همچنین، منطقه توس به دلیل وجود آب‌های سطحی، از قدیم در کشت زعفران و گیاهان دارویی پیشتاز بوده است. با کمک ارگان‌هایی مثل صنعت و معدن و تجارت استان و بخش خصوصی پیگیر ایجاد این پالایشگاه در توس یا در کنار توس هستیم. شهرک صنایع خلاق و دستی نیز بر برپایه جایگاه توس است. در این شهرک می‌توانیم تولید صنایع دستی انجام دهیم.
بهبود جایگاه مشهد با احیای منزلت فردوسی
ایمان فرهمندی
نایب رئیس کمیسیون ویژه توس
شاهنامه در ۱۰ قرن گذشته محور اصلی انسجام فارسی زبان‌ها و بقای کشور ایران بوده است. به عقیده کارشناسان متعدد آنچه ایران را از حمله مغول و تعدی دشمنان حفظ کرده، همان روحی است که حکیم ابوالقاسم فردوسی در کالبد شاهنامه دمیده است. روح موجود در شاهنامه، همدلی و ایستادگی را تقویت می‌کند. ازاین رو، چه بهتر که انسجام میان مردم مشهد نیز با محوریت شاهنامه و فردوسی صورت بگیرد.
ضمن اینکه یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که امروز می‌توانیم برای ارتقای جایگاه مشهد انجام دهیم، همین احیای شاهنامه و تقویت جایگاه فردوسی و توس در مدیریت شهری است.
با شناساندن و تقویت جایگاه فردوسی و توس به عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان هویتی مردم مشهد، جایگاه بین المللی مشهد نیز تثبیت می‌شود.
معتقدم مهم‌ترین زیرساخت‌هایی که مشهد برای توسعه متوازن نیاز دارد، زیرساخت‌های فکری آن است و جالب آنکه شاهنامه مملو از زیرساخت‌های فکری و سازنده‌ای است که می‌تواند موردتوجه تصمیم گیران شهری قرار بگیرد. بدیهی است که باید از چنین گنجی در بهبود حوزه‌های مختلف بهره ببریم.
توس؛ دومین عنصر هویتی مشهد
مهدی ناصحی
عضو کمیسیون ویژه توس
از موضوعات و اولویت‌های شورای اسلامی ششم توجه به عناصر هویتی شهر مقدس مشهد است. مشهد از قدیم به عنوان قطب ادبیات شهره بوده است. با این پیشینه، یکی از مهم‌ترین جلوه‌های هنر فارسی و میراث اسلامی نیز که شاهنامه باشد، به وسیله حکیم ابوالقاسم فردوسی در همین شهر سروده شده است. برای همین بدیهی است که به شکلی ویژه به توس و آرامگاه فردوسی توجه کنیم.
دراین راستا، در کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس جلسات متعددی برگزار شده است و به صورت فنی به حوزه‌های مختلف وارد شده ایم و برای ارتقای زیست پذیری، مهیاکردن منطقه برای پذیرش گردشگران بیشتر و توسعه فرهنگ ادبیات حماسی در مشهد تلاش می‌کنیم. به نظر ما بعد از حرم مطهررضوی، توس جایگاهی ویژه در هویت مشهد دارد و امیدواریم با اقدامات و تلاش‌هایی که در قالب کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس انجام می‌شود، زیرساخت‌های لازم برای گردشگری پایدار نیز شکل بگیرد.
دراین راستا، بناست جذابیت این منطقه با ایجاد پارک‌ها و توسعه مراکز ورزشی برای گردشگران ارتقا یابد. ضمن اینکه با ایجاد رویداد‌های مختلفی مانند همین برنامه بزرگداشت فردوسی و بهره گیری از مشارکت گروه‌های علمی و متخصص مرتبط با مدیریت شهری، تلاش می‌کنیم جایگاه توس و توس نشینان را بیش ازپیش ارتقا دهیم.
از طرح الحاق تا طرح تفصیلی
بهمن ۱۳۹۱
تصویب الحاق توس به حوزه خدماتی شهرداری مشهد
پس از هفده سال از دستور رهبر معظم انقلاب برای احیا و توسعه توس، شورای عالی معماری و شهرسازی کشور، شهر توس را به عنوان ناحیه منفصل شهری به حوزه خدماتی و نظارتی شهرداری مشهد معرفی کرد.
۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲
ابلاغ رسمی الحاق توس به حوزه خدماتی شهرداری مشهد
ورود مدیریت شهری به توس در این روز انجام شد. اختلاف نظر بر سر اینکه شهرداری مشهد یا اداره کل راه وشهرسازی طرح تفصیلی منطقه توس را تهیه کنند، تهیه این طرح را به تأخیر انداخت. در نهایت عرصه تاریخی و حریم محدوده خدماتی توس ۳۶۰ هکتار اعلام شد.
۳۱ تیر ۱۳۹۹
تصویب طرح راهبردی توس و الحاق این منطقه به مشهد
طرح راهبردی توس به عنوان طرحی بالادستی برای انجام اقدامات بعدی و تهیه طرح تفصیلی این محدوده در کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به تصویب رسید و قرار شد با ابلاغ این طرح. در این مرحله ۳ هزارو۴۰۰ هکتار از اراضی توس شامل این الحاق شد.
۱ دی ۱۴۰۰
ابلاغ طرح راهبردی توس به استانداری
با وجود آمادگی مدیریت شهری، اعتراض جهاد کشاوزی به ازبین رفتن زمین‌های کشاورزی سبب شد این طرح پس از تصویب ابلاغ نشود، درنهایت در طرح راهبردی توس حدود هزارو۸۸۰ هکتار تثبیت شد که به محدوده شهر مشهد اضافه شود. البته احتمال آن هست که تا ۲۰۰ هکتار نیز به این میزان اضافه شود.
شاید تابستان ۱۴۰۲
تهیه طرح تفصیلی توس از سوی مشاور
با تهیه این طرح کاربری زمین‌ها ازجمله فضای سبز، درمانی و مسکونی مشخص خواهد شد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
