در اهمیت جزئیات

دورتیا لانگ، عکاس شاخص آمریکایی که صاحب آثار ماندگاری در عکاسی مستند به ویژه عکاسی اجتماعی و مردم نگاری است*، جمله فوق العاده مهم و تأمل برانگیزی دارد که می‌گوید: «دوربین ابزار مهمی است که به مردم یاد می‌دهد چگونه بدون دوربین ببینند!» نکته نهفته در سخن لانگ، جزئیات و احوال پنهان مانده از چشم روزمره است که دوربین عکاس می‌تواند از آن آشنایی زدایی کند. درواقع، جزئیات در عکاسی مثل دیگر هنر‌ها و حتی دیگر امور می‌تواند در کیفیت نتیجه، تفاوتی تأثیرگذار ایجاد کند. یک عکس خوب نتیجه توجه عکاس به جزئیات است.

انتخاب درست لحظه، زمان، زاویه، جغرافیا، درک نور، توجه اجزای صحنه و... شاخص‌های مهم یک عکس هستند که هوشمندی و تجربه عکاس در به کارگیری از آن می‌تواند به خلق عکس ماندگار منجر شود. امیر عنایتی، عکاس شاخص و باتجربه خراسانی، از آن دسته عکاسانی است که در مدیریت جزئیات در خلق اثر بسیار موفق عمل می‌کند. عکس انتخابی امروز یکی از آثار اوست که پر از جزئیات است. اولین نکته در این عکس و البته بیشتر آثار عنایتی، جریان داشتن گرمای زندگی است، ظرافتی که او ثابت کرده است خوب از پس ثبتش برمی آید.

ازاین رو، وقتی مخاطب با عکس روبه رو می‌شود، حتی اگر نداند چرا، این حس به او منتقل می‌شود. این میسر نمی‌شده است مگر با مدیریت درست جزئیات. بیایید وارد عکس شویم. عکس سکانسی از یک زندگی روستایی در مناطق شرق خراسان است؛ جایی که فصل برداشت زعفران شاید مهم‌ترین موسم فرهنگ اجتماعی و کاری آن منطقه باشد و جریان زندگی به آن وابسته است. زوج کهن سالی همراه با احتمالا نوه شان مشغول پاک کردن گل هستند.

اولین شاخص پراهمیت عکس، کنارهم بودن خانواده و ارتباط نسل هاست. حالت صورت، خنده و نگاهی که مثلثی معنایی را بین پدربزرگ، مادربزرگ و نوه ایجاد کرده است، حاکی از امنیت ارتباطی این خانواده است. پس از آن، هم نشینی استعاری گل‌های رنگین زعفران و گل‌های نقش بسته شده بر پرده و بالش است که به تأیید ثبات و آرامش عکس و آدم هایش آمده است.

نور گرم و طلایی عصرگاهی هم باعث گرمای عکس شده است که باز هم تأییدی است بر گرمای در جریان این خانه و ساکنانش. این استعاره‌ها و معنا را بازهم می‌توان در عکس جست وجو کرد و دید. مثل آن پرنده‌های بالای پرده توری که گویا در آبی آسمان جان گرفته اند و پرواز می‌کنند. می‌بینیم که این عکس توانایی انتقال وجوه مختلف بصری و معنایی را به مدد جزئیات نهفته در خود دارد.

* یکی از عکس‌های شاخص تاریخ عکاسی با عنوان «مادر مهاجر» ازجمله آثار شناخته شده لانگ است.