حکمت رابطه زوار با امام هشتم

قصه هرکدام از اهل‌بیت (ع) عصمت و طهارت، قصه خاصی است و ارتباط مردم با این بزرگواران و جلوه و بروز و ظهوری که از این ذوات مقدس وجود دارد، همه براساس حکمت‌های الهی است. دراین‌میان و در این دوران، امام‌رضا (ع) و شلوغی حرم مطهر ایشان حکایت‌های فراوانی دارد؛ زائرانی که با هر شکل و رنگ و اختلاف در جست‌وجوی آرامش الهی و بازشدن گره‌های زندگی به این مکان مقدس می‌آیند و درست مانند فرزندی که با پدر و مادر خود نجوا می‌کند، کنار ضریح مطهر می‌ایستند و با امام‌رضا (ع) درددل می‌کنند. درواقع این خود حضرت بود که شأن امامت را این‌گونه معنا کرد: الامام الانیس الرفیق، والوالد الشفیق، والاخ الشقیق، والام البرة بالولد الصغیر (کافی، ج۱، ص۲۰۰).

امام، همدم و رفیق و پدر مهربان و برادر همسان است و مادر نیکوکار به فرزند کوچکش. به‌راستی که همه این صفات را در ارتباط زائران با امام‌رضا (ع) می‌توانیم ببینیم. همه این موضوع در یک کلمه درباره حضرت جمع می‌شود و آن رأفت است. در زیارت‌نامه ایشان آمده است که، چون به این صحن‌وسرا آمدی، دست بر سینه بگذار و بگو: السلام علی الامام الرئوف؛ سلام بر تو امامی که رئوف هستی (بحار الانوار، ج۹۹، ص۵۵).

از مرحوم علامه طباطبایی نیز نقل شده است که: انسان هنگامی که وارد حرم رضوی می‌شود، مشاهده می‌کند که از درودیوار حرم آن امام رأفت می‌بارد. در خود این کلمه رئوف اسراری است که با حال زائران این حرم آمیخته است. در توضیح این واژه باید بدانیم که رأفت یک نوع شدت در رحمت است. درواقع، بین دو واژه رأفت و رحمت، نزدیکی معنایی وجود دارد؛ اما در بررسی دقیق لغوی، این دو به یک معنا نیستند و فرقی ظریف بینشان وجود دارد.

مرحوم علامه مصطفوی در کتاب «التحقیق» خود فرق بین رأفت و رحمت را این‌گونه بیان می‌کند: رأفت، عطوفت، لطف و رحمت خالص و شدید است، یعنی لطف و رحمتی است که وقوع درد و ناراحتی را برنمی‌تابد، هرچند آن درد و ناراحتی به مصلحت فرد باشد؛ اما رحمت، صرف عطوفت و مهربانی‌کردن است. مهربانی‌کردنی که گاهی با درد و ناراحتی فرد نیز همراه است، مانند لطف و رحمت یک جراح به یک بیمار علاقه‌مند به بهبودی (التحقیق، ج۴، ص۶). دقیقا این رأفت همان حال مادر به طفلش است که نمی‌تواند درد و محنت او را ببیند و تحمل کند.

بسیاری از زائران می‌گویند کارمان که گیر می‌کند، می‌آییم و به حضرت عرض حاجت می‌کنیم و حاجتمان را می‌گیریم. البته نباید فراموش کنیم که ما هم در قبال امام وظایفی داریم که همان عمل‌کردن به دستورات حضرت درباره اعمال و وظایف دینی است، مثل آنکه حضرت می‌فرمایند: لا تؤخرن صلاة عن اول وقت‌ها الی آخر وقت‌ها من غیر علة علیک ابدا باول الوقت؛ نمازگزاردن را بدون علت و عذر شرعی از اول وقت آن تأخیر نینداز و همیشه اهل نماز اول وقت باش (بحار الانوار، ج۴۹، ص۴۹). پس در قبال مهربانی‌های امام ما نیز نباید عمل به وظایف و دستورات امام را از یاد ببریم که بی‌شک این رابطه عاشقانه امام و مأموم رابطه‌ای دوطرفه است که در دنیا و آخرت مایه آرامش و اصلاح امور و سعادت ما خواهد بود.
ان‌شاءا....