چهارمین دوره جایزه ادبی استاد «محمد قهرمان» برگزیدگان خود را شناخت

به گزارش شهرآرانیوز، مراسم اختتامیه چهارمین جایره ادبی استاد «محمد قهرمان» صبح امروز در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد و با معرفی برگزیدگان این دوره، به کار خود پایان داد.

در ابتدای این مراسم دکتر «محمدجعفر یاحقی» عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی و استاد پیشکسوت دانشگاه فردوسی مشهد نیز از استاد محمد فهرمان به عنوان مصحح، شعر شناس و صاحب نظر توانا در مکتب هندی یاد کرد و گفت: محمد قهرمان چهره شناخته شده‌ای در دانشگاه فردوسی و سطح کشور است. تا زمانی که حضور داشت، مرجعی برای مسائل مهم دوره سبک هندی بود. بعد از بازنشستگی هم با دانشگاه ارتباط داشت. از سوی دیگر، قهرمان شاعر غزل سرای خراسان و ایران و سبک هندی بود و چهره شعری نیز رویه دیگر و قابل استناد از فعالیت‌های او است. همچنین شعر گویشی و شعر محلی خراسان به نام محمد قهرمان مزین است.

وی افزود: قهرمان یک کتابدار واقعی بود. او فقط خدمات کتابداری ارائه نمی‌کرد. بلکه از کتاب‌ها استفاده می‌کرد و استفاده از کتاب‌ها را عمومیت می‌بخشید. دائم در کتابخانه مشغول به کار بود و پرتو دانش و شعرشناسی او زبانه می‌کشید.

یاحقی خاطرنشان کرد: نام افرادی مانند محمد قهرمان باید زنده بماند و سرمشق و الگوی دیگران باشد.

ارائه گزارش کار دوره چهارم جایزه ادبی استاد قهرمان

دکتر «سلمان ساکت» رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر اجرایی جایزه ادبی استاد محمد قهرمان در این مراسم با اشاره به روند اجرایی طی شده تا معرفی آثار منتخب جشنواره گفت: پس از انتشار فراخوان چهارمین جایزه ادبی استاد قهرمان، در مجموع ۱۹ اثر شامل ۱۱ کتاب، ۳ رساله دکتری، ۴ پایان نامه کارشناسی ارشد و یک مقاله به دبیرخانه رسید که پس از بررسی اولیه و داوری بخش نخست، در مجموع ۶ کتاب، ۲ رساله و یک پایان نامه جواز حضور در بخش داوری نهایی را کسب کردند. پس از داوری نهایی آثار نیز در بخش اصلی جایزه که مربوط به ادبیات دوره صفوی و سبک هندی است، یک کتاب را به عنوان اثر برگزیده و یک کتاب را به عنوان اثر شایسته تقدیر انتخاب کرده و در بخش ویژه که مربوط به شعر و آثار پژوهشی استاد محمد قهرمان است نیز یک رساله دریافت شده به عنوان شایسته دریافت لوح سپاس معرفی شد.

وی افزود: آثار دریافت شده در مقایسه با دوره گذشته با رشد بیش از ۱۰۰ درصد مواجه بود و این نشان از علاقه و انگیزه اساتید و دانشجویان برای ورود به عرصه جایزه استاد قهرمان دارد.

ساکت در بخش دیگری از صحبت‌هایش خاطرنشان کرد: استاد «محمد قهرمان»، در آغاز در دانشکده ادبیات کار نمی‌کرد و در جای دیگری مشغول به کار بود. اما بزرگ مردی به نام دکتر «علی اکبر فیاض» او را در انجمن فرخ شناسایی کرد و وقتی متوجه شد او فردی با ذوق و کتاب شناس است، از او برای حضور در دانشکده ادبیات دعوت کرد و ما امروز از برکات این حضور استاد قهرمان برخوردار هستیم.

اما سخنران و مهمان ویژه این مراسم، دکتر «محمدیوسف نیری» استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز بود که ضمن تجلیل از شخصیت مرحوم محمد قهرمان، نکاتی در باب زبان و ضرورت شناخت آن بیان کرد.

دکتر نیری گفت: ما بررسی کتاب‌های مختلف عرفانی متوجه شدیم که قبل از زبان عرفان، چیزی به نام عرفان زبان داریم که به طور مستقل، اثرگذار و با تحلیل های بسیار عمیق وجودی و ایجادی در ادبیات ما حضور دارد.

وی افزود: در یک نگاه و از جهت فلسفی، علمی و نیز تاریخی، کار به جایی می رسد که شاید به جرات بتوانیم بگوییم «زبان عین هستی است» و «هستی عین زبان است».

نیری خاطرنشان کرد: با نگاه به تاریخ می بینیم زبان، هیولای تاریخ است و استادان زبان و ادب در هر کشور، تاریخ سازان آن هستند. بلکه ما بشریت و انسان را در زبان می توانیم پیدا کنیم. چهره های بزرگ و درخشانی مانند استاد محمد قهرمان، نه تنها یک خادم بزرگ فرهنگی و ادبی، بلکه شخصیتی تاریخ ساز بوده اند.

وی در ادامه با اشاره به برخی از آیات قرآن افزود: به جرات می توان گفت از جمع آیات قرآن، حتی یک آیه نیست که خالی از اشارت و لطافتی از حقایق زبانی باشد. پس از قرآن و در کلام حضرت امیر (ع) در نهج البلاغه نیز تقریبا در 132 مورد در باب زبان مطالبی فرموده اند که پس از قرن ها در کلام زبان شناس برجسته ای مانند چامسکی نیز ظهور پیدا می کند. ایشان فرموده اند: «تکلموا تعرفوا فان المرء مخبوء تحت لسانه».

چامسکی نیز در کتاب «معماری زبان» تصریح می کند که «انسان را در هیچ علمی نمی توان یافت، جز در زبان». در فاصله بین این دو شخصیت، مولوی هم چنین بیانی دارد که: «این سخن پرده است بر دربار جان، آدمی مخفی است در زیر زبان». نیری تاکید کرد: امپراطوری زبان وجود داشته و کسانی که در زبان کار کرده اند، در انسان شناسی و شناخت و شناساندن انسان کوشش کرده اند و افرادی که این جمهوری قدرتمند را نگه می دارند، استادان و بزرگان زبان هستند. انسان را آنجا می توان پیدا کرد.

یکی از بدترین نمودهای فرهنگ ما در این روزگار، آزار زبانی است

این استاد دانشگاه شیراز در بخش دیگری از سخنان خود گفت: یکی از بدترین نمودهای فرهنگ ما در این روزگار نیز آزار زبانی است که متاسفانه در فرهنگ ما کم نیست و حتی در امثال و شعرها نیز نمونه کم ندارد. وی تاکید کرد: زبان در ساحت نفس اماره بزرگترین زندان بشریت است و ما با دیوارهای زبان حسی و نفسانی دیگران را زندانی می کنیم. گاه یک کلمه، وجودی را تا ابد بالنده و زنده می کند و یا این که تا ابد او را خاموش و نابود می کند.

نیری خاطرنشان کرد: بزرگترین عارفان ما، عارف زبانی هستند. یعنی افرادی که از ملکوت زبان بهره برده اند و چیزی در عالم مانند زبان، ملکوت ندارد. همه چیز با زبان ساخته می شود و در زبان شناخته می شود و به زبان هم محشور می شود. فردوسی عارف زبانی بود نیری در ادامه گفت: به جرات می توان گفت یکی از عارفان زبانی، فردوسی بزرگ بود. عطار و مولوی عارف زبانی بوده اند.

وی افزود: عارف زبانی، آن وجودی است که به حسب فیضی که از حق به او می رسد، در زبان ظهور می کند. تمام این شخصیت های بزرگ آمدند و هندسه زبانی را به انسان دادند. آن شاکله روحانی و معنوی انسان که در زبان او ظهور می کند.

نیری تاکید کرد: زبان در ساحت ادبیات، در فاخرترین و اثرگذارترین شکل خود، نقش آفرینی می کند.گاه یک بیت شعر، جان هزاران انسان را نجات داده است و این، هنر بزرگ و نقش آفرینی است که در زبان وجود دارد. اما متاسفانه این موضوع را فراموش کرده ایم.

وی افزود: رشته های علمی به جای خود محترم است و برای بشر لازم است، اما لازم تر از همه، توجه به علوم انسانی و از آن لازم تر، توجه به زبان است.

استاد قهرمان «اصالت» داشت

نیری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضرورت عنصر «اصالت» برای اساتید، خاطرنشان کرد: یک استاد و خصوصا استاد ادبیات، باید صاحب حسب و نسب باشد. اصالت چیزی است که با تحصیل و ثروت به دست نمی آید. وی افزود: مرحوم استاد قهرمان نیز از جمله افرادی بود که از این گوهر بزرگ برخوردار بود.

برگزیدگان چهارمین جایزه ادبی استاد محمد قهرمان

در چهارمین دوره جایزه ادبی استاد محمد قهرمان، دکتر «علیرضا فرجامی» با اثر «کلیات اشعار وقاری طبسی یزدی» به عنوان برگزیده و دکتر «هومن یوسف دهی» با اثر «کلیات اشرف مازندرانی» به عنوان شایسته تقدیر در بخش اصلی و «زهرا سالاری» با رساله «بوطیقای شعر لهجه، مطالعه موردی اشعار محمد قهرمان» به عنوان اثر شایسته لوح سپاس در بخش ویژه معرفی شدند.