حسابمان را صاف کنیم

همیشه خدا شهر پر از زائران و مشتاقان زیارت ائمه معصوم (ع) است. اینجا مردم یا زائر هستند یا مجاور. روز‌های محرم و صفر زائران بسیاری بعد از پابوسی امام‌حسین (ع) به زیارت امام‌رضا (ع) می‌آیند تا ثواب زیارتشان نورعلی‌نور شود. این دو ماه از سال، شهر سراسر حال‌وهوای زیارت دارد. حتی اگر خودت نتوانی جزو زائران پیاده باشی، حتما یکی از نزدیکان یا آشنایانت زائر پیاده است؛ کسانی که می‌آیند تا حلالیت بطلبند و التماس دعای تو را هم با خودشان به زیارت ببرند. در توصیه‌های ائمه (ع) برای زائران آمده است که قبل از زیارت اگر حق‌الناسی بر گردن دارید، آن را ادا کنید.

درمیان رفت‌وآمد‌ها و خداحافظی‌ها خوب است به دیونی که بر گردن ماست، فکر کنیم و راهی برای برطرف کردن آن‌ها بیابیم و پس از زیارت نیز این خالص بودن از حق‌الناس را به‌عنوان یک اصل در زندگی‌مان رعایت کنیم و ادامه دهیم. چه خوب است وقتی از زیارت بازگشتیم، مراقبت کنیم که از کسی بر گردنمان حقی باقی نماند.

باید به خاطر داشته باشیم که کار‌های هرچند کوچک یا بزرگ ما می‌تواند تأثیر متفاوتی بر روی افراد بگذارد و هرکدام از این تأثیر و تأثر‌ها ممکن است دینی بر گردن ما شود، پس چه بهتر که هر روز با مراقبت، حساب‌وکتابمان را با شریک، همسر، اولاد، همسایه و همکار، صاف و حق آن‌ها را پرداخت کنیم. حساب‌وکتاب دنیایی‌اش را کنار بگذاریم و با چرتکه دینی به رفتار‌هایمان نگاه کنیم که پیامبر اکرم (ص) رسالت خود را برای مکارم اخلاق معرفی می‌کنند.

امام‌جعفر صادق (ع) در حدیثی بیان می‌کنند: «ما عُبِدَا... بِشیءٍ اَفضلَ مِن اداءِ حَقِّ المُؤمِنِ؛ هیچ عبادتی، بالاتر از ادای حق مؤمن نیست.» (بحار، ج٧٤، ص٢٤٢). دین با همه کارکرد‌های اجتماعی خود، می‌خواهد ما را برای بهتر زیستن درکنار یکدیگر یاری کند که در اجتماع، قوانین با هر رویکردی برای آسان شدن زندگی وضع شده‌اند. حالا درست است که تفاسیر اخلاقی و بایدونباید‌های اجتماعی بسیار متفاوتی در دنیای امروزی داریم، اما پرداخت حق دیگری و انجام تعهداتمان حتی اگر با چرتکه اخلاق دینی هم نگاه نکنیم، درست به نظر می‌آید و تعهد به قول و انجام دینی که بر گردن ماست، فریضه‌ای اخلاقی است که تنش‌های درونی و ذهنی‌مان را آرام کرده، حساب ما را پیش مردم، صاف می‌کند و باعث رونق زندگی‌مان می‌شود. حق‌الناس تعبیری است که برای آن مصداق‌های خیلی زیادی بیان شده است، اما همه ما تقریبا درکی نسبی از این مفهوم در ذهن خودمان داریم.

فردی که به زیارت ائمه می‌رود، باید خودش را هم مطابق معیار و اندازه‌های باور‌های دینی بسنجد. امیرالمؤمنین (ع) در نهج‌البلاغه بیان می‌کنند: «لایُعابُ المَرءُ بِتأخیرِ حَقِّهِ اِنّما یُعابُ مَن اَخَذَ ما لَیسَ لَهُ؛ کسی که گرفتن حق و طلب خود را به تأخیر بیندازد، مشمول سرزنش واقع نمی‌شود. سرزنش، متوجه آن فردی است که چیزی که مال او نیست، بدان تعدی و تجاوز کند».

خوب است قبل از هر زیارت بنا به توصیه‌های روایی به این فکر کنیم و حلالیت بگیریم. حتی اگر نمی‌توانیم مستقیم حقی را ادا کنیم، دسترسی نداریم یا مراجعه مستقیم ما به آن شخص برای ادای دین و بازگویش باعث آسیب و زیان‌های دیگری می‌شود، با انجام یک کار خوب و حتی صدقه‌ای به نیت او، گناه خود را جبران کنیم.

از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است: «مَنْ کانَت لَهُ مَظْلَمَه لِاحَدٍ فَلْیتَحَلَّلْهُ مِنْه الْیوم قَبْلَ انْ لایکونَ دیناراً وَلا دِرْهَماً؛ کسی که ظلمی به دیگری کرده است، باید از او حلالیت بطلبد قبل از آنکه به دیاری منتقل شود که دینار و درهمی در آن وجود ندارد و اگر دسترسی به او ندارد، برای او طلب استغفار کند».

همان‌طور که می‌دانید، زندگی و روابط هر فرد تحت‌تأثیر عوامل بی‌شمار تقریبا یکسان با شخص دیگری در همان موقعیت نیست. کلام بزرگان برای ما فقط برای باز کردن گره‌های ماست تا با دانستن راهنمایی‌هایشان، بتوانیم متناسب با شرایط خودمان عکس‌العمل مناسب را بروز دهیم.