گاندی؛ فانوس روشن صلح

آزاده چشمه سنگی | شهرآرانیوز؛ جنگ جهانی اول که اتفاق افتاد، هند در استعمار بریتانیا بود. هندی‌ها در جریان جنگ هزینه‌های مالی و جانی بسیاری را متحمل شده بودند. انگلیسی‌ها هم به جبران این فداکاری‌ها و خسارات، به مردم هند وعده دادند به زودی اصلاحاتی در مدیریت کشور رقم بزنند که بتوانند در دولت‌های محلی از بومیان هندی استفاده کنند. گذشت و صدای طبل توخالی وعده‌ها بلند شد. هندی‌ها که به قدر کافی به انگلیسی‌ها خدمات داده بودند، حالا در رویارویی با اجرای نشدن وعده ها، شروع به ایجاد جنبش‌هایی در اقصی نقاط کشورشان کردند تا زمینه را برای استقلال هند و خروج از استعمار انگلیس آماده کنند. در همین مقطع تاریخی بود که مهاتما گاندی به طور جدی در عرصه سیاسی کشورش بر سر زبان‌ها افتاد.

او که دانش آموخته رشته حقوق از شهر لندن بود، به واسطه یک پرونده حقوقی برای یک تاجر هندی به آفریقای جنوبی رفته بود، پس از مشاهده نژادپرستی‌های ظالمانه در آفریقا، سفر کوتاهش به اقامتی طولانی تبدیل شد. آنجا بود که نخستین تجربه رهبری را در زندگی اش تجربه کرد و رهبر سیاسی مهاجران هندی شد. بزرگ‌ترین دستاورد این سفر، آشنایی با اصول فکری غرب و روش‌های مبارزاتی آن‌ها بود که وقتی با اندیشه‌های بومی خودش آمیخته شد، توانست روش مبارزاتی خود را با عنوان ساتیاگرا‌ها پایه ریزی کند.

روشی بر مبنای عدم خشونت و تحمل رنج در مبارزه. حالا با اندوخته‌ای ارزشمند، رهبری جنبش استقلال طلبی هند را بر عهده گرفت بود. تفکری که نافرمانی مدنی را حق شهروندان می‌دانست. برای نقش گسترده مردم اهمیت زیادی قائل بود و معتقد بود زمانی که نافرمانی مدنی در قالب گروه‌های کوچک و بدون پشتیبانی گسترده توده‌های مردم اتفاق بیفتد، صرفا یک ماجراجویی کودکانه و بی ثمر است.

بزرگ‌ترین اقدام عاری از خشونت گاندی هم پیرو همین تفکر با همراهی توده عظیمی از مردم شکل گرفت که به «رژه نمک» شهرت پیدا کرد. اقدامی علیه قانون انحصار نمک و مالیات بریتانیا از مردم هند که با حرکت گاندی و همراهانش در حاشیه ساحل و تولید نمک، ضربه سنگینی به اقتدار و حیثیت بریتانیا در هند وارد کرد. گاندی که دلش می‌خواست به دور از القاب سنگین و حاشیه‌های اجتماعی، فقط آموخته هایش را در راستای صلح و عدالت پیش ببرد، از سوی مردم به «ماهتما» یعنی «روح بزرگ» شهرت پیدا کرد. این لقب را زمانی دریافت کرد که در رأس کنگره ملی هند فعالیت می‌کرد و رهبر مبارزات مردمی بود. رهبری که ساده می‌پوشید. گیاه خوار بود و در هفته یک روز را روزه سکوت می‌گرفت. اما نتیجه کنشگری هایش از بسیاری رهبران پرطمطراق تاریخ ماندگارتر بود.

پیرمرد ۷۹ ساله لاغراندام هندی با آن عینک گرد معروف و روپوش سنتی بومی، پدر ملتش بود. پدری که بزرگ‌ترین منادی صلح در قرن ۲۰ لقب گرفت و جملاتش، فانوس‌های روشن در مسیر کسانی شد که در پی تحقق عدالت و رهایی از استعمار ظلم زمانه خود بودند.