نشست پرونده‌خوانی قتل‌های ناموسی در دانشگاه فردوسی

کوچک‌زاده  | شهرآرانیوز؛ نخستین نشست تحلیل پرونده‌های قضایی با عنوان «پرونده قتل‌های ناموسی» و «قتل‌های با اعتقاد به مهدورالدم بودن» روز گذشته در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی برگزار شد. انجمن علمی حقوق این دانشگاه با همکاری مرکز وکلای قوه‌قضائیه میزبان دکتر صادق صفری، بازپرس ویژه قتل عمد شعبه ۲۱۸ دادسرای عمومی و انقلاب مشهد و دکتر علی ادبی، رئیس کمیسیون کارآموزی مرکز وکلای قوه‌قضائیه استان خراسان و جمعی از دانشجویان رشته حقوق بودند.

قتل‌هایی منطبق بر رسوم نانوشته

بازپرس ویژه قتل عمد مشهد در ابتدای نشست به تفکیک قتل‌های ناموسی با قتل‌های عمد مبتنی بر اعتقاد به مهدورالدم‌بودن پرداخت و گفت: در قتل‌های ناموسی بیشتر با قربانیان زن روبه‌رو هستیم. زنی که به دست پدر، برادر، شوهر یا مردی از نزدیکانش باانگیزه حفظ ناموس و شرف به قتل رسیده است.

درواقع زن، قربانی یک رابطه نامشروع یا زنا شده است یا اینکه دیگران تصور می‌کنند چنین کاری انجام داده است. درحالی‌که ممکن است رابطه نامشروعی از او کشف نشود و به‌صرف شایعه یا دیدن رفتار‌های مشکوک، قربانی شود. به گفته قاضی صفری، شیوه رایج قتل‌های ناموسی خفگی است که معمولا بدون استفاده از آلت قتاله انجام می‌شود. قتل‌هایی که خارج از چارچوب قانون و منطبق بر رسوم نانوشته‌ای است که در کشور ما هم فراوانی زیادی دارد و البته به این معنا نیست که در کشور‌های دیگر دیده نمی‌شود.

این مقام قضایی همچنین افزود: در ارتکاب این قتل‌ها، نگاه سنگین مردم و فشار روانی تأثیر می‌گذارد. چنان‌که پس از انجام این فعل، او به‌عنوان فردی ناموس‌پرست و غیرتی در بین اطرافیان خود مطرح می‌شود.

قتل‌هایی که قصاص ندارد!

بیشتر قربانیان قتل‌های مهدور‌الدم، مرد‌ها هستند. قتل‌هایی برخاسته از زنای محصنه که قاتل، خود را محق کشتن فرد زناکار می‌داند و مستند هم ارائه می‌کند. اگر مستندش پذیرفته شود، قصاص نخواهد شد. بازپرس ویژه قتل عمد با بیان این موضوع بیان کرد: طبق ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی، در صورت محرزشدن پنج‌مورد، فرد از قصاص و تعزیر پس از کشتن همسر زناکار خود و مردی که در حال این اقدام بوده، معاف می‌شود.

قاضی صفری این موارد را چنین بیان کرد: فقط شوهر حق این‌کار را دارد. عمل ارتکابی باید زنا باشد. شوهر، زنا را خودش دیده باشد. در همان حال زنا، مرتکب قتل شود و اینکه زن خودش تمکین کرده باشد. او در این مورد، به پرونده چوپانی اشاره می‌کند که این نوع قتل را انجام داده و توانسته با اثبات تمام این موارد، از قصاص رها شود.

اما این مقام قضایی به پرونده جنایت در قله زو در اطراف مشهد که در آن ارتباط نامشروع، منجر به قتل یک مرد شده بود نیز اشاره کرد و افزود: قتل‌های با اعتقاد به مهدورالدم بودن، معمولا بسیار فجیع هستند و با آلت قتاله اتفاق می‌افتند. همچنین مرتکب به قتل، فراری نمی‌شود و حتی به کارش افتخار می‌کند و مستندات هم دارد. به‌صراحت اقرار و قتل را با جزئیات بیان می‌کند.

البته به گفته دکتر صفری، درصد محدودی از این مستند‌ها پذیرفته می‌شود و بقیه در حد ادعا باقی می‌ماند. چون این موارد چارچوب مشخصی دارند و فقط در صورت بروز شرایط خاصی، قانون‌گذار این موارد را می‌پذیرد و در غیر این صورت، قصاص در انتظار مرتکب قتل است.

چرا بزه‌دیده‌ها شکایت نمی‌کنند؟

بخش دوم نشست تحلیل این نوع از پرونده‌های جنایی، به صحبت‌های دکتر علی ادبی، رئیس کمیسیون کارآموزی مرکز وکلای قوه‌قضائیه استان خراسان، گذشت. این کارشناس حقوقی به بیان یک گزارش درباره آمار قتل، در سال ۹۲ پرداخت که توسط یک گروه محقق در استان لرستان ارائه شده بود. به گفته ادبی، در این گزارش بیان شده است که تعداد قتل‌ها نسبت به سال‌های گذشته، ۱۰ درصد افزایش پیدا کرده، اما مرگ‌های مشکوک، ۷۰ درصد افزایش داشته است. مرگ‌های مشکوکی که شاکی ندارند و قربانیان آن بیشتر زنان و دختران جوان هستند که به‌طرز نامشخصی کشته شده یا به قتل رسیده‌اند و علت مرگ آن‌ها در دست بررسی است.

آن‌طور که این کارشناس حقوقی بیان کرد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که این افراد توسط بستگان خود مورد سوءقصد قرار گرفته‌اند، آن هم با این اعتقاد که به عفت خانواده صدمه زده‌اند. رئیس کمیسیون کارآموزی مرکز وکلای قوه‌قضائیه استان خراسان در این باره، این سؤال را بیان کرد که چرا بزه‌دیده‌ها شکایت نمی‌کنند؟

ادبی تصریح کرد: یکی از دلایل این موضوع به این برمی‌گردد که بزه‌دیده بیان می‌کند، ممکن است خودش از طرف اطرافیانش مورد سوءقصد قرار بگیرد. او به پرونده‌ای در سال ۹۳ در مشهد اشاره می‌کند که دختر جوانی توسط مردی تا سه سال مورد تجاوز قرار گرفته؛ اما جرئت ابراز نداشته است.

فردی که با گرفتن فیلم و مستند، او را دائم تهدید می‌کرد که به خانواده‌اش اطلاع خواهد داد و درنهایت کار به جایی می‌کشد که خواهر دختر نیز به‌اجبار این فرد، مورد سوءاستفاده جنسی قرار می‌گیرد و این موضوع تا سه سال ادامه پیدا می‌کند. اما سرانجام خواهر بزرگ به وکیل مراجعه می‌کند و البته شرط اعطای وکالتش، این است که خانواده‌اش چیزی ندانند. به گفته ادبی این پرونده به جریان می‌افتد و سرانجام خواهر و دختر از این ماجرای شوم آزاد می‌شوند.