پایان بازآفرینی ۲ بافت فرسوده مشهد تا ۳ سال آینده

محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ آمار‌های وزارت راه وشهرسازی می‌گوید که بیش از ۲ هزار هکتار از ۳۵ هزار هکتار مساحت شهر مشهد جزو بافت فرسوده است و نزدیک به ۲۰ درصد جمعیت ۳ میلیون وخورده‌ای نفری شهر در همین بافت زندگی می‌کنند تا مشهد بعد از تهران و تبریز، سومین کلان شهر ایران از نظر برخورداری از بافت فرسوده و ناکارآمد شهری باشد.

از حدود دو دهه پیش، فرایند نوسازی چهار بافت فرسوده عامل، میدان شهدا، قلعه وکیل آباد و آبکوه در شهر مشهد آغاز شد، ولی فرایند نوسازی در این چهار بافت آن طور که باید و شاید با سرعت مناسبی پیش نرفت و نه تنها بسیاری از اهدافی که برای آن‌ها پیش بینی شده بود محقق نشد، بلکه کار در برخی پروژه‌های نوسازی مثل آبکوه گره خورد و قفل شد؛ قفلی که طبق وعده‌های مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد، گویا قرار است در برخی پروژه‌ها در سه سال آینده باز شود و حتی فرایند نوسازی در یکی دو بافت به اتمام برسد. آن طور که علی رضازاده همدانی خبر داده، فرصت سرمایه گذاری در پروژه نوسازی میدان شهدا فراهم شده است و حتی سرمایه گذارانی هم برای مشارکت اعلام آمادگی کرده اند و به بافت وکیل آباد هم ویژه‌تر از قبل توجه خواهد شد تا بالاخره نوسازی این بافت، رنگ خوشی را ببیند.

قلعه وکیل آباد از دهه ۷۰؛ در انتظار نوسازی

شورای عالی معماری وشهرسازی سال ۱۳۸۴ مصوبه نوسازی بافت‌های فرسوده شهر‌های کشور را تصویب و ابلاغ کرد تا فرایند نوسازی این بافت‌ها در شهر‌های مختلف و به ویژه کلان شهر‌هایی مثل مشهد به صورت رسمی آغاز شود.

براساس آن مصوبه، بیش از ۲ هزار هکتار از مساحت مشهد، بافت فرسوده شناخته شد که محدوده صدهکتاری قلعه وکیل آباد، از وکیل آباد ۸۷ تا ۹۷، بخشی از این بافت بود و شهرداری مشهد باید برای نوسازی آن، برنامه‌ای تهیه و اقدام می‌کرد؛ البته پیش از این مصوبه و دستور، شهرداری در دهه ۷۰ قصد داشت طرحی برای نوسازی بافت فرسوده صدوبیست ساله وکیل آباد تهیه کند که به سرانجام نرسید و تنها ثمره آن برای مردم قلعه وکیل آباد به اصطلاح فریز شدن املاک و صادر نشدن مجوز ازسوی شهرداری برای ساخت وساز بود. اما هم زمان با ابلاغ مصوبه شورای عالی معماری وشهرسازی در سال ۱۳۸۴، فرایند تهیه طرح برای این بافت فرسوده هم تقریبا آغاز شد و بار دیگر و تا زمان تهیه و تصویب طرح نوسازی، فرایند ساخت وساز در بافت وکیل آباد با دستور شهرداری متوقف شد.

حدود چهار سال بعد درحالی که هنوز طرح درستی برای نوسازی این بافت صدهکتاری تهیه نشده بود، قرار شد کل این محله از ساکنان خریداری شود و به جای آن و طی یک قرارداد هفت ساله، یک مجموعه بزرگ گردشگری و اقامتی ساخته شود. طرحی که در حد همان ایده باقی ماند و با شکست روبه رو شد. اما سال ۱۳۹۵ با مصوبه شورای اسلامی شهر مشهد، شهرداری موظف شد برای محدوده هجده هکتاری از این صدهکتار، طرح نوسازی تهیه و به شورای شهر ارائه کند. طرح تصویب شد، اما به دلیل نبود طرح تفصیلی و البته بی توجهی محض به بافت فرسوده وکیل آباد، هیچ اتفاق مثبتی برای این محدوده قدیمی نیفتاد.

به وکیل آباد به صورت ویژه توجه خواهیم کرد

مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد با اشاره به این بی توجهی به بافت فرسوده وکیل آباد در سال‌های اخیر گفت: در سال‌های گذشته برای این بافت کم کاری شده است و ما در ابتدا تلاش کردیم مشارکت مردم را در جریان نوسازی بافت وکیل آباد افزایش بدهیم تا با کمک آن‌ها بتوانیم بافت را احیا کنیم و شاهد خروج مردم بومی از جایی مثل قلعه وکیل آباد نباشیم. در گام دوم با تصویب شورای اسلامی شهر مشهد، ۵ هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت برای وکیل آباد منتشر شد که فکر می‌کنم با این رقم، دست کم این بافت از وضعیت فعلی خارج  شود.

افزایش اختیارات هیئت مدیره بافت‌فرسوده شهری

رضازاده همدانی با بیان اینکه اختیارات هیئت مدیره بافت فرسوده افزایش یافته است، افزود: قدم دیگری که برای باز شدن گره‌های بافت فرسوده برداشته شد، این بود که با همراهی شهردار مشهد، هیئت مدیره این بافت‌ها تقویت شدند تا بتوانند بخش زیادی از اختیاراتی را که مدیران بافت‌ها نیاز دارند، به آن‌ها واگذار کنند و شهردار مشهد هم اختیار‌های خودش در بافت‌های فرسوده را به سازمان بازآفرینی منتقل کرد.

ظرفیت سرمایه گذاری در بافت فرسوده وکیل آباد

وی با تأکید بر ظرفیت‌های بافت وکیل آباد برای سرمایه گذاری تصریح کرد: وسعت صدهکتاری وکیل آباد، فضای خوبی را برای مدیریت ایجاد کرده است. در دوران کرونا ۳۵ میلیون تردد از این منطقه به سمت ییلاقات رخ داده و این عدد امسال افزایش چشمگیری یافته است، پس باتوجه به افزایش تردد در منطقه، سرمایه به خاطر مردم مشهد و زائران از شهر خارج و در ییلاقات هزینه می‌شود، درحالی که می‌توان با یک مدیریت درست و ازطریق این بزرگراه، سرمایه را درون شهر نگه داشت.

در طرح میدان شهدا، رویکرد هویت شهری است.

اما طرح نوسازی میدان شهدای مشهد از حوالی سال ۱۳۸۳ آغاز شد و شهرداری آن زمان، هدف از اجرای این طرح بزرگ را بهسازی و نوسازی بافت فرسوده و ناایمن و ناکارآمد منطقه و رفع معضل ترافیکی محل تلاقی شش جریان اصلی شهر دانست و اجرای آن را آغاز کرد؛ طرحی که در برنامه ریزی اولیه برای یک پهنه حدودا دوازده هکتاری طراحی شده و کلنگش به زمین خورده بود، اما در فعل وانفعالاتی، محدوده اجرای آن به بیش از سی هکتار رسید و در سه بخش میدان شهدا، مجموعه شهری هشت آباد و خیابان صاحب الزمان (عج) اجرایی شد. حالا پس از هجده سال و درحالی که شش سال پیش گفته می‌شد این طرح بزرگ ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، هنوز به پایان نرسیده است و گویا تا اتمام، راه زیادی در پیش دارد.

اتمام طرح میدان شهدا تا ۳ سال آینده

رضازاده در ادامه، از تلاش برای اتمام این طرح در سه سال آینده خبر داد و گفت: در بافت میدان شهدا روند رو به رشدی داریم و سعی می‌کنیم تا پایان مدیریت شهری، پروژه‌های این طرح را به نقطه مطلوب برسانیم.
مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد با بیان اینکه در میدان شهدا به موضوع هویت توجه ویژه‌ای خواهیم کرد، تأکید کرد: یکی از اهداف مهم ما در حوزه بازآفرینی، این است که از موضوع هویت شهری، تعریف جدیدی داشته باشیم و درعرصه میدان شهدا می‌خواهیم شکل جدیدی را تعریف کنیم. با هدف بازآفرینی عرصه شهدا، بسیاری از سرمایه گذاران اعلام آمادگی کرده اند که در این حوزه سرمایه گذاری کنند و وارد عمل شوند.