نگاهی به وضعیت نیروگاه‌های خورشیدی در مشهد

به گزارش شهرآرانیوز، تابش خورشید، پشت بام ۶۰۰ خانه و کارخانه شهر را به رنگ آسمان درآورده تا مشهدی‌ها همچنان طــــــلایه‌دار نـــصب نیروگاه‌های خورشیدی در میان شهر‌های کشور باشند و ضرب المثل معروف «هرکه بامش بیش برفش بیشتر» را به «هرکه بامش بیش، برقش بیشتر» تغییر دهند. بااین حال و با وجود این پیشتازی، مشهد هنوز فرصت‌های بی نظیری چه در حوزه مسکونی، خدماتی و تجاری و چه در حوزه مهم تولید و صنعت برای تبدیل انرژی آفتاب به برق دارد که به دلایل مختلفی به محاق رفته است. باتوجه به میزان تابش انرژی خورشیدی و استعداد تولید در جغرافیای این شهرستان، هر کیلووات نیروگاه خورشیدی تقریبا به میزان ۱۶۰۰ کیلووات ساعت در سال برق تولید می‌کند که رقم درخور تأملی در نوع خود به شمار می‌آید.

آن طور که مجری طرح خرید تضمینی برق فتوولتاییک شرکت توزیع برق مشهد به شهرآرا می‌گوید، بزرگ‌ترین چالش بر سر راه توسعه شبکه انرژی‌های تجدیدپذیر، نوسانات ارز و تفاوت قیمت پایه با نرخ تعدیلی است که هزینه فروش برق را به حداقل می‌رساند.
به گفته احمد کرامت پور در حال حاضر با احتساب نرخ‌های خرید تضمینی نهایی سال ۱۴۰۲، نرخ خرید برق در نیروگاه‌های با ظرفیت یک تا بیست کیلووات به قیمت پایه ۱۷۵۰ تومان و در نیروگاه‌های با ظرفیت ۲۱ تا ۲۰۰ کیلووات به قیمت پایه خرید ۱۶۵۰ تومان به ازای هر کیلووات ساعت محاسبه‌ می‌شود که با درنظرداشتن ضرایب افزایشی (انتقال و تعدیل)، نرخ بازگشت این سرمایه گذاری به صورت ۲۵ درصد سالیانه و دوره بازگشت سرمایه چهارساله خواهد بود.

بااین حال او معتقد است که برای افزایش سرمایه گذاری در حوزه نیروگاه‌های خورشیدی پشت بامی، نرخ خرید برق باید به گونه‌ای باشد که ۳۰ درصد به قیمت پایه اضافه شود و ماهانه ۳ درصد نیز به نرخ تعدیل آن. با این احتساب هزینه خرید برق در هر کیلووات به حدود ۳۰۰۰ تومان خواهد رسید و همین موضوع سبب افزایش استقبال سرمایه گذاران این حوزه می‌شود. او ادامه می‌دهد: یک نیروگاه خورشیدی ۵ کیلوواتی نیاز به فضایی با مساحت ۴۰ مترمربع دارد و در سال ۸۰۰۰ کیلووات ساعت در محدوده شهرستان مشهد تولید برق می‌کند که هزینه احداث آن با تجهیزات داخلی ۱۵۰ میلیون تومان و درآمد ماهیانه اش در سال اول احداث به طور میانگین ۱.۵ میلیون تومان، در سال دوم ۲ میلیون تومان، در سال سوم ۲.۷ میلیون تومان، در سال چهارم ۳.۷ میلیون تومان و... است، در نتیجه این درآمد سال به سال به طور تصاعدی افزایش می‌یابد. بااین حال این ارقام با نرخ واقعی تولید برق فاصله زیادی دارد.

مجری طرح خرید تضمینی برق فتوولتاییک شرکت توزیع برق مشهد، میزان ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های خورشیدی پشت بامی در کشور را  ۱۱ هزار و ۷۰۰ مورد با مجموع ظرفیت ۱۲۴ مگاوات می‌داند و‌ می‌گوید: از این میزان ۶۰۰ نیروگاه کوچک مقیاس خورشیدی پشت بامی در مشهد راه اندازی شده است که ظرفیتی بالغ بر ۱۳ مگاوات با تولید سالانه ۲۱ هزار مگاوات ساعت انرژی را یا به شبکه برق سراسری تزریق می‌کند یا به مصرف داخلی مشترکانی می‌رساند که در این مسیر قدم گذاشته اند.

یک طرح شکست‌خورده و ۲ طرح موفق

او مشهد را شهر برتر نیروگاه‌های خورشیدی پشت بامی کشور می‌داند و با اشاره به تاریخچه ورود این شهر به این پروژه مهم می‌گوید: از سال ۹۲ تاکنون سه طرح برای توسعه نیروگاه‌های خـــورشیدی مشـــــهد اجرایی شده که شماری از شهروندان مشهدی را ترغیب به استفاده از این ظرفیت برای تولید انرژی برق کرده است.

کرامت پور با بیان اینکه طرح اول از سال ۹۲ تا ۹۴ در مشهد اجرایی شد، یادآور می‌شود: در طرح نخست، ۵۰ درصد هزینه نصب و راه اندازی نیروگاه‌های پشت بامی یک تا پنج کیلوواتی برعهده دولت بود و بقیه هزینه‌ها توسط مشترکان تأمین می‌شد. در این طرح تولید نیروگاه به مصرف مشترک می‌رسید و مازادبرمصرف مشترک در ساعات میان باری (۶ صبح تا ۶ بعدازظهر) در فرایندی پایاپای صورت حساب پایان دوره او محاسبه‌ می‌شد. او این طرح را بدون توجیه اقتصادی لازم برمی شمرد و به عقیده او همین عامل و همچنین ارزان بودن انرژی برق در کشور، عاملی بودکه شهروندان مشهدی استقبال چندانی از آن نداشته باشند.

خرید تضمینی؛ چاره مشکل

اما طرح دوم که روند اجرایی اش از سال ۹۴ تا امروز قطع نشده همان طرح خرید تضمینی است که نام آن را در بسیاری از برنامه‌های اقتصادی دولت می‌شنویم. به گفته کرامت پور این طرح آن قدر کارآمد است که اگر نوسانات اقتصادی و بازار ارز نبود، دوره کوتاه بازگشت سرمایه باعث می‌شد تا خیلی از شهروندان از فرصت آن بهره ببرند. این طرح با عنوان طرح خرید تضمینی برق فتوولتاییک در قالب یک قرارداد بیست ساله شناخته می‌شود و برخلاف طرح قبلی، برق تولید شده نیروگاه‌های پشت بامی به مصرف داخلی مشترکان نمی‌رسد و مستقیما به شبکه برق سراسری تزریق می‌شود. در قبال این کار، دولت معادل ۱۰ برابر قیمت فروش برق تولیدشده را از مشترک خریداری می‌کند.

مشارکت دولتی‌ها

مجری طرح خرید تضمینی برق فتوولتاییک شرکت توزیع برق مشهد با اشاره به مختصات طرح سوم می‌گوید: در طرح‌های قبلی فقط مشترکان خصوصی می‌توانستند مشارکت داشته باشند، اما در طرح سوم مجموعه‌های دولتی نیز می‌توانند از امکان راه اندازی نیروگاه‌های خورشیدی پشت بامی استفاده کنند.

به گفته کرامت پور، دولت در مصوبه‌ای تمامی دستگاه‌های تحت امر خود را مکلف کرده است که حداقل ۲۰ درصد از نیاز انرژی خود را از طریق منابع تجدیدپذیر تأمین کنند؛ موضوعی که البته هنوز مورد استقبال دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی قرار نگرفته است و به جز چند مجموعه هنوز شاهد اتفاق خاصی در این حوزه نیستیم.
او به شهرداری مشهد به عنوان یکی از ارگان‌هایی که به این قضیه ورود کرده اند، اشاره‌ می‌کند و‌ می‌افزاید: این مجموعه با راه اندازی ۲۲ نیروگاه به توان ۵۵۲ کیلووات ساعت، یکی از دستگاه‌هایی به شمار می‌آید که بخشی از نیاز برقی خود را از انرژی خورشیدی تأمین می‌کنند.

تشویق صنایع با مشوق‌های برقی

او با اشاره‌ای به نرخ مشارکت صنایع و کارخانجات شهرستان مشهد در استفاده از انرژی خورشیدی، می‌گوید: با وجود فعالیت بیش از ۱۰ هزار واحد صنعتی و تولیدی در این شهرستان، در حال حاضر فقط ۳۰ کارخانه با نصب ۵.۵ مگاوات برق در این طرح مشارکت کرده اند که اگر مزایای آن برایشان تبیین شود، قطعا شمار واحد‌های تولیدی استقبال کننده از طرح خرید تضمینی برق نیز افزایش خواهد یافت.

مجری طرح خرید تضمینی برق فتوولتاییک شرکت توزیع برق مشهد اضافه می‌کند: صنایع با این مشارکت در کنار استفاده از مزیت پرداخت تضمینی در کمتر از پانزده روز، نیازی به اجرای قانون تأمین ۵ درصد برق از انرژی خورشیدی را هم ندارند و از آن مهم‌تر با قرارگیری در فهرست مشترکان حساس، از محدودیت‌های مقطعی قطع برق نیز معاف خواهند شد.