خدایی که زمین کعبه را گستراند

در ادبیات دینی ما بعضی از مکان ها، مکان‌های خاص و ویژه‌ای هستند و اعمال خاصی دارند و همچنین بعضی از زمان‌ها و روز‌ها نیز همین طور. روز ۲۵ ذی القعده روزی که در معارف دینی ما دَحو الارض نامیده شده است یکی از روز‌های اسرارآمیز و پر رمز و رازی است که اعمال زیادی برای این روز بر شمرده اند و عبادت این روز را جزو برترین عبادات در طول سال معرفی کرده اند.

«دَحو» به معنای گسترش است و بعضی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از «دَحو الارض» و گسترده شدن زمین این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب‌های حاصل از باران‌های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب ها، به تدریج در گودال‌های زمین جای گرفتند و خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده‌تر شدند.

خدا در آیات ۳۰ تا ۳۳ سوره نازعات می‌فرماید:

«وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِک دَحاها، أَخْرَجَ مِنْها ماءَها وَ مَرْعاها، وَ الْجِبالَ أَرْساها، مَتاعاً لَکمْ وَ لِأَنْعامِکمْ؛ بعد از آن زمین را گسترش داد و از آن آب و چراگاه بیرون آورد و کوه‌ها را استوار و پابرجا گردانید تا وسیله برخورداری شما و چهارپایان شما باشد.»

آیت ا... میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب شریف المراقبات (درباره اعمال روز‌های مختلف نوشته شده است) می‌نویسد: «خداوند بزرگ در چنین روزی زمین را برای سکنای فرزندان آدم و زندگی بر روی آن آماده فرمود و نعمت‌های پروردگار در چنین روزی گسترش یافته است.

روزی‌ها و نعمت‌هایی که از شماره بیرون است و کسی را یارای شکر آن نیست؛ و اگر تو در بزرگی شأن دحوالارض اندیشه نمایی حیرت زده خواهی شد؛ و از اینجاست که انسان عارف و مراقب روز دحوالارض، در برابر همه این نعمت‌های گوناگون، شکری بر خویشتن واجب می‌بیند و، چون به قلب خویش مراجعه می‌کند می‌بیند که حتی بر ادای حق ناچیزی از آن همه نعمت‌ها توانا نیست.

و، چون بنده‌ای به آن همه نعمت‌ها شناخت حاصل کند، به عجز و کوتاهی خویش در ادای حق آن نعمت‌های انبوه اقرار خواهد کرد و تلاش خود را در انجام شکر آن‌ها ناچیز خواهد شمرد و همواره خود را در برابر آفریننده آن همه نعمت‌ها سرافکنده خواهد دید.»

در مورد فضیلت این روز گفته اند که اگر روز «دحو الارض» روز پهن شدن زمین است، روز قیامت روز جمع شدن زمین است. بر اساس برخی روایات این روز به عنوان روز قیام امام زمان مهدی موعود (عج) نیز معرفی شده است.

امام رضا (ع) فرموده اند: در شب بیست و پنجم ماه ذی القعده، یعنی شب دحوالارض، حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) متولد شده اند و نیز در این روز رسول خدا (ص)، به قصد حجة الوداع از مدینه به همراه اصحاب و خانواده خود به مکه سفر کردند.

در واقع عبادات این روز برای شکر نعمت‌هایی است که خداوند در این روز برای ما قرار داده و برای درک عظمت و فضیلت این روز مهم و اینکه بتوانیم به عبارت ساده‌تر به چشم خدای تعالی بیاییم و جبران مافات کنیم.

در مورد اعمال این روز بزرگ گفته شده که روز دحوالارض از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن، ممتاز است و در روایتی آمده است که روزه اش مثل روزه هفتاد سال است.

دیگر از اعمال این روز، نماز، دعا و ذکر خداوند است. احیا و شب زنده داری این شب، برابر با عبادت صد سال بیان شده است و انجام غسل در این روز مستحب است. زیارت حضرت امام رضا (ع) نیز از افضل اعمال مستحب این روز است.

از خداوند بزرگ می‌خواهیم که به همه ما کمک کند در کنار غفلت‌هایی که در ایام عمرمان گرفتار آن هستیم از این فرصت‌های معنوی برای پاک شدن و بازگشت به سوی او استفاده کنیم و توفیق بهره‌مند شدن از فضیلت این روز بزرگ را روزی همه ما گرداند. ان شاءا...