گفتمان طراحی شهری و شهر مطلوب

مدیریت شهری به تنهایی قادر به ساختن و اداره کردن شهر نیست. بلکه این امر با مشارکت مثلث «شهرداری، شهروندان و سایر نهاد‌های مؤثر در اداره شهر» محقق خواهد شد. بر همین اساس به دلیل فاصله‌ای که در اجرا بین این سه عنصر ممکن است وجود داشته باشد بهره مندی از گفتمان طراحی شهری واحد برای ایجاد وحدت در نظر و عمل ضرورت دارد. به نظر می‌رسد این مهم در عصر حاضر با توجه ویژه به کلید واژه‌های زیر در ادبیات گفتمان طراحی شهری محقق می‌شود:

شهر هم گرا: هم گرایی بین عناصر اداره شهر در نیت، اراده و چگونگی روند اجرا اهمیت فراوانی دارد. به گونه‌ای که هرچه این هم گرایی بیشتر باشد عزم عمومی برای توسعه و پیشرفت شهر بیشتر خواهد بود و با خاصیت هم افزایی سبب ایجاد اثرات تصاعدی در روند‌های بهبود می‌شود.

شهر هوشمند: هوشمندی به معنای الکترونیکی شدن خدمات شهری نیست. هر چند در فرایند هوشمندسازی تا حد زیادی روند الکترونیکی شدن نیز افزایش می‌یابد. گفتمان شهر هوشمند به معنای مجموعه‌ای منحصر به فرد از چارچوب‌ها برای تحقق بخشیدن به فرصت‌های پیشرفت و نوآوری است که در کانون‌های «فناوری، انسانی، سازمانی، انرژی و مدیریت داده» تعریف می‌شود.

شهر آینده: امروز با توجه به دامنه گسترده تغییرات محیطی و فناوری‌های روز، بهره مندی از دیدگاه آینده نگر برای آمادگی رویارویی با پیچیدگی‌های محیطی و افزایش قدرت تاب آوری ضرورت دارد. در همین راستا بهره گیری از مطالعات آینده پژوهی برای طراحی شهری که پاسخگوی نیاز‌های آتی شهروندان باشد اهمیت فراوانی دارد.

شهر محیط زیست: علاوه بر مفاهیم اجتماعی و محتوایی شهر‌ها که مورد توجه قرار می‌گیرد اهمیت کیفیت زیست محیطی و مسائل کالبدی آن بسیار بالاست. شهر محدوده جغرافیایی مشخصی است که باید از منظر سلامت و شاخص‌های محیط زیستی در بالاترین اندازه استاندارد باشد تا برای شهروندان خود آرامش و آسایش را به همراه آورد.

هرچند واژگانی که بیان شد همه آنچه در گفتمان طراحی شهری باید مورد نظر قرار بگیرد نیست، اما از مهم‌ترین آن هاست. مسائلی همچون رویکرد ترمیمی شهر، هویت و تعلق شهری، بازآفرینی و موارد بسیار دیگری نیز باید در این راستا مورد توجه باشد. طراحی شهری در واقع هنر سازمان بخشیدن به فضای کالبدی محیطی است که با رشته‌های مختلف علمی و هنری همچون معماری، شهرسازی، برنامه ریزی شهری، مهندسی ترافیک، روان شناسی، جامعه شناسی، اقتصاد و ... به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط است. از این رو، دامنه فعالیت بسیار گسترده‌ای دارد که با توجه به نرخ بالای جمعیت شهرنشین اهمیت زیادی در مطلوبیت زندگی آحاد بشر دارد.