سدر یا کُنار درختی است که ارتفاع آن تا ۱۰ متر هم میرسد. درختی خاردار و دارای ساقهای به رنگ تقریبا سفید با برگهایی بیضی شکل و در قسمت انتهایی مدور که در قسمت مقابل کمی نوک تیز شده اند. گلهای این درخت پنج گلبرگ دارند و به صورت مجتمع و پوشیده از کرک هستند. این گیاه در کشور ما در استانهای هرمزگان، سیستان و بلوچستان و دیگر مناطق جنوبی و در مناطق دیگر جهان در کشورهای گرمی مانند عراق، مصر، عربستان، حبشه، آفریقای شمالی، نیجریه و فلسطین میروید.
سابقه استفاده از سدر به درستی مشخص نیست، زیرا سایر ملیتها مانند هندیها هم از آن استفاده میکنند. افزون بر این درخت سدر یکی از درختهایی است که در سه سوره از قرآن از آن نام برده شده و در روایتی از پیغمبراسلام (ص) هم توصیه شده است که سدر را برای تحکیم دوستی به یکدیگر هدیه بدهید. درواقع بیشتر اجزای گیاه سدر خاصیت دارویی دارد؛ میوه، برگ، شکوفه و حتی ریشه، این موضوع از این گیاه مانند حنا یک محصول استراتژیک ساخته است.
طبع سدر سرد و خشک است و خاصیت قابض کنندگی دارد و همین ویژگی سبب فشردگی و تقویت اعضا میشود. به عبارتی مصرف آن اعضا را از سستی و شلی درمی آورد. معمولا اسم سدر همه ما را یاد خاصیت شست وشو، رشد و تقویت مو میاندازد. هرچند این موضوع درست است، این گیاه خواص و آثار دیگری هم دارد که از آن جمله باید به مقوی معده بودن آن اشاره کرد، جوشانده برگ سدر برای درمان علائم سرماخوردگی هم بسیار مفید است. همچنین در قدیم از برگ سدر ضماد تهیه و برای نرم کردن و درمان ورم و زخمها استفاده میکردند.
باتوجه به اینکه سدر خاصیت شست و شو و تقویت کنندگی مو را دارد در بسیاری از صنایع آرایشی از عصاره برگ آن انواع شامپوها تهیه میشود. درضمن، اگر از برگ این گیاه ضمادی تهیه شود و بدن با آن شسته شود، به پاک سازی پوست کمک زیادی میکند. استفاده از سدر در افرادی که پوستی چرب دارند، بیشتر جواب میدهد. میوه گیاه سدر طبیعتی سرد و خشک دارد و مصرف نارس آن قابض و نفخ زاست و صفرا را از معده و رودهها خارج میکند. همچنین مصرف خوراکی میوه رسیده آن برای درمان برونشیت، سرفه و سل نیز مفید است.
از ضماد میوه سدر قبل از اینکه شکوفه بدهد، برای رفع عرق سوز شدن پا درحمام استفاده میشود. گیاه سدر صمغی دارد که برای درمان شوره سر هم بسیار مفید است و میتوان آن را در آب حل کرد و روی سر گذاشت. همچنین مصرف ریشه سدر برای افرادی که لاغر هستند و قصد دارند، وزن اضافه کنند هم بسیار مؤثر است.
یک کاربرد بهداشتی و دینی
در بسیاری از کشورهای اسلامی مانند عراق، هندوستان (مسلمانان این کشور) و جنوب شرقی عربستان سعودی، مردههای خود را با سدر و کافور میشویند که هر دو از درختان بهشتی هستند. با این کار، گذشته از ضدعفونی و پاک شدن جسم مرده، عقیده بر این است که فرشتگان از این بوی خوش خشنود خواهند شد. همچنین در منابع دینی معتبر آمده است که یهودیان هم درگذشته این عمل را انجام میدادند، ولی اکنون استفاده از آن خیلی محدود شده است.