آشتی شهروندان با طبیعت در «کشت‌پارک» مشهد

ذوالفقاری|شهرآرانیوز، فاصله انسان امروزی از طبیعت و بی اطلاعی از چرخه تولید محصولات غذایی، از عوامل مهم در تولید بی رویه پسماند محصولات کشاورزی است. در همین منظور با هدف آشتی دوباره شهروندان با طبیعت شهری و آشنایی با چرخه تولید محصولات غذایی، پروژه کشاورزی شهری در مشهد کلید خورده است. اجرای این ایده و اختصاص فضایی در شهر‌ها برای کشاورزی به دست شهروندان در شرایطی مورد توجه شهرداری مشهد قرار گرفته است که متولیان این حوزه با برنامه ریزی همه جانبه، مکانی را با موقعیت جغرافیایی مناسب با عنوان «کشت پارک» برای این ایده منحصر به فرد در نظر گرفته اند؛ پروژه‌ای که با ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی به زودی به بهره برداری می‌رسد.

بهره برداری از کشت پارک تا پایان سال

با توجه به رویکرد مدیریت شهری در دوره ششم برای پیشبرد پروژه‌های شهری با هدایت شهرداران مناطق، شنیدن آخرین وضعیت پروژه «کشت پارک» از زبان شهردار منطقه ۱۱ شنیدنی است. «پیش از توسعه شهر‌ها مردم در خانه‌های ویلایی خود به کاشت انواع گیاهان می‌پرداختند، اما از زمانی که آپارتمان نشینی در شهر‌ها گسترش یافت، ارتباط مردم با فضای سبز به طور شایان توجهی کاهش یافت.

اما کشت پارک به عنوان نخستین فضای کشاورزی شهری در کشور، مسئولیت برقراری مجدد ارتباط انسان با طبیعت پیرامون را فراهم کرده است». مهدی عرفانیان افزود: در پروژه کشت پارک، خانواده‌ها در زمین‌های خود می‌توانند به کشاورزی بپردازند؛ این کار نه تنها در افزایش نشاط اجتماعی اثرگذار است، بلکه بستری فراهم می‌کند تا شهروندان از آنچه خودشان تولید کرده اند، در سبد غذایی شان استفاده کنند.

۲ هکتار برای کشاورزی شهری

وی با اشاره به اینکه بیش از ۲۳ هکتار برای کشت پارک در قالب دو قرار داد تخصیص یافته است، بیان کرد: ۳.۵ هکتار از این پروژه مربوط به آب نمایی می‌شود که به تازگی به بهره برداری رسیده است؛ علاوه براین فضایی ۲ هکتاری نیز به کشاورزی شهری اختصاص داده شده است. محدوده ۲۰ هکتاری باقی مانده نیز بیش از ۷۰ درصد پیشرفت داشته است و پیش بینی می‌شود تا پایان سال و ضمن احصای قرارداد ۸۰ میلیارد تومانی این پروژه به بهره برداری برسد.

کشت پارک، محور اصلی فعالیت‌ها در شهرداری منطقه

عرفانیان در باره اعتبارات این پروژه گفت: تاکنون ۵۰ درصد اعتبارات به صورت نقد و نیم دیگر آن به صورت تهاتر دریافت شده است. با توجه به اینکه کشت پارک، از بزرگ‌ترین پروژه‌های شهرداری منطقه ۱۱ است، اولویت اصلی ما تحقق اعتبارات و بهره برداری از پروژه است؛ هرچه شارژ مالی پروژه بیشتر باشد، پیشرفت پروژه نیز سریع‌تر خواهد بود.

صفر تا صد مشارکت شهروندان در‌پروژه کشاورزی شهری

ساز وکار مشارکت شهروندان در این طرح شهری با رویکرد استفاده حداکثری آن‌ها از این فضای شهری است و در همین راستا به صورت فصلی، فراخوانی با استفاده از بستر‌های مختلف به ویژه بستر‌های وابسته به شهرداری منتشر می‌شود. شاخصه محلی بودن، یکی از اولویت‌های واگذاری این اراضی است و خانواده‌ها انتخاب می‌شوند و از آغاز فرایند تا پایان آن، علاوه بر آموزش‌های مورد نیاز برای پرورش گیاهان، خدماتی همچون آماده سازی خاک، آبدهی، مدیریت پایدار آفات و دیگر خدمات به آن‌ها ارائه می‌شود.

همکاری مدیریت شهری با دانشگاه فردوسی برای افزایش بازدهی این پروژه، ابتکاری بود که شهرداری مشهد با استفاده از آن، تلاش کرد این پروژه را براساس آخرین روش‌های علمی پیش ببرد. در این راستا باشگاه کشاورزی شهری زیر نظر دانشگاه فردوسی شکل گرفته است. در این باشگاه بیش از ۲۵ گونه گیاهی شامل سبزیجات، گیاهان جالیزی، گوجه، هندوانه، کدو، بادمجان، گل و گیاهان دارویی مانند بابونه و زیره کشت می‌شوند؛ در انتخاب و کاشت گیاهان محدودیتی برای شهروندان وجود ندارد.

برگزاری ۴ دوره طرح کشاورزی شهری

محبوبه مولایی، عضو تیم اجرایی باشگاه کشاورزی شهری نیز، با بیان اینکه این باشگاه از سال ۹۹ راه اندازی و مطالعات به صورت هم زمان انجام شد، گفت: در سال نخست برای اجرای این طرح ۵۰ قطعه زمین دراختیار شهروندان قرار گرفت و در همین حین نیز قوانین مورد نیاز و بهینه سازی فرایند بررسی شد. در اجرای این طرح، سیستم‌های مختلف آبیاری امتحان و از اصول کشاورزی پایدار، بدون استفاده از سم و کود شیمیایی استفاده شد.

برای انتخاب اندازه قطعه‌ها نیز سه فاکتور میزان آب مصرفی، کیفیت محصول و میزان فعالیت شهروند بررسی شد؛ درنهایت واحد استاندارد ۲۵ متر مکعب برای قطعات زمین‌ها انتخاب شد که بر اساس تعداد اعضای خانواده تا سه قطعه ممکن است به یک خانواده واگذار شود. سیستم آبیاری نیز قطره‌ای و به صورت مدیریت یکپارچه خواهد بود. این باشگاه محدوده‌ای ۲ هکتاری از فضای کشت پارک را به خود اختصاص داده و هم اکنون برای چهارمین دوره خود، برای جذب مشارکت شهروندان فراخوان داده است.

افراد شاغل، بزرگ‌ترین جامعه کشاورزان شهری را تشکیل می‌دهند

مولایی که در این فرایند، مسئولیت کنترل آفات و مدیریت علف هرز را عهده دار است، به تشریح مطالعات میدانی در فرایند پروژه اشاره کرد و افزود: در سال نخست، زمین‌ها در هشت قطعه مختلف به شهروندان داده شد و مورد بررسی قرار گرفت. برای دریافت این زمین‌ها نیز اولویت‌هایی در نظر گرفته شد و گروه‌های هدف به ترتیب افراد سالمند و بازنشسته، زنان سرپرست خانوار، کارمندان، افراد دارای بیماری‌های خاص و بچه‌های اوتیسم بودند که در کنار آن، حرفه‌های مختلف و رده بندی سنی نیز مورد نظر بود. نکته جالب اینکه طبق آمار و اطلاعات جمع شده از سال نخست اجرای این طرح، حدود ۶۰ درصد از شرکت کنندگان را کارمندان و افراد شاغل تشکیل می‌دادند.

آموزش فنی و حرفه‌ای در باشگاه کشاورزی شهری

مصطفی چشمی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد و عضو تیم اجرایی باشگاه کشاورزی شهری هم، با اشاره به اینکه برای مشارکت در این طرح به تجربه قبلی در کشاورزی نیازی نیست، گفت: یکی از رویکرد‌های کلی در این طرح، آموزش فنی و حرفه‌ای و کارآفرینی است؛ ایجاد تعاملات اجتماعی، افزایش تعاملات خانوادگی و کمک به شادابی روحیه شهروندان، از دیگر مواردی است که به دنبال اجرایی شدن این طرح اتفاق می‌افتد. همچنین با توجه به اینکه تغییر نگاه شهروندان به کشاورزی، یکی از اهداف اصلی این پروژه محسوب می‌شود، دو دیدگاه آشنایی با فرایند سخت تولید محصول کشاورزی با افق جلوگیری از اسراف و بازگردانی ارزش غذایی به سبد غذایی شهروندان ضمن کاشت و تولید سبزیجات، حبوبات و ... مورد نظر بوده است.